در این مقاله در ارتباط با پارگی دیسک گردن و تفاوت آن با برامدگی و بیرون زدگی دیسک صحبت خواهد شد.

پارگی دیسک چیست؟

فتق دیسک یعنی بیرون زدگی دیسک که درجات متفاوتی از جمله کم، زیاد و متوسط دارد. این تفاوت می تواند روند درمان را تغییر دهد و از متدهای متفاوت کمک گیرد. اگر این بیرون زدگی بیش از حد باشد موجب پارگی دیسک می شود.

پارگی دیسک یا disc extrusion که معمولا همه آن را به غلط به فتق دیسک می‌شناسند، زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره دیسک ضعیف شده یا فیبروز حلقوی به دلیل بالارفتن سن و آسیب پاره شود. دیوار بیرونی، وظیفه نگهداری مواد نرم و ژله‌ای مرکز دیسک را بر عهده دارد و نوعی لایه نرم، مانند بالشتک برای مهره‌ها تولید می‌کند تا به ‌راحتی خم شوند و حرکت کنند.

زمانی که دیسک پاره می‌شود یا بیرون می‌زند، پارگی دایره‌ای شکلی اتفاق می‌افتد که باعث می‌شود مواد ژله ‌ای مرکز دیسک به حفره ستون فقرات بریزند که در نهایت این اتفاق منجر به آزردگی، تورم و فشار زیاد به عصب ‌ها می‌شود. در این مقاله در ارتباط با پارگی دیسک گردن صحبت می کنیم.

مراحل ایجاد فتق دیسک (بیرون زدگی)

لازم است در ابتدا با انواع بیرون زدگی ها آشنا بشویم تا در ادامه به طور کلی تر در رابطه با پارگی دیسک صحبت می کنیم.

1- دژنراسیون دیسک: در این مرحله تغییرات شیمیایی اتفاق می‌افتد که با بالارفتن سن ارتباط مستقیم دارد و باعث ضغیفی دیسک می‌شود ولی فتق رخ نمی‌دهد.

2- افتادگی (پرولاپس) دیسک: شکل و جایگاه دیسک با تأثیر بسیار کم بر کانال ستون فقرات تغییر می‌کند. این مرحله برآمدگی هم نام دارد.

3- پارگی دیسک: هسته ژله‌ای دیسک وارد دیواره لاستیکی (فیبروز حلقوی) می‌شود ولی درون دیسک باقی می‌ماند.

4- جداشدن بخش‌ها یا دیسک جداشده: هسته دیسک وارد فیبروز حلقوی می‌شود و در بیرون دیسک در کانال ستون فقرات باقی می‌ماند.

علائم پارگی دیسک گردن

افراد مبتلا به این بیماری معمولا در ناحیه‌ای که بیرون ‌زدگی اتفاق افتاده ‌است علائم زیر را تجربه می کنند که عبارت است از:

• احساس سوزن سوزن ‌شدن
• بی حسی
• نداشتن تحرک
• درد

زمانی‌که این علائم در دست‌ها و پاها هم احساس شود، ممکن است ناراحتی‌ هایی مرتبط با اعصاب و یا فشار به اعصاب بوجود آید که دلیل آن پارگی دیسک گردن است.

برای بررسی ساختار و یکپارچگی ستون فقرات، باید اِم آر آی (MRI) انجام شود. هم‌چنین برای تشخیص‌ دادن دقیق منبع درد و شدت علائم، باید بدن به‌طور فیزیکی بررسی شود.

در شرایطی که برای ترمیم دیسک مورد نظر عمل جراحی لازم است، به‌منظور شناسایی دقیق مکان دیسک آسیب دیده، از دیسکوگرام استفاده می‌شود.

درمان پارگی دیسک گردن

سال‌هاست که این بیماری به راحتی با عمل جراحی درمان می‌شود. معمول ترین عمل جراحی، فیوژن ستون فقرات است. هدف نهایی عمل فیوژن ستون فقرات، برداشتن قسمت بیرون زده دیسک و یا در مراحل سخت تر برداشتن دیسک آسیب دیده است.

روشهای جراحی دیسک گردن به صورت اندوسکوپیک، میکروسکوپیک و یا روش باز انجام میشود. پس از برداشتن دیسک و آزاد شدن نخاع و ریشه عصبی از پروتز هایی مثل کیج، یا دیسک مصنوعی و حتی استخوان خود بیمار برای فیوژن استفاده میشود.

اکثر این جراحی ها ساده، یک روزه و با احتمال عوارض اندک در دست جراح دیسک گردن با تجربه میباشد.

مطلب مرتبط: اندوسکوپی دیسک

درمان پارگی دیسک گردن بدون جراحی

معمولا شایع است كه، درد گردن از ستون فقرات منشأ می گیرد. یکی از موثرترین گزینه های درمانی، رفع فشار پیشرفته ستون فقرات بدون جراحی با درمان IDD است. IDD برای درمان ستون فقرات و بازگشت به موقعیت اصلی خود بسيار موثر است. این روش درمانی می تواند فشار روی دیسک ها، اعصاب و مهره ها را تا حد امکان کاهش دهد.

معمولا برای بیماران با درد یا دیسک گردن بسیار موثر است. اکثر بیماران تنها با چند جلسه درمان IDD می توانند به سرعت از گردن درد و سایر علائم راحت شوند. درمان IDD برای درمان علل گردن درد، بجای سرکوب درد با دارو یا تحت عمل جراحی، که ممکن است نتیجه غیرقابل پیش بینی داشته باشد پیشنهاد میشود زیرا پس از از بین رفتن درد، معمولاً عود نمی کند مگر اینکه مشکل دیگری رخ دهد.

چه زمانی برای پارگی دیسک عمل جراحی توصیه می‌شود؟

عمل جراحی ممکن است علاوه بر گردن، برای قسمت وسط یا پایینی کمرتان توصیه شود ولی این توصیه در مواقعی است که شرایط دیسک بعد از روش های اولیه درمان بهبودی پیدا نکرده‌ است یا علائم جدی مثل: درد مداوم، مانع شدن حرکت، ضعیف‌ شدن دست ها و پاها یا مشکلات مثانه و روده مشاهده می‌شود.

هم‌چنین اگر در هنگام انجام تست تشخیص، هرگونه آسیب نخاعی یا آسیب به ریشه های عصب  مشاهده شود یا جراح ستون فقرات هرگونه آسیب احتمالی را در آینده پیش‌بینی کند، باید عمل جراحی انجام شود.

زندگی کردن با دیسک پاره شده ممکن است بسیار دردناک باشد و باعث شود تا دیگر نتوانید فعالیت های مورد علاقه‌تان را انجام دهید. اگر استفاده از دارو و درمان نتوانست درد ناشی از پارگی دیسک گردن را کاهش دهد، عمل جراحی ممکن است آرامشی را برایتان فراهم کند که برای ادامه زندگی دلخواهتان به آن نیاز دارید.

آیا دیسک گردن خطرناک است

در برخی از بیماران، فتق دیسک گردن می تواند باعث فشرده شدن طناب نخاعی شود، جایی که مواد دیسک به طناب نخاعی فشار می آورد. این وضعیت بسیار جدی‌تر است و ممکن است به یک برنامه درمانی تهاجمی‌تر نیاز داشته باشد. علائم فشرده سازی نخاع عبارتند از:

• راه رفتن نامناسب یا سکندری
• مشکل در مهارت های حرکتی ظریف در دست ها و بازوها
• احساس سوزن سوزن شدن یا “شوک” در پایین تنه یا پاها

چه مواردی منجر به فتق و پارگی دیسک می‌شود؟

• بالا رفتن سن: زمانی‌که سنتان بالا می‌رود، به تدریج دیسک خشک می‌شود و قدرت و مقاومت آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• زمانیکه سابقه آسیب جزئی یا جدی به ستون فقرات گردن دارید.
• انتخاب سبک زندگی: نداشتن فعالیت‌های ورزشی، نداشتن رژیم مناسب و مصرف دخانیات به‌طور کلی باعث آسیب رسیدن به دیسک گردن می‌شود.
• فرم بدنی نامناسب، بلند‌کردن اجسام، خم‌شدن و چرخیدن نادرست و مکرر فشار زیادی به ستون فقرات گردن وارد می‌کند.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص و جراح دیسک کمر و گردن