انواع اختلالات خواب و روش درمان اختصاصی هر کدام

اختلالات خواب، نوعی بیماری هستند که روی کیفیت و مدت زمان خواب شما تأثیر گذاشته، و کیفیت زندگی، عملکرد بدن و سلامتی شما را تحت تأثیر قرار می دهند. اختلالات خواب انواع مختلفی دارند، که آگاهی از علائم هر یک از آنها می تواند به شما و پزشکتان برای حل این مشکل کمک کند. در ادامه مطلب، انواع اختلالات خواب را توضیح خواهیم داد.

بیش از 100 نوع اختلال خواب توسط جامعه پزشکی تعریف شده است، که چهار نوع اصلی آن عبارتند از:

اختلالات خواب

برخی از شایع ترین اختلالات خواب شامل این موارد هستند:

  • بی خوابی
  • خر و پف و آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)
  • پاراسومنیا (خواب پریشی)
  • فلج خواب (بختک)
  • سندروم پای بی قرار
  • اختلال دوره ای حرکت اندام
  • اختلالات چرخه ی خواب
  • نارکولپسی (حمله خواب)

سایر شرایطی که به علت اختلالات خواب به وجود می آیند:

اختلالات خواب دلایل زیادی دارد، مانند:

  1. ژنتیک
  2. سبک زندگی (مانند شیفت کاری یا برنامه خواب نا منظم)
  3. رژیم غذایی نا مناسب (شامل الکل و کافئین زیاد)
  4. اضافه وزن
  5. برخی از بیماری ها (مثل درد، افسردگی، بیماری قلبی)
  6. برخی از دارو ها
  7. بالا رفتن سن
علت اختلالات خواب

بی خوابی

بی خوابی، شایع ترین اختلال خواب بوده، و 10% بزرگسالان –و به طور کلی 40-30% افراد- با این مشکل مواجه هستند. این اختلال باعث می شود که شما نتوانید به اندازه ی کافی بخوابید و در تمام روز احساس خستگی داشته باشید. بی خوابی، شکل های مختلفی دارد. در این اختلال، بعضی از افراد به سختی، به خواب می روند (20 تا 30 دقیقه در رختخواب بیدار می مانید)، برخی دیگر به صورت پیاپی از خواب بیدار می شوند و در برخی موارد، افراد زود از خواب بیدار شده و دیگر نمی توانند بخوابند. در برخی از افراد هم ترکیبی از همه ی این ها دیده می شود.

نوعی بی خوابی نادر به نام “بی خوابی خانوادگی کشنده” وجود دارد، که در برخی از خانواده ها دیده می شود. در این بیماری، فرد توانایی خوابیدن را از دست داده و پس از چند ماه نیمه هوشیاری، جان خود را از دست می‌ دهد.

درمان:

درمان های مؤثر برای انواع بسیاری از بی خوابی عبارتند از:

خروپف و آپنه خواب

در هنگام خروپف، گلوی شما در زمان خواب، بسته می شود. اگر این وقفه ی تنفسی برای چند ثانیه ادامه یابد، دچار مشکل جدی تری به نام آپنه خواب خواهید شد. در اختلال آپنه خواب، شما ممکن است 10 ثانیه یا بیشتر در طول یک ساعت، نتوانید نفس بکشید. این امر موجب پایین آمدن سطح اکسیژن خون شده و بدن برای مقابله با این مشکل، از خواب عمیق خارج می شود.

وقفه های تنفسی یا آپنه خواب می تواند به علت موارد زیر باشد:

❇️ انسداد مجاری تنفسی فوقانی (آپنه انسدادی خواب (OSA)).

❇️ مغز نمی تواند به طور مداوم عمل تنفس را انجام دهد (آپنه خواب مرکزی (CSA))

❇️ برخی از افراد هر دو مورد را دارند. CSA اغلب توسط یک بیماری دیگر ایجاد می شود.

درمان:

آپنه خواب معمولاً با تست چندگانه ی خواب (پلی سومنوگرافی) تشخیص داده می شود. همچنین، درمان های مؤثری برای این بیماری وجود دارد. درمان CSA به کمک درمان بیماری زمینه ای، که موجب این اختلال شده است، انجام شده و برای درمان OSA از دستگاه سی پپ (فشار پیوندی مثبت پیوسته) استفاده می شود.

سایر درمان ها:

پاراسومنیا

پاراسومنیا که در لاتین به معنی “در حوالی خواب” است، نوعی رفتار های عجیب و غیر معمول در خواب بوده، که در مراحل خاصی از خواب رخ می دهد:

  • وحشت شبانه
  • راه رفتن در خواب
  • خوردن در خواب
  • سکس در خواب
  • اختلال رفتاری حرکت سریع چشم (REM)
  • سایر موارد…

درمان:

علت اصلی پاراسومنیا ممکن است یکی دیگر از اختلالات خواب –مثل آپنه خواب- باشد. در این صورت، با درمان این بیماری زمینه ای، پاراسومنیا نیز درمان می شود. سایر درمان ها:

درمان پاراسومنیا

فلج خواب (بختک)

چه زمانی شما احساس بیداری در خواب می کنید؟ در فلج خواب، شما در حین بیداری قادر به حرکت نیستید. این اتفاق می تواند در خواب و بیداری یا در هنگام تلاش برای بیدار شدن اتفاق بیفتد. در برخی از افراد، این اختلال جزئی است، و در برخی دیگر توهماتی ایجاد می شود که می تواند ترسناک باشد. مثلاً ممکن است فکر کنید غریبه ای بالای سر شما ایستاده است و می خواهد به شما آسیب برساند.

فلج خواب معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشد. زیرا مغز شما به طور طبیعی یا بیدار می شود، یا دوباره به خواب فرو می رود. اما دانستن علت این امر باعث می شود شما کمتر بترسید.

 علت دقیق فلج خواب مشخص نیست، اما گاهی اوقات این امر می تواند به علت یکی از علائم نارکولپسی یا یک مشکل سلامت روانی مثل اختلال دوقطبی، عوارض جانبی برخی از داروها، یا کمبود خواب باشد.

درمان:

در اکثر اوقات، فلج خواب و توهمات آن -با وجود ترسناک بودن- بر زندگی و خواب شما تأثیر زیادی نمی گذارد. اگر فلج خواب، به طور مکرر برایتان اتفاق می افتد، می توانید گزینه های درمانی زیر را امتحان کنید:

◀️ بیشتر بخوابید.

◀️ درمان رفتاری شناختی برای بهبود کیفیت و مدت زمان خواب، یا مواجهه با ترس و توهم

◀️ درمان بیماری زمینه ای

◀️ اگر مبتلا به نارکولپسی هستید از داروهای ضد افسردگی یا Xyrem (سدیم اکسیبات) استفاده کنید.

سندرم پای بی قرار

معمولاً علائم سندروم پای بی قرار، بیشتر در هنگام خواب، استراحت یا تلاش برای خوابین خود را نشان داده و می توانند خواب را برایتان سخت کنند یا باعث بیدار شدن شما شوند. علت RLS می تواند کمبود آهن، بارداری، اضافه وزن، عوارض جانبی برخی از داروها و استفاده از الکل، نیکوتین و کافئین باشد.

علت RLS

درمان:

✔️ افزایش مصرف آهن از طریق مکمل ها یا رژیم غذایی

✔️ کاهش وزن

✔️ درمان های دارویی مثل: پرامیپکسول، روپینیرول، داروهای ضد تشنج مثل پرگابالین

✔️ در برخی موارد، حرکت دادن پاها، کشش، راه رفتن، ماساژ پاها

اختلال دوره ای حرکت اندام

اختلال دوره ای حرکت اندام (PLMS)، غالباً با RLS همراه است و شامل حرکات ناگهانی و مکرر پاها یا بازوها و خواب بوده، که معمولاً در فاصله ی 20 تا 40 ثانیه، در طی چند ساعت، اتفاق می افتند. بسیاری از افراد مبتلا به PLMS تا زمانی که فرد دیگری به آنها نگوید، از داشتن این بیماری آگاه نیستند.

در بیشتر موارد، علت این بیماری ناشناخته است، اما محققان حدس می زنند که دلیل این اختلال، مشکل در سیستم عصبی باشد. اختلال دوره ای حرکت اندام، در بعضی موارد می تواند به علت آپنه خواب یا استفاده از داروهای ضد افسردگی، اتفاق بیفتد، و به طور معمول با پلی سومنوگرافی تشخیص داده می شود.

درمان:

اگر PLMS برای خواب شما مشکلی ایجاد نمی کند، نیازی به درمان نیست. در صورت خواب آلودگی بیش از حد در طول روز -بدون وجود دلیل دیگر- درمان های زیر پیشنهاد می شود:

  • داروهایی مثل: لیریکا، ریکوئیپ، میراپکس، بنزودیازپین هایی مثل کلونوپین (کلونوزپام) و مسکن های مورفینی مثل ویکودین (هیدروکدون-استامینوفن)
  • اگر مشکوک به OSA هستید، آن را درمان کنید.
  • قطع مصرف کافئین
  • در صورت استفاده از داروهای ضد افسردگی با پزشک خود مشورت کنید.
Consult a doctor

اختلالات چرخه ی خواب

علت این اختلال می تواند عدم هماهنگی ساعت بیولوژیکی بدن شما، با محیط (مثل چرخه ی طبیعی تاریکی و روشنایی) باشد، که می تواند منجر به بی خوابی یا خواب آلودگی بیش از حد در یک زمان نامناسب شود. در اینجا به برخی از علل این نا هماهنگی اشاره می کنیم:

درمان:

  • در زمان های مناسب، در معرض نور قرار بگیرید.
  • برای خوابیدن در زمان مناسب، از ملاتونین استفاده کنید.
  • یک برنامه ی منظم خواب و بیداری داشته باشید.

شاید اینطور فکر کنید که خواب وضعیتی ساده در بدن انسان می باشد ولی خود دارای مراحلی میباشد. این مقاله را دنبال کنید.

خواب دارای دو فاز یا مرحله میباشد:

مرحله حرکات سریع چشم (Rapid Eye Movement) و مرحله بدون حرکات سریع چشم (Non REM). خواب در مرحله REM یا خواب همراه با رؤیا (Dream Sleep)، آن مرحله از خواب است که در آن مغز فعال است؛ NREM مرحله آرام یا پر آسایش خواب است. مراحل خواب از NREM به REM به‌طور پیوسته تکرار می‌شوند. هر چرخه خواب حدود ۹۰ دقیقه به طول می‌انجامد و ۴ تا ۶ بار در طول یک خواب ۷ یا ۸ ساعته تکرار می‌شود.

بنابر نظرسنجی انجام شده نشان داده شد میزان شیوع اختلال خواب در افراد زیاد می باشد. از آنجائیکه به این مسائل در کشور ما پرداخته نمی شود و آگاهی عمومی افراد در این زمینه محدود می باشد بسیاری از علل مرگ و میرها به علت اختلال خواب می باشد. همچنین علل بسیاری از سوانح رانندگی این اختلال می باشد.

اختلال خواب رایج با الگوی خواب غیرطبیعی را بدون توجه به عامل ایجاد کننده می‌توان به این شکل تقسیم‌بندی کرد:

1-عدم توانایی در خوابیدن (بی‌خوابی Insomnia)

فرد در شروع خواب و به خواب رفتن، دچار مشکل می شود. از زمان به رختخواب رفتن تا به خواب رفتن فرد، زمانی بیش از نیم ساعت به طول می انجامد. بی خوابی در حفظ خواب، در صورتی است که فرد کمتر از 20 دقیقه به خواب می رود، ولی بین شب تا صبح چندین بار بیدار می شود و نمی تواند خواب خود را حفظ کند.

عدم توانایی در خوابیدن

2-اختلال خواب در چرخۀ خواب و بیداری

برخی از افراد ممکن است خواب کافی را داشته باشند (به طور عادی برای سن 25 ساله 7 تا 8 ساعت خواب در طول شبانه روز کافی می باشد) اما در زمان نامناسب به خواب نمی روند. این افراد در هنگام شب بیدار می مانند و به فعالیتهایی مانند تماشای تلویزیون یا حضور در شبکه های اجتماعی می پردازند و از صبح تا ظهر به خواب می روند که این نیز نوعی اختلال خواب می باشد.

اختلال خواب ممکن است علت بسیاری از مشکلات مانند کاهش قد یا چاقی باشد. همچنین افرادی که خیلی زود خوابیده و خیلی زود بیدار می شوند ( بیشتر در سالمندان شایع می باشد و معمولا 8 شب به خواب رفته و ساعت2 بامداد از خواب بیدار می شوند. ) نیز دچار اختلال خواب می باشند.

3-خواب آلودگی مفرط

افرادی که پرخوابی دارند ساعتها می خوابند، با وجود اینکه خواب کافی دارند، ولی در طول روز چرت می زنند، این ها افرادی هستند که باید اختلال خوابشان بررسی شود. اختلالی به نام نارکولپسی وجود دارد که در کودکان و بخصوص نوجوانان بروز می کند، و ممکن است تا سالهای بعد تشخیص داده نشود. اینها کسانی هستند که در طول روز حمله های خواب دارند.

مثلا فرد در حالت ایستاده زمین خورده و به خواب می رود یا درحالتی که نشسته است، ناگهان سرش روی میز افتاده و به خواب می رود و بعد از 20 دقیقه بیدار می شود. این اختلال سندرم کاتاپلکسی نام دارد . افراد ممکن است بختک یا فلج خواب داشته باشند، که زمانی که از خواب بیدار می شوند قادر به حرکت دادن بدنشان نیستند و احساس ناراحتی و اضطراب دارند.

همچنین از دیگر علائم این سندرم که در صد در صد بیماران مشاهده می شود، پرخوابی روزانه می باشد.

4- اختلالات تنفسی در خواب که شایعترین آن وقفه تنفسی درخواب است

شایع ترین گروه اختلال خواب، وقفه های تنفسی حین خواب می باشد. افرادی که خر خر می کنند، افرادی که در طول شب بارها بیدار می شوند، حتما باید به پزشک فوق تخصص خواب مراجعه کنند تا برای تشخیص و درمان تست خواب گرفته شود.

اختلالات تنفسی در خواب

5-سندرم پای بی قرار در خواب (RLS)

این اختلال یا حرکات پریودیک اندام ها، حین خواب می باشد. مترادف این اختلال در بیداری اختلال سندرم پای بیقرار نام دارد. علامت این اختلال در اینگونه افراد این می باشد که فرد در زمان بعداز ظهر یا شب، احساس های عجیبی دارد مانند اینکه فرد احساس می کند جانوری روی پاهای او حرکت می کند یا احساس داغ شدن یا سرد شدن، مور مور شدن، احساس نیاز به فشار دادن به پا، احساس درد یا تمایل به ایستادن فردی روی پا دارد.

اینگونه احساس ناراحتی ممکن است در دستها نیز ایجاد شود. این اختلال با استراحت و بی حرکت ماندن پا بیشتر می شود و با حرکت دادن و فعالیت کردن این احساس کاهش می یابد.

فرد در این مواقع از خواب می پرد و دیگر نمی تواند به خواب رود، با این فکر که ممکن است تکرار شود. در برخی کودکان نیز این اختلال به صورت دیگر وجود دارد . کودک قبل از به خواب رفتن، سر خود را به دیواره تخت می کوبد یا بدن خود را تکان می دهد. و خیلی وقتها این اختلال با تشنج کودکان اشتباه گرفته می شود.

بسیاری از والدین در مراجعه به پزشک، درباره اینکه فرزند آنها شبها موقع خواب حرکات غیرطبیعی دارد، صحبت می کنند. بعضی از پزشکان انواعی از تشنج ها را به این کودکان نسبت می دهند. در حالیکه صرفا اختلال حرکتی خواب می باشد و درمان آن با درمان تشنج ها متفاوت می باشد و گاهی درمان این گونه اختلالات ساده می باشد.

چگونه یک خواب خوب و راحت داشته باشیم؟

1. رعایت اصول بهداشت خواب، در تمامی افرادی که اختلال خواب را دارند، یکی از این اصول شرایط مناسب اتاق خواب می باشد. خنک بودن دمای اتاق خواب، حتی در زمستان از جمله مواردی می باشد که باید به آن توجه داشت که بهترین دما ، 60 تا 80 درجه فارنهایت (پایین تر از 20 درجه) است. اتاق خواب باید تاریک باشد مثلا مواردی که باعث روشن شدن اتاق می شود، از جمله تابیدن نور چراغ بیرون، به اتاق می باشد که باعث ترغیب شخص به بیداری شده و مانع از خواب راحت می شود.

2. کمبود میکروالمنت هایی در خون مانند مس، کلسیم، آهن و روی می توانند، عامل بی خوابی شوند. افرادی که مشکل خواب دارند بهتر است از برنامه غذایی مانند مولتی ویتامین استفاده کنند.

دکتر حسام عبدالحسین پور جراح مغز و اعصاب ، دیسک و ستون فقرات

جراح ستون فقرات و دیسک کمر 

 

موضوعات مرتبط
آیا این مطلب مفید بود؟ به اشتراک بگذارید
جدیدترین مقالات
بیماری نورالژی سه قلو از آن دسته بیماری هایی است که با درد شدید در ناحیه ی صورت خود را نشان می دهد. در…
جراحی ستون فقرات و جراحی دیسک کمر از جراحی هایی است که بسیار به تبحر جراح دیسک کمر متکی می باشد. در این مقاله…
سوالی که بسیار مراجعین از ما می پرسند این است که آیا راه رفتن به بهود درد دیسک کمر کمک می کند؟ در این…

از دکتر بپرسید