بیماران با هیدروسفالی در اکثر مواقع نیاز به کارگذاری شنت بطنی صفاقی دارند. هر چند انواع متفاوتی از شنت بر اساس نوع بیماری برای بیمار تعبیه میشود؛ اما پس از جراحی بایستی بیمار چند نکته از عوارض مهم و نکات مراقبت از شنت مغزی را بداند.
شنت مغزی چیست
شنت مغز یک قطعه باریک از لوله است که در بطن پر از مایع به مغز وارد می شود. سپس لوله زیر پوست به ناحیه دیگری از بدن منتقل می شود، بیشتر اوقات به شکم منتقل می شود. گاهی اوقات، لوله شنت را می توان در یکی از حفره های قلب یا دیواره ریه ها قرار داد. لوله شنت با تخلیه مایع اضافی در بطن (های) مغز به ناحیه ای دیگر از بدن، جایی که می تواند سریعتر جذب شود، فشار بر مغز را کاهش می دهد، وضعیتی که به آن هیدروسفالی می گویند.
آیا شنت مغزی دائمی است
بسته به شرایط، شنت می تواند موقت یا دائمی باشد اگر علت هیدروسفالی شما ایدیوپاتیک (غیر قابل توضیح)، مادرزادی (از بدو تولد وجود دارد) یا نتیجه نقص در آناتومی مغز یا ستون فقرات باشد، به احتمال زیاد، بلند مدت به شنت خود داشته باشید. با این حال، اگر شنت شما برای یک فوریت اضطراری مانند تورم ناشی از سکته مغزی، عفونت مغز یا خونریزی در مغز قرار داده شده، احتمال زیادی وجود دارد که شنت شما پس از ایجاد علت تورم برداشته شود.
علائم گرفتگی شنت مغزی
علائم معمولاً به تدریج ظاهر می شوند. در برخی موارد ممکن است انسداد از طریق کاهش تدریجی عملکرد کلی مشاهده شود. گاهی اوقات، علائم کاملاً ناگهانی و شدید هستند و ممکن است شامل سردرد و استفراغ شوند. آزمایشات مختلفی می تواند برای تأیید تشخیص انجام شود. در صورت مشکوک بودن به انسداد شنت باید از پزشک مشاوره گرفت. اگر علائم به سرعت بدتر شد، باید به دنبال متخصص (جراح مغز و اعصاب) باشید.
نکات مهم برای مراقبت از شنت مغزی
1- عفونت خارجی
بیمار با قرمزی و حساسیت روی ناحیه پمپ و یا مسیر شنت و حتی حساسیت شکم مواجه شود.
2- عفونت داخلی
بیمار دچار علایم تب لرز و یا سردرد و کاهش هوشیاری و شکم درد شود.
3- انسداد جزیی یا کامل
شنت بخوبی کار نمیکند و بعلت بسته شدن وظیفه اش را انجام نمیدهد. ممکن است پمپ بیمار خالی باشد و یا خالی نشود. بیمار علایم قبل از عمل را پیدا میکند سردرد و تهوع دارد.
4- کمکاری یا پر کاری
بعلت نامناسب بودن فشار شنت ممکن است شنت بیش از اندازه یا کمتر از میزان مورد نیاز آب مغزی را خارج کند لذا بیمار علایم مختلفی پیدا میکند از سردرد تا سرگیجه تهوع و حتی خونریزی مغز رخ دهد.
- در همه موارد بالا بایستی سریعا به پزشک مراجعه شود و اقدامات اورژانسی انجام گیرد.
- بطور کلی پس از کارگذاری شنت بایستی پانسمان تمیز و مناسب در محل تعبیه شنت ده روز تا دوهفته صورت گیرد و از فشار دادن و صدمه زدن به پوست جدا جلوگیری شود.
- در صورت بروز علایم هشدار مثل تب، لرز، سردرد، تهوع، استفراغ، شکم درد، اختلال حافظه، ضعف اندامها و .. بایستی به پزشک جراح مراجعه کرد.
- کنترل دوره ای شنت با سیتی اسکن و معاینات منظم ضروری است.
- هر زمان عوارض شنت بروز کند اقداماتی مثل تعویض شنت و یا تغییر ان قابل انجام است.
- در مورد نوزادان و کودکان با افزایش سن و افزایش قد خطر جدا شدن شنت از داخل و جود دارد و بعلاوه پوست نازک سر در نوزادان به راحتی قابل صدمه دیدن است لذا توجه ویژه به ان را میطلبد.
دکتر حسام عبدالحسین پور جراج مغز و اعصاب و ستون فقرات
