آنوریسم مغزی یک بیماری است که به تورم رگ های خونی داخل مغز مربوط میشود. در مقاله ی قبل در ارتباط با علت و علائم ایجاد بیماری آنوریسم مغزی صحبت شد. در این مقاله سعی شده است در ارتباط با تشخیص و درمان آنوریسم مغزی صحبت شود. 

برای شناخت آنوریسم مغزی میتوانید به مقاله ی آنوریسم مغزی مراجعه کنید.

راه های تشخیص آنوریسم مغزی

تشخيص عارضه آنوريسم ممكن است بسيار دشوار باشد، مگر اين كه آنوريسم پاره شود.

پزشکان می توانند از آزمایش های خاص برای تشخیص آنوریسم در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به آنوریسم، علائم خطر (ريسک فاكتورها)، آنوريسم موروثی، و ديگر مشكلات مربوط به سلامت مرتبط با آنوریسم دارند، استفاده کنند.

سى تى اسكن و ام آر آى از بافت ها و شراين مغزی تصوير بردارى مى كند. در سى تى اسكن با استفاده از چندين اشعه ايكس، يک تصوير سه بعدی از مغز بيمار بر روى كامپيوتر ارائه مى شود. در MRI با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی، تصاويرى از مغز به دست مى آيد.

تصاوير سى تى اسكن در نشان دادن خونريزی كه ممکن است در حال حاضر وجود داشته باشد، بهتر هستند. با استفاده از مايع نخاعی كه پزشك از ستون فقرات بيمار تهيه مى كند، می توان خونريزی مغزی را مورد بررسی قرار داد.

همچنين مى توان با استفاده از آنژیوگرافی هاى مغزى، خونریزی مغزی و يا هر گونه ناهنجاری شراین مغزی را مورد بررسی قرار داد.

چگونه یک آنوریسم مغزی درمان می شود؟

گزینه های درمان برای آنوریسم مغزی به چند مورد بستگی دارد.  این موارد عبارتند از سن، اندازه و موقعیت آنوریسم، ديگر عوامل خطر (ريسک فاكتورها) و سلامت کلی بیمار.

اگر شما آنوریسمس با ریسک پایین پارگی دارید؛ شما و پزشک ممکن است ترجيح دهيد كه به جای انجام عمل جراحی، با وضعیت فعلی تحت نظر پزشک به زندگى خود ادامه دهيد. همچنين ممكن است به دليل پر خطر بودن عمل جراحى، از انجام آن خوددارى كنيد.

پزشک شما ممکن است روش هایی برای نگهداری شریان های خونی شما به سالم ترين روش ممكن پيشنها كند.  اين روش ها مى توانند مدیریت فشار خون بالا و ترك كردن سيگار باشد.

اگر آنوریسم شما بزرگ است، درد دارد و یا علائم دیگرى از خود نشان مى دهد، و یا در گذشته دچار پارگی آنوریسم مغزی شده ايد، ممکن است پزشک عمل جراحی را به شما پيشنهاد کند.

روش هاى ذكر شده در زير هم برای درمان آنوریسم مغزی پاره شده و هم برای آنوريسم مغزی پاره نشده مورد استفاده قرار می گیرند.

روش های درمان آنوریسم مغزی پاره شده

درمان آنوريسم ها مى تواند بر اساس اندازه، محل و شدت آنوریسم و ​​همچنین اینكه آیا آنوريسم دچاره پارگی شده و یا نشت كرده است، متفاوت باشد.

داروهای ضد درد می توانند سردرد و درد چشم را تسکین دهند. اگر آنوریسم در دسترس باشد، به كمك جراحی می توان جریان خون را به آنوريسم ترمیم یا قطع كرد. این عمل می تواند از رشد بیشتر یا پارگی در آينده جلوگيرى كند.

1- آمبوليزاسيون آندوواسكولار

در این روش یک لوله کوچک به شریان آسیب دیده وارد می شود و نزدیک آنوریسم قرار می گیرد. در آمبولیزاسیون کویل، کویل های فلزی نرم از طریق لوله به آنوریسم منتقل می شوند، آنوریسم را پر می کنند و احتمال پارگى آنها به اين صورت كاهش مى يابد.

در آمبولیزاسیون مِش، مش در آنوریسم قرار می گیرد، جریان خون را به آنوریسم کاهش می دهد و باعث می شود احتمال پارگى آنوريسم كاهش يابد.

اين روش ها به نسبت عمل جراحی، غير تهاجمی هستند. با اين حال انجام دادن آن ها همچنان پر خطر است و احتمال پارگى آنوريسم طی اين كارها وجود دارد.

2- جراحی كليپينگ ( بستن شريان با گيره)

در این جراحی یک گيره فلزی کوچک در اطراف پایه آنوریسم قرار داده مى شود تا آن را از گردش خون طبيعی جدا کند. این كار فشار درون آنوریسم را کاهش می دهد و از پاره شدن آنوريسم جلوگيرى مى كند. اجرايى بودن اين عمل جراحی بستگی به محل آنوریسم، اندازه آن و سلامت عمومی شما دارد.

