کمر درد چیست؟

از نظر پزشکی شاید در محاوره، کمردرد به تمام دردهایی که در عضلات پارااسپاینال، یا پشت بدن قرار دارد، مردم به عنوان کمردرد از آن یاد می کنند. 

اما واقعیت این است که از نظر تعایف پزشکی دردهایی که در زیر دنده ها تا ناحیه ی بالای باسن یا به عنوانی لبه استخوان ایلیاک را شامل شود به عنوان دردهای کمری در نظر گرفته می شود؛ یا اصطلاح علمی آن low back pain است و دردهایی که در بالای این است که در ناحیه پشت قرار می گیرد که به آن دردهای پشت می گوییم یا Back pain و این دو را اینگونه می شود از هم جدا کرد.

 هرجز به علت اینکه عضلات  پاراسپاینال یا عضلات کنار ستون فقرات از بالا به پایین یعنی از پشت گردن تا پایین ترین ناحیه ساکروم را پوشش می دهد و به هم وصل هستند؛ دردها معمولا ارجاع به بقیه قسمت ها تا حدی پیدا می کنند.

بسیار خب، برویم سراغ کمردرد

 دلایل شایع کمردرد چیست؟

همانطور که مستحضرید کمردرد شایع ترین علت درد در انسان است. و بعد از سرماخوردگی شایع ترین علتی است که بیمار را به مطب می کشاند. 

شاید به همین دلیل باشد که شما می بینید تعداد زیادی از افراد ازجمله پزشک در تخصص های مختلف، غیر پزشک در جاهای مختلف ادعای درمان های متفاوتی را درمورد این بیماری دارند و بعضا باعث ایجاد مشکل و عارضه برای بیماران می شود. 

اصلا شما نمی توانید یک نفری برای درمان درد شانه، سینوزیت، یا درد دیگر غیر از پزشک آن عنوان کند که توانایی درمان دارد. ولی در مورد کمردرد، خوشبختانه یا متاسفانه همه ادعای درمان دارند.

مجری:

حالا در مورد آن صحبت خواهیم کرد که متاسفانه برای درمان های رایج مثل ماساژ یا درمان سنتی همه صف می کشند. در رابطه با اینکه چقدر موثر بوده در مورد این ها صحبت خواهیم کرد. یک مقدار جلوتر برویم، ببینیم چه اتفاقی می افتد؟ چند استخوان روی هم قرار گرفته و چند عضله آن ها را نگهداشته ، چه می شو این دردها شایع می شود و بعد از سرماخوردگی بیشترین دردها را ایجاد می کند. ما چه بلایی سرش می آوریم، چه چیزهایی آسیب می زند.

آقای دکتر: 

همانگونه که فرمودید ستون فقرات توسط مهره هایی که در بین آن دیسک مهره ای قرار گرفته، به هم متصل شدند. مفاصل بسیار زیادی آن وسط قرار گرفته یعنی یک مهره با مهره زیرین 7 الی 8 مفصل با یکدیگر یک ارتباطی را ایجاد کردند که هم حرکت دارد یعنی به شما اجازه حرکت می دهد، و هم ثبات را دارد. 

تنها جایی در بدن است که بتواند این همه وزن را متحمل شود و انسان موجودی است که می تواند بایستد و تمام وزنش را روی ستون فقرات به قولی آویزان کند. سایر حیوانات که می بینید به خاطر اینکه می توانند روی چهار دست و پا حرکت کنند این بار را متحمل نمی شود. 

انسان می ایستد و باعث می شود که وزن زیادی روی ستون فقرات بیاید و عضلات متعددی در آن جا قرار دارد که آن ها را نگه داشته و از طرفی قفسه سینه به ستون فقرات نیز از دو طرف کمک می کند. 

لذا فضای زیادی است که عضله درگیر شود و درد ایجاد کند، استخوان دچار عارضه شود، دیسک دچار عارضه شود درد ایجاد کند، همه این ها دست به دست هم می دهد که شما تعداد شایع تری از درد را در ستون فقرات نسبت به دیگر مفاصل بدن و جاهای دیگر بدن داشته باشید.

خیلی خوب بازهم فکر کنم شایع ترین دردها، دردهای دیسک است. درست است؟

به هیچ عنوان، این باور غلط است. مردم تصور می کنند کمردرد یعنی همان بیماری دیسک است. اولا همه مردم دیسک دارند و بین دو مهره قرار گرفته و تعداد زیادی در بدن کار می کند و از یک سری پروتئین ها و مایع و چیز های دیگر تشکیل شده است و قابلیت ارتجاع و حرکت دارد و اجازه خم و راست شدن می دهد.

اگر دیسک خراب شود و حرکت را از ما بگیرد، مشکلاتی ایجاد می کند. 97% دردهای کمر یا خود درد های پشت، درد هایی هستند که با آن دژنراتیو می گویند. دژنراتیو درد هایی هستند که یه قسمتش می تواند دیسکوپاتی، شکستگی، آرتروز مهره، تنگی کانال، لغزدندگی مهره و کشش ها و اسپاسم ها که در ورزش بیشتر می بینیم باشد.

می بینیم بار بیشتر این دردها را این موارد به عهده دارد. کسی که ورزش سنگین می کند؛ بعد از آن گرفتگی عضله پیدا می کند. 60 الی 70 درصد این 97% را دردهای عضلانی بر عهده دارند. اکثرا با استراحت یک هفته درمان می شوند. یک چیزی حدود 1درصد از دردهای ما، دردهایی است که غیر مکانیکی هستند و خیلی مهم هستند.

اینها تومورهای نخاع و یا ستون فقرات، متاستازها، عفونت ها و بیماری های روماتیسمی هستند که اگر به موقع تشخیص ندهیم می تواند برای بیمار مسائلی ایجاد کند که بعدها هم ممکن است با جراحی هم نتوان درمان کرد. 

فقط یادمان باشد 1 درصد از کمردردهای ما دردهای ارجاعی هستند و مربوط به ستون فقرات نمی شوند که شامل چه چیزهایی است؟ مثلا درد کلیه، درد پروستات-رحم-کلیه ها- مثانه- نواحی اطراف شکم که ممکن است دردهایشان به ناحیه کمری ارجاع کند و تظاهری شبیه آن دهند که با تشخیص به موقع، خیلی به بیمار کمک می کند.

مجری: 

بسیار خب آقای دکتر، چند درصد دردها عضلانی است؟

آقای دکتر:

ببینید خیلی ساده است. از نظر ریاضیات، از نظر فیزیک وقتی شما می خواهید یک وزنه را روی بدن بلند کنید، وقتی وزنه بردار، وزنه را می خواهد بکشاند، می چسباند به روی بدن، و صاف بالای دست میگیرد که ستون فقرات تحمل کند. 

هر زمان ستون فقرات از این حالت مستقیم خارج شود، چند درجه به جلو یا چپ و یا راست، عضلات بار زیادی را باید تحمل کنند و شاید چند برابر می شود. نمی بینید یک وزنه بردار بتواند وزنه را دو یا سه سانت جلوتر از بدنش نگه دارد، حتما وزنه می افتد.

 رنگکار که خودش را خم کرده و دارد دیوار را رنگ می کند. کارگری که خم شده و وزنه سنگین را به صورت دولا بردارد، ورزشکاری که در حالت نامتعادل می خواهد یک توپ را زمین بزند. همه می تواند منجر به اسپاسم شود. 

پس در ورزشکار ها و جوان ها می بینیم. همینطور در افراد مسن که نوع عضله تغییر می کند که کشش عضلات مثل سابق نیست. قدرت عضلانی کاهش پیدا می کند، ما این کشش و اسپاسم رو می بینیم و در گرما و سرما هم ممکن است افزایش پیدا کند.

انواع دردهای عضلانی

 براساس سن متفاوت است. مثلا اگر خانم مسنی به من مراجعه کند و بگوید به طور ناگهانی کمردرد گرفتم با یک خم شدن آرام یا یک سرفه اتفاق بیفتد، من در تشخیص دنبال کشش و اسپاسم نیستم. 

من فکر می کنم یک شکستگی ناشی از پوکی استخوان در مهره ها ایجاد شده و این ها خیلی وقت ها دیر تشخیص داده می شود؛ چون به متخصص مناسب مراجعه نشده است و خیلی از این ها با یک تزریق سیمان ساده بدون بیهوشی قابل درمان هستند. 

در صورتی که اگر دیر مراجعه کنند این فشار روی استخوان ها می تواند وارد نخاع شود، وارد کانال شود و در سنین بالا جراحی مشکل شود.

مجری:

خیلی از شما سوال پرسیدید که ما به خاطر شغلمان محبوریم  به ناحیه کمر فشار دهیم و آقای دکتر اشاره کردند که چه حالتی بگیرند.  اما طبق گفته شما به هرحال فشار می آید، این افراد چکار کنند؟

آقای دکتر:

باید توجه داشته باشید هر شغلی خطرات خودش را دارد. این جور نیست که فقط یک شغل خاص خطر خاص دارد. 

در شغل هایی که باعث بروز کمر درد می شوند هرچه سنگین تر باشه این موضوع بیشتر اتفاق می افتد؛ افرادی که بد شکل می نشینند و کارگری که بد نشسته و خم شده پیچ را سفت یا شل کند، کارگری که روی نردبان کار می کند. 

کسانی که محبور هستند وزنه های سنگینی را جابه جا کنند، کسانی که رانندگی های سنگین و طولانی مدت دارند همگی فاکتورهای مهم و خطرناک هستند برای بروز کمردرد. 

هرچند همه منجر به بیماری دیسک کمر نمی شوند ولی ممکن است کمردرد مزمن داشته باشند. یعنی کمر دردی که بیش از 6 هفته طول بکشد، داشته باشند. و واقعا بهضی از این شغل ها برای آن ها خطر ایجاد خواهد کرد.

ورزش کمک کننده می تواند باشد.

کشیدن سیگار به علت اینکه اکسیژن گرفتن دیسک را مختل می کند بسیار مضر است. شخصی وزنش بالا می رود و فعالیت زیاد می شود و آرام آرام دیسک درگیر می شود. وقتی سیگار میکشد و نمی گذارد اکسیژن به او برسد.

وقتی ورزش نمی کند باعث می شود دیسک زودتر خراب شود. استفاده از ورزش هایی مثل شنا، پیاده روی مخصوصا شنای کرال پشت راه رفتن در آب، کاهش وزن، استفاده از لبنیات و شیر، کوچک کردن شکم، همه کمک می کند، عضلات قوی تری داشته باشیم و استخوان های محکم تری داشته باشیم و این اتصال همگانی را طوری تربیت کنی تا به مفاصل و دیسک ها کمتر ضربه بخورد تا بتوانی طولانی تر از این موهبت خدا استفاده کنی.

استفاده از دخانیات بود که اثر معکوس دارد. یک مورد بالاتر، مواد مخدر است. مواد مخدر سنتی یا صنعتی که این باور وجود دارد که تریاک مصرف کنیم دردها خوب می شود. به خاطر مخدر بودن آن هرجا مصرف کنیم به طور موقت درد را کاهش می دهد.

اگر بیماری باشد و ضایعه مهم داشته باشد و با مصرف مخدر ( تریاک) جلوی درد را بگیرد؛ تشخیص را به عقب می اندازد و به عقب افتادن تشخیص در ستون فقرات در درمان های نوین ستون فقرات امروزه خیلی مهم است و باید جلویش را گرفت. باور غلط این است، این عزیزان 5 مسکن قوی می خورند معلوم است درد ندارد. ولی ضایعه ایجاد می شود.

دکتر عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات