کیست آراکنوئید یک کیسه ی پر از مایع است که در ناحیه ی مغز وجود دارد. در این مقاله سعی شده است در رابطه با علائم و نشانه ها و همچنین تشحیص کیست آراکنوئید صحبت شود.
فهرست موضوعات
کیست آراکنوئید چیست؟
کیست های آراکنوئید از جمله رایج ترین انواع کیست ها در مغز به حساب می آیند. این کیست ها معمولا به شکل مادرزادی از بدو تولد در بدن افراد وجود دارند ( کیست آراکنوئید اولیه ).
آسیب رسیدن به سر و ضربه نیز از جمله علل شکل گیری کیست آراکنوئید ثانوی در افراد هستند. این کیست ها در واقع کیسه هایی پر از مایع بوده و تومور به حساب نمی آیند.
علت شکل گیری این کیست ها می تواند جدا شدن غشای آراکنوئید، یکی از سه لایه بافتی که مغز و ستون فقرات را احاطه می کند باشد.
مواردی که در مورد این کیست باید بدانید
- کیست های آراکنوئید در یکی از سه لایه بافت هایی که در اطراف مغز و ستون فقرات هستند به وجود می آیند.
- بسیاری از کیست های آراکنوئید پایدار هستند و نیازی به درمان ندارند.
- این دسته از کیست ها در پسر ها چهار برابر بیشتر از دختران شایع هستند.
- تشخیص کیست های آراکنوئید به کمک سی تی اسکن یا ام آر آی امکان پذیر است.
- درمان ، در صورتی که به آن نیازی باشد ، شامل تخلیه کردن کیست ها از مایع به کمک عمل جراحی یا شانتینگ اتفاق می افتد.
علائم و نشانه های کیست آراکنوئید
برخی از کیست های آراکنوئید هیچ مشکلی در بدن افراد به وجود نمی آورند؛ اما برخی دیگر شاید علائمی را با تحت فشار قرار دادن مغز انسان به وجود آورند. بسته به اندازه و محل قرار گیری کیست آراکنوئید، علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- بی حالی، از جمله خستگی بیش از حد یا کمبود انرژی
- تشنج
- توده یا برآمدگی قابل مشاهده از سر یا ستون فقرات
- تاخیر در رشد
- هیدروسفالی به دلیل انسداد گردش خون طبیعی مایعات مغزی
- مشکلات مربوط به غدد درون ریز (مربوط به هورمون) مانند شروع زودرس بلوغ
- حرکت و تغییر حالت غیر ارادی سر
- مشکلات بینایی
مطلب مرتبط: درمان هیدروسفالی
تشخیص کیست آراکنوئید
سی تی اسکن و ام آر آی به پزشک جراح در مشخص کردن محل کیست و ویژگی های آن کمک می کنند. در نهایت بهترین روش درمانی برای کودک بر اساس نتایج آزمایشات مشخص می شود.
روش های درمان
بیشتر کیست های آراکنوئید به شکل اتفاقی تشخیص داده می شوند و اندازه آن ها تغییری نمی کند. به همین دلیل بیشتر پزشکان همیشه درمان معمولی و متعادل را پیشنهاد می کنند.
زمانی که خبری از علائم نباشد نیازی به درمان نیست و افراد هر چند وقت یک بار تحت نظر قرار گرفته می شوند. اگر علائم خاصی پدیدار شوند، وضعیت کیست در آن ها دوباره ارزیابی می شود.
زمانی که به درمان نیاز باشد، پروسه درمانی مورد نظر بر اساس حاضر بودن علائم، اندازه کیست و محل دقیق آن در جمجمه مشخص می شود.
در مواردی که درمان شدن کیست به بیماران پیشنهاد می شود، درمان می تواند یکی از دو مورد فوق باشد:
- فنس کرانیوتومی باز ( روزنه گذاری بر روی کیست ها)
- عمل جراحی شنتینگ بطن
در روش درمانی اول بخشی از استخوان جمجمه فرد خارج می شود تا پزشک جراح به ناحیه مربوط به کیست دسترسی پیدا کند. سپس بر روی دیواره کیست چندین سوراخ ایجاد می شود و بدین ترتیب مایع درون آن تخلیه خواهد شد. در نهایت این مایع به شکل خودکار توسط بافت های اطراف مغز جذب خواهد شد.
به شکل جایگزین می توان در برخی از موارد، عمل جراحی را با وارد کردن دستگاه شانت به داخل کیست و تخلیه مایع آن به داخل سیستم بطنی یا حفره شکمی مغز دنبال کرد. بدین ترتیب مایع درون کیست تخلیه می شود و مسیر مناسب جهت به گردش درآمدن آن فراهم خواهد شد.
مطلب مرتبط: شانت مغزی
اخیرا، پیشرفت های صورت گرفته در عمل جراحی مغز و جمجمه با تهاجم کم توانسته است روش های سنتی و تهاجمی را کنار بزند و حالا می توان از روش های کاملا مبتنی بر اندوسکوپی استفاده کرد.
این روش ها مدت زمان کمتری را برای جراحی نیاز دارند، عوارض جانبی آن ها کمتر است، خروجی های عالی داشته و مدت زمان بهبود پس از آن ها کوتاه است. به کمک این روش های جدید و کمتر تهاجمی، وضعیت کلی بیمار پس از درمان به نسبت روش های سنتی و تهاجمی بهتر خواهد بود.
با این که روش درمان با توجه به اندازه و محل کیست های آراکنوئید متغیر است، روش های جراحی کاملا اندوسکوپیک به پزشکان جراح دسترسی بسیار خوبی برای انجام کارهای مورد نظرشان می دهند و تخلیه مایع کیست های درون مغز به شکل دقیق و سریعی انجام می شود.
در این روش ها عوارض جانبی و ریسک های سنتی کاهش یافته اند و امکان واکنش نشان دادن مغز و خروجی های خطرناک پایین است.
تنها برخی از مراکز درمانی می توانند اندوسکوپی با تهاجم پایین را جهت روزنه گذاری بر روی کیست ها و شانتینگ ارائه کنند. برخی از این مراکز نیز از روش های کاملا مبتنی بر اندوسکوپی استفاده می کنند تا به درمان کیست های آراکنوئید بپردازند.
کیست های فقراتی آراکنوئید را می توان به کمک عمل جراحی و برداشتن کامل آن ها درمان کرد. البته در شرایطی که این کار امکان پذیر باشد. انجام عمل جراحی عموما منجر به ایجاد علائم خاصی می شود.
در برخی از موارد، عمل جراحی و برداشتن کامل کیست های آراکنوئید امکان پذیر نیست. در این شرایط، روزنه گذاری کیست یا شانتینگ آن نیاز خواهد بود.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