هر دو روش باید در بیمارستانى انجام شوند که روش هاى بسیاری مانند اين روش ها در آن انجام می شود. تورم برخى از آنوریسم ها به گونه ای است که آنوریسم باید برداشته شود و انتهای رگ های خونی بايد به هم بخيه زده شود؛ اما پديد آمدن اين گونه آنوريسم ها بسیار نادر است.

گاهى اوقات طول شريان براى اين كار كافى نيست، و مى بايست از بخشى از يك شريان ديگر براى بخيه زدن استفاده كرد. آنوريسم هایی كه دچار خونريزی شده اند، بسيار خطرناک هستند. در اكثر موارد خونريزی آنوريسم باعث مرگ و يا بروز ناتوانی در بيمار مى شود.

مديريت خونريزی آنوريسم شامل بستری شدن در بيمارستان، مراقبت های شدید برای کاهش فشار مغز، ثابت نگه داشتن تنفس و علائم حیاتی (مانند فشار خون) و درمان برای جلوگیری از خونريزی مجدد، است.

3- دارودرمانی آنوریسم پاره شده

روش های درمانی آنوریسم های مغزی پاره شده بر رهایش علائم و مدیریت عوارض تمرکز دارند. دارو های مسدود کننده کانال کلسیمی از ورود کلسیم به سلول های دیواره عروق خونی جلوگیری می کنند. این دارو ها تنگی های نامنظم عروق خونی (وازو اسپاسم) را کاهش می دهند.

این تنگی ها می توانند از جمله عوارض پارگی یک آنوریسم باشند. مطالعات نشان داده که یکی از این دارو ها به نام نیمودیپین (نیمالایز، نیموتوپ) خطر آسیب های تاخیری مغز را کاهش می دهد.

چنین آسیب هایی در اثر ناکافی بودن جریان خون پس از پارگی آنوریسم و خونریزی زیر عنکبوتیه بروز می دهند. مداخلاتی که برای پیشگیری از سکته مغزی ناشی از جریان خون ناکافی صورت می گیرند شامل تزریق درون وریدی داروی وازوپرسور می شوند. وازوپرسور فشار خون را بالا برده تا جریان خون بر مقاومت تنگی عروق چیره شود.

یک مداخله جایگزین برای پیشگیری از سکته مغزی آنژیوپلاستی است. در این فرایند، جراح با استفاده از یک کاتتر، بالونی کوچک را در محل تنگی عروق خونی مغز باد کرده و تنگی را رفع می کند. دارویی به نام وازودیلاتور نیز می تواند برای گشاد کردن عروق ناحیه مبتلا استفاده شود.

درمان آنوریسم های مغزی پاره نشده

روش های کلیپس کردن، قرار دادن کویل درون عروقی و استفاده از یک منحرف کننده جریان خون می توانند برای انسداد یک آنوریسم مغزی پاره نشده و همچنین پیشگیری از پارگی احتمالی در آینده به کار روند. با این حال، در برخی آنوریسم های پاره نشده امکان دارد خطرات جراحی بیش از مزایای آن باشند.

پزشک متخصص مغز و اعصاب می تواند با همکاری جراح مغز و اعصاب یا نورورادیولوژیست مداخله ای مناسب بودن روش های درمانی را برای بیمار تعیین کند. عواملی که در پیشنهاد دادن یک روش درمانی در نظر گرفته می شوند به شرح زیر هستند:

• اندازه، محل و ظاهر کلی آنوریسم
• سن و سلامت عمومی فرد
• سابقه خانوادگی پارگی آنوریسم
• بیماری های مادرزادی که خطر پارگی آنوریسم را افزایش می دهند

در صورت ابتلا به فشار خون بالا، باید درباره دارو های کنترل کننده این بیماری با پزشک خود مشورت کرد. در صورت ابتلا به آنوریسم مغزی، کنترل مناسب فشار خون می تواند خطر پارگی آنوریسم را کاهش دهد. علاوه بر آن، افراد در صورت مصرف سیگار، باید جهت ترک آن با پزشک خود مشورت کنند. مصرف سیگار یکی از عوامل خطر تشکیل، رشد و پارگی آنوریسم است.

روش های جدید درمان آنوریسم های مغزی

درمان های جدید آنوریسم مغزی شامل به کار گیری منحرف کننده های جریان خون می شوند. این موارد لوله هایی استنت مانند هستند که جریان خون را منحرف و از کیسه آنوریسم دور می کنند.

این لوله ها با جلوگیری از رفتن جریان خون به داخل آنوریسم بدن را نسبت به التیام این ناحیه آسیب دیده و همچنین بازسازی شریان مادر تحریک می کنند.

استنت های منحرف کننده جریان خون مخصوصا در درمان آنوریسم هایی مفید هستند که اندازه بزرگی داشته و درمان آن ها با روش های دیگر ایمن نیست.

جراح مغز و اعصاب یا نورورادیولوژیست مداخله ای با همکاری با پزشک متخصص مغز و اعصاب بسته به میزان تحمل فرد برای انجام روش های درمانی، خصوصیات آنوریسم همچون اندازه، محل و ظاهر کلی و همچنین موارد دیگر درمان مناسبی را به بیمار پیشنهاد می دهد.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات