تقریبا هر فردی تاکنون درد عصبی در ناحیه پا را در زندگی خود تجربه کرده است؛ این درد ممکن است در اثر پوشیدن کفش های نامناسب و یا نوراما ( وجود تومور یا بافت سرطانی در انگشتان پا) باشد.

درد عصبی پا در داخل پا معمولا به خاطر مشکلات همین ناحیه از بدن ایجاد می شود، اما در برخی موارد ممکن است وضعیت فرد به مشکلات ستون فقرات کمری مرتبط باشد. در این مقاله در ارتباط با علت درد عصبی پا بیشتر صحبت شده است.

علت پا درد عصبی

ایجاد پا درد عصبی می تواند دلایلی مختلفی داشته باشد که این دلایل عبارتند از:

1- درد عصبی ناشی از مشکل نخاعی

شاید این برایتان بسیار غافلگیرکننده باشد که درد پای شما به دلیل وجود مشکلی در ستون فقرات کمر به وجود آمده است، چرا که این دو قسمت از بدن فاصله نسبتا زیادی از هم دارند.

این نوع درد پا زمانی رخ می دهد که مشکلی خاص در ستون فقرات، علائم سیاتیک را در رگ عصبی بزرگ پا به وجود آورد. از طرف دیگر، این علائم دردناک ممکن است از طریق اعصاب به ناحیه پایین پا (انگشتان پا و کف پا) منتقل شوند.

سیاتیک زمانی رخ می دهد که رشته های عصبی ستون فقرات که عصب سیاتیک را می سازند تحت فشار قرار گیرند. از جمله علل رایج سیاتیک که به ستون فقرات مرتبط می شوند عبارتند از:

• دیسک بیرون زده کمر
• بیماری از کار افتادگی دیسک کمر
• سرخوردگی مهره کمر یا همان اسپوندیلولیستزیس
• اسپوندیلولیستزیس استمیک
• تنگی ستون فقرات کمری

2- علل محلی درد عصبی پا

با این که ممکن است سر منشا درد پای شما مشکلی در ستون فقرات و مهره های آن باشد، اما مهم است بدانیم که در خود پا رشته های عصبی وجود دارند که احتمال آسیب دیدگی و یا پیچ خوردگی آن ها نیز وجود دارد.

به عنوان مثال، کفش های تنگ – و احتمالا کفش های پاشنه بلند – می توانند منجر به پیچیدگی رشته های عصبی شده و یک حس سوزش شبیه به الکتریسیته را به وجود آورند.

علاوه بر این، امکان سخت و ضخیم شدن لایه زیر پوست انگشتان پا (اپیدرم) نیز وجود دارد. این مشکل با گذر زمان و در اثر اصطکاک زیاد به وجود می آید. در نتیجه به رشته های عصبی اطراف فشار وارد شده و علائم خاصی به وجود خواهند آمد.

یکی دیگر از علل احتمالی درد های عصبی پا، مورتون نوروما (درد کف پا) است. این مشکل در اثر ضخیم شدن بافت های اطراف یک رشته عصبی در پا رخ می دهد.

3- نوروپاتی (آسیب عصبی) محیطی

نوروپاتی محیطی یک اصطلاح جامع برای بیان بی حسی، گز گز و سوزش در دست، پا، انگشتان و یا ترکیبی از آن هاست. امکان دارد علائم این بیماری در شب تشدید شوند. نوروپاتی محیطی می تواند سبب بروز علائم غیر اختصاصی شده و حرکت کردن یا انجام فعالیت های ساده را برای فرد دشوار کند.

محققان تا به امروز از علت دقیق ابتلای افراد به نوروپاتی محیطی آگاهی ندارند. با این حال، این افراد دریافته اند که برخی بیماری ها می توانند احتمال ابتلا به نوروپاتی محیطی را افزایش دهند. این بیماری ها شامل موارد زیر هستند:

• عفونت ها
• کمبود یک ماده مغذی همچون ویتامین B12
• سو مصرف الکل
• دیابت
• برخی بیماری های ژنتیکی همچون بیماری توت ماری شارکوت که سبب از دست رفتن بافت عضلانی می شود.
• سندرم گلن باره که سبب ضعف سریع عضلات می شود.

4- نوروپاتی دیابتی

انواع 1 و 2 دیابت می توانند سبب بروز درد عصبی در پا و انگشتان آن شوند. نوروپاتی دیابتی بیش از 90 درصد افراد مبتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار می دهد. به طور کلی، درد عصبی ابتدا انگشتان و نواحی اطراف را مبتلا کرده و سپس به تمام مچ و نواحی بالا تر پا سرایت می کند. علائم نوروپاتی دیابتی شامل موارد زیر می شوند:

• گز گز، سوزش، درد تیز یا تیر کشنده در پا یا انگشتان آن
• احساس شوک الکتریکی در برخی نواحی
• درد که معمولا در هنگام شب تشدید و سبب بروز برخی اختلالات خواب می شود.
• درد در هنگام لمس پوست

محققان از علت دقیق این عارضه مطمئن نیستند. برخی فرضیه ها بیان دارند که تغییرات در عروق خونی، سوخت و ساز، سیستم ایمنی یا کانال های کلسیمی و سدیمی بدن سبب بروز این درد ها می شوند. چندین عامل سبب افزایش احتمال ابتلای افراد دیابتی به نوروپاتی می شوند که در پایین به برخی از آن ها اشاره شده است:

• افزایش سن
• ابتلا به دیابت به مدت طولانی
• مصرف الکل
• مصرف محصولات تنباکو

تشخیص دلیل اصلی درد پا عصبی

با توجه به این که درد عصبی در انگشتان و کف پا می تواند علل مختلفی داشته باشد، چگونه می توان فهمید که این درد به مشکلات ستون فقرات برمی گردد یا خیر؟

داشتن درد در ناحیه کف پا و انگشتان و همچنین تجربه درد در زانو و ساق ها مهمترین نشانه در این زمینه به حساب می آید. از جمله دیگر علائم می توان به دو مورد زیر اشاره داشت:

• سختی در بالا آوردن پا یا راه رفتن بر روی انگشتان پا
• احساس سنگینی یا ضعف در پا که به آن افتادگی پا (Foot Drop) نیز می گویند

علاوه بر این یکی از موارد رایج دیگر در مورد درد پای مرتبط با ستون فقرات کمری این است که درد مربوطه تنها در یک سمت از بدن ظاهر می شود.

در صورتی که هر دو پای فرد تحت تاثیر قرار گرفته باشند، احتمال وجود مشکل سیاتیک کم است. با این حال مشکلات مرتبط با ستون فقرات نظیر تنگی نخاع کمری یا اسپوندیلولیستزیس ممکن است در هر دو پا علائم خود را بروز دهند.

این نکته بسیار مهم است که برای تشخیص دقیق علت درد پای خود به مطب پزشک بروید تا شما را معاینه کند. دلیل این موضوع نیز آن است که شما باید علاوه بر علائم مشکل خود، به فکر درمان علت زمینه ساز درد پای خود باشد.

همچنین درمان مربوط به علل متعدد بروز درد در پا یکسان نیست و تفاوت زیادی بین روش های درمانی مختلف وجود دارد.

خبر خوب اینجاست که بیشتر مشکلات مربوط به سیاتیک تا 6 الی 12 هفته حل می شوند. بنابراین اگر درد پای شما در اثر سیاتیک به وجود آمده است، علائم مربوط به آن به شکل طولانی مدت در بدن شما باقی نخواهند ماند.

درمان پا درد عصبی

روش های زیر می توانند به تسکین درد عصبی در پا کمک کنند:

• استفاده از بسته های سرد و گرم
• استراحت
• مصرف دارو های مسکن بدون نسخه همچون ایبوپروفن (آدویل)
• ماساژ دادن پا
• بستن آتل برای حمایت از پا
• اجتناب از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی

برخی افراد در می یابند که پوشیدن کفش های پاشنه کوتاه، بند دار، پهن و دارای کف نرم به کاهش فشار بر روی پا ها و اعصاب کمک می کند. در برخی افراد مبتلا به درد عصبی، امکان دارد پوشیدن کفش های دارای کف سفت بهتر از پوشیدن انواع دارای کف نرم باشد.

درمان های پزشکی

بهترین درمان بسته به علت درد عصبی تعیین می شود. پزشکان جهت درمان آسیب های عصبی محیطی یا ناشی از دیابت می توانند موارد زیر را تجویز کنند:

• مصرف دارو های مسکن
• مصرف دارو های ضد افسردگی
• مصرف دارو های ضد تشنج

در برخی شرایط مخصوصا ابتلا به درد سیاتیک، پزشک می تواند ماساژ بافت های عمقی و تزریق دارو های کورتیکوستروئید را جهت کمک به مدیریت علائم تجویز کند.

در صورتی که درد سیاتیک ناشی از فتق دیسک، آبسه یا تومور باشد پزشک معمولا انجام جراحی را به فرد پیشنهاد می دهد. از آنجایی که کشش و تقویت پا می تواند به مدیریت علائم از جمله درد کمک کند، انجام فیزیوتراپی نیز به بیماران توصیه می شود.

در صورتی که درد عصبی عاملی غیر از سیاتیک داشته باشد، گزینه جراحی باز هم می تواند برای افراد مفید به شمار آید. برای مثال، در افراد مبتلا به سندرم تونل تارسال به کمک جراحی می توان عصب درگیر را آزاد کرد. میزان موفقیت این جراحی 96 درصد است.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات