شاید شما هم جزو افرادی باشید که در پی شناخت بهتر جراح مغز و اعصاب هستید، در این مقاله سعی شده است در رابطه با بیماری های این حوزه و تفاوت جراح مغز و اعصاب و متخصص این حوزه صحبت کنیم.
جراح مغز و اعصاب
جراح مغز و اعصاب، پزشکی است که 4 سال دوره رزیدنتی در حوزه مغز و اعصاب گذرانده باشد. جراحی مغز و اعصاب یک کلمه ی کلی برای بیماری های مرتبط با مغز و اعصاب است؛ زیرا قسمت مغز و اعصاب دچار بیماری های مختلفی می شوند که هر کدام از آنها دارای نام مخصوص خود می باشند.
بهترین جراح مغز و اعصاب کیست؟
در واقع پاسخ این سوال به نوع بیماری و مکان جغرافیایی شما بستگی دارد.بطور مثال بهترین جراح مغز و اعصاب ایران در حالیکه شما دچار سانحه شده اید ، نزدیکترین آن به شماست (از نظر بعد مسافتی و اضطرار درمان). اما چنانچه زمان تحقیق دارید، برای یافتن مجرب ترین جراح باید تحصیلات، تجربه و نتایج دریافتی بیماران پس از درمان توسط متخصص مورد نظر را مورد ارزیابی قرار دهید.
تفاوت جراح مغز و اعصاب با نورولوژیست
نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب در زمینه بیماری های عصبی دارای تخصص است. وی در جلسات ابتدایی، نوع بیماری که فرد مراجعه کننده به آن دچار شده است را به وسیله معاینات بالینی و عصبی تشخیص می دهد.
حال اگر برای بهبود بیماری، عمل جراحی در اولویت قرار گرفت این بیمار در کنار متخصص مغز و اعصاب به یک جراح مغز و اعصاب نیز ارجاع داده می شود. اکثرا این اتفاق در مواردی که فرد دچار صدمه به مغز و یا ستون فقرات در اثر تصادف و همچنین زمانی که فرد دارای تومور مغزی باشد؛ اتفاق می افتد.
بیماری هایی که توسط جراح مغز و اعصاب درمان میشود.
مهمترین بیماری هایی که ممکن است در زمینه ی مغز و اعصاب بیماران به آن دچار شوند عبارتند از:
- سکته مغزی، خونریزی مغزی و تنگی عروق مغز
- انواع سردردها مانند میگرن، سردرد تنشی، نورالژی، کلاستر، تریژمینال و ...
- تشنج و صرع
- انواع اختلال حافظه مانند آلزایمر، دمانس عروقی، دمانس فرونتوتمپورال، و ...
- بیماریهای ستون فقرات شامل درد گردن و کمر ناشی از فشار دیسک روی نخاع یا اسپاسم عضلات
- بیماریهای درگیر کننده عصب مثل ام اس (MS)
- تومور های مغزی
- بیماری های دیگری هم در این زمینه وجود دارد ولی سعی شد که به اختصار مهمترین های آن ها در این موارد آورده شود.
1_ مننژیت
مننژیت نوعی عفونت جدی در ناحیه بیرونی مغز یا نخاع است. پرده های محافظتی که مغز و نخاع را پوشانده اند مننژ نام دارند. در واقع مننژ غشایی است که در حد فاصل مغز و استخوان جمجه یا نخاع و ستون مهره ها قرار دارد.
مننژ در اثر عوامل مختلفی از جمله ویروس، باکتری، قارچ، انگل و یا در اثر تجویز برخی داروها و … ممکن است ملتهب گشته و منجر به بیماری مننژیت شود. علائم این بیماری شامل تب طولانی و شدید می شود. درمان جراحی خاص مننژیت به نوع این بیماری (ویروسی یا باکتریایی) بستگی دارد.
2_ بیماری پارکینسون
در این بیماری مربوط به ناحیه ی مغز و اعصاب، ناحیه ای از مغز که مسئول کنترل حرکت است تحت تأثیر قرار می گیرد. اختلال در کنترل حرکت مغز باعث بروز علائمی مثل لرزش، مشکلات تعادلی و سایر اختلالات حرکتی مشابه می گردد.
اغلب افراد مبتلا به پارکینسون با درمان دارویی بهبود مییابند؛ اما در برخی موارد، بیماری پیچیده تر است. زمانی که این بیماری به شدت روی کیفیت زندگی شما تأثیر می گذارد، ممکن است عمل جراحی تجویز شود.
در این عمل، پزشک (جراح مغز و اعصاب) با کاشت الکترود در مغز، نواحی مربوط به کنترل حرکت را تحریک کرده و باعث تسکین علائم بیمار می شود.
3_ صرع
صرع یکی از بیماری های مغزی است که افراد مبتلا به آن معمولاً دچار تشنج های مکرر می شوند. این تشنج ها به دلیل اختلال در فعالیت الکتریکی مغز رخ می دهند و به طور موقت سیستم پیام رسانی بین سلول‌های مغز را مختل می کنند.
چندین روش جراحی برای درمان صرع وجود دارد. یکی از این روش ها لیزر ابلیشن (حذف زائده ها توسط لیزر) می باشد که ضایعاتی از مغز که منجر به تشنج می شود را هدف قرار می دهد.
برای درمان چه مشکلاتی باید به جراح مغز و اعصاب مراجعه کرد؟
برخی از رایج ترین مشکلات عصبی که توسط جراح مغز و اعصاب درمان می شوند عبارتند از:
- تومور مغزی
- سندرم تونل کارپال
- نشت مایع مغزی نخاعی (CSF)
- درد مزمن در پشت یا گردن
- بیماری های مادرزادی مغز، مانند بیماری کیاری (چیاری) و کیست های عنکبوتیه (آراکنوئید).
- مشکلات مادرزادی ستون فقرات، مانند اسپینا بیفیدا و طناب نخاعی متصل
- لرزش شدید
- فتق دیسک
- هیدروسفالی
- آنوریسم های داخل جمجمه ای
- ام اس (MS)
- بیماری پارکینسون
- اعصاب تحت فشار
- سیاتیک
- اختلالات تشنجی، مانند صرع
- خارهای استخوانی ستون فقرات (استئوفیت)
- تنگی کانال نخاعی
- شکستگی ستون فقرات
- تومورهای ستون فقرات
- اختلالات ستون فقرات، مانند اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) و اسپوندیلولیستزیس
- آسیب دیدی های شدید سر، مغز، گردن یا ستون فقرات
جراح مغز و اعصاب چه جراحی هایی انجام می دهند؟
با توجه به اینکه کدام قسمت از سیستم عصبی یا بافت ها و ساختار های حمایت کننده درگیر شده اند، جراحان مغز و اعصاب عمل های متفاوتی را انجام می دهند.
انواع این جراحی ها عبارتند از:
- برداشتن لخته خون
- ترمیم آنوریسم
- برداشتن تومور
- توقف خونریزی مغزی
- ترمیم تراما
- شانت گذاری مغز
انواع جراحی اعصاب محیطی:
- رادیوسرجری استریوتاکتیک ستون فقرات
- دیسککتومی
- لامینکتومی
- فیوژن نخاع کمری
- ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی
- تثبیت و بازسازی ستون فقرات
تومور های مغزی، یکی از شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب
رشد غیر طبیعی توده ای در مغز را تومور مغزی می گویند. این تومور دارای انواع مختلفی می باشد که برخی تومورهای مغزی خوش خیم می باشند و برخی تومورهای مغزی، سرطانی و بدخیم هستند.
انواع تومورهای مغزی
1- تومورهای اولیه مغز
پیدایش و رشد این تومورها از مغز شروع می شود.
2- تومورهای ثانویه یا متاستاتیک مغز
محل تولید این تومورها در مغز نیست بلکه در مکانی خارج از مغز می باشد که به وسیله ی تکثیر یافتن، مغز را هم آلوده کرده است.
سرعت رشد تومور مغزی می تواند تا حد زیادی متفاوت باشد. سرعت رشد و همچنین محل آن تعیین کننده این است که چگونه عملکرد سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار دهد. همین امر و همچنین اندازه ی تومور باعث می شود گزینه های درمان تومور مغزی که یکی از وظایف جراح مغز و اعصاب می باشد؛ تغییر کند.
مطلب مرتبط: متاستاز مغز
راه های تشخیص بیماری های مغز و اعصاب چیست؟
به طور کلی متخصص و یا جراح مغز و اعصاب آزمایش های مختلفی را برای تشخیص بیماری های مغز و اعصاب به کار می برد. هر کدام از این آزمایش ها اطلاعات متفاوتی را در مورد بیماری مربوطه در اختیار جراح مغز و اعصاب قرار می دهد. در زیر چند نمونه از این آزمایش ها آورده شده است.
- آنالیز مایع مغزی ـ نخاعی (نمونه برداری از مایع مغزی ـ نخاعی)
- نوار مغزی
- مطالعات خواب
- سی تی اسکن مغز(پرتونگاری مقطعی رایانه‌ای)
- ام آر آی
- توموگرافی
- آنژیوگرافی مغز
مراقبت بعد از جراحی های مغزی
زمانی که جراحی بیماری به پایان می رسد و وارد آی سی یو می شود؛ چنذین لوله به سر آن وصل می شود که دو نوع هستند. یکی از آن ها مایعات مغزی-نخاعی و دیگری ترشحات خونی را تخلیه می کند. پس از جراحی و طبق دستور جراج مغز و اعصاب داروهای از قبیل مسکن ها، ضد تشنج ها، آنتی بیوتیک ها و…. تجویز می شود.
در ابتدا تغدیه از راه لوله ای که درون بینی بیمار گذاشته میشود انجام می شود اما زمانی که به بخش منتقل می شود بنابر صلاح دید پزشک از تغذیه دهانی استفاده می شود.راه رفتن بیمار در بخش باید به کمک یک همراه باشد تا از افتادن و آسیب جدی دیگر خودداری شود.
زمانی بیمار ترخیص می شود که هوشیاری کامل، بلع غذا و اجابت مزاج را بدست آورد. بعد از ترخیص بیمار برای زمان هایی که عمل انجام شده بر روی یک غده ی خوشخیم بوده است نیازی به مراجعه به جراح مغز و اعصاب خود ندارد. اما زمانی که عمل انجام شده بر روی غده ی بدخیم بوده باشد نیاز دارد که بعد از جراحی حتی تا چندین سال به جراح مغز و اعصاب خود مراجعه کند.
در کل اگر به بیماری های مغز و اعصاب دچار شده اید آرزو می کنم با مراجعه به یک پزشک و جراح مغز و اعصاب مناسب بهترین روش درمان در اختیار شما قرار گیرد.
دکتر حسام عبدالحسین پور جراح مغز و اعصاب، دیسک و ستون فقرات
جراح ستون فقرات و دیسک کمر
