میگرن تنها یک سر درد شدید نیست. این بیماری یک مشکل ناتوان کننده ی عصبی است که علائم و درمان های آن با گونه های دیگر سر درد متفاوت است. انجمن سر درد های میگرنی آمریکا برآورد می کند که حدود 39 میلیون شهروند این کشور با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند؛ اما از آنجا که بسیاری از بیماران مورد تشخیص واقع نشده یا تحت درمان های مناسب قرار نمی گیرند، این عدد احتمالاً بسیار بزرگ تر می باشد.
فهرست موضوعات
درد میگرن کجای سر است؟
چطور باید متوجه شوید که سر درد شما میگرنی است؟ علائم سر درد های میگرنی می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. با این وجود، در صورتی که چند مورد از موارد زیر در رابطه با شما صدق کند، احتمالاً سر درد شما میگرنی بوده و توصیه می شود که به پزشک مراجعه کنید:
- سر درد شما متوسط، شدید یا بعضاً وخیم می باشد. تحمل این درد دشوار یا حتی غیر ممکن به نظر می رسد.
- درد در یک یا هر دو طرف سر تجربه می شود. درد می تواند در جلو یا پشت سر باشد. برخی از مبتلایان به سر درد های میگرنی، درد را در ناحیه پشت گونه، داخل و اطراف چشم حس می کنند.
- سر درد شما همراه با نبض و نوسانی می باشد.
- سر درد شما با انجام انواع فعالیت ها یا هر گونه حرکت شدید تر می شود.
- شما دچار حالت تهوع یا استفراغ می شوید.
- درد شما نسبت به نور (فوتو فوبیا)، بو یا صدا حساس بوده و شدت می گیرد.
- سر درد شما آن قدر شدید است که نمی توانید به مدرسه، کار یا سایر فعالیت ها بپردازید. (به بیان دیگر سر درد شما به طور جدی از توانایی های ذهنی و جسمی شما در زمینه های مختلف کم می کند.)
- سر درد میگرنی چیزی بین 4 ساعت الی چند روز به طول می انجامد.
تاری دید در سردرد های میگرنی
سر درد های میگرنی در برخی از افراد همراه با هاله می باشد. رایج ترین نوع هاله در سر درد های میگرنی، هاله ی تصویری (فلش های نوری، نقاط کوری و نقاط نور) است. موارد دیگر هاله ی میگرنی همچنین می تواند تاری دید (دو بینی) یا نابینایی را نیز در بر بگیرد. معمولاً، هاله ی میگرنی قبل از شروع سر درد میگرنی آغاز شده و طی حداکثر یک ساعت برطرف می شود.
انواع میگرن
سر درد های میگرنی به دو گروه اپیزودی یا مزمن تقسیم می شوند. مبتلايان به میگرن اپیزودی هر ماه، حدود 14 روز یا کمتر سر درد را تجربه می کنند. از سوی دیگر، مبتلایان به میگرن مزمن طی بازه های حداقل 3 ماهه، هر ماه دچار حداقل 15 مورد سر درد میگرنی می شوند که حداقل 8 مورد از این سر درد ها دارای خصیصه های ذکر شده است.
در برخی از بیماران مبتلا به میگرن اپیزودی، میگرن به بیماری مزمن تبدیل می شود. این مشکل عموماً در مواردی اتفاق می افتد که میگرن فرد مورد تشخیص قرار نگرفته یا تحت درمان مناسب واقع نشود.
فاز سر درد در یک اپیزود میگرنی معمولاً شامل درد در یک یا هر دو سمت سر بوده و چندین ساعت الی 3 روز به طول می انجامد. این فاز همچنین می تواند شامل علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و سر و صدا باشد. فاز نهایی یک حمله ی میگرنی که با نام پست دروم شناخته می شود در 80 درصد مبتلایان به این بیماری دیده می شود. علائم فاز پست دروم شامل خستگی، مشکل در تمرکز، سر گیجه و حساسیت به نور می باشد.
علت میگرن چیست؟
علت دقیق میگرن مشخص نیست، اما به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. سر درد های میگرنی معمولاً در اعضای خانواده دیده می شود که نشان می دهد این بیماری می تواند موروثی باشد.
بیشتر مبتلایان به میگرن حمله های خودجوش را تجربه می کنند. به این معنی که فرد برای تحریک میگرن هیچ کار اشتباهی نکرده است. برخی موارد حملات میگرنی می تواند دارای دلیل قابل تشخیص باشد. این عوامل تحریک کننده در افراد مختلف متفاوت است؛ اما برخی از این محرک ها به طور گسترده و رایج تری مشاهده می شوند.
از جمله این عوامل تحریک کننده می توان به این موارد اصلی اشاره کرد:
- هیجان و استرس (خوب یا بد)
- برخی از مواد غذایی (مثل لبنیات)
- نخوردن وعده های اصلی
- نوشیدنی های الکلی
- خواب کم یا خواب بیش از حد
- تغییرات آب و هوایی
- تغییرات ارتفاع و فشار هوا
- تغییرات هورمونی در زنان
- ضربه خوردن از ناحیه ی سر و آسیب دیدگی های مغزی
⚠️ در حالی که میگرن در تمامی گروه های جنسی، سنی، نژادی و… دیده می شود، اما این بیماری در زنان بیشتر از مردان رایج است. در واقع تعداد زنان مبتلا به سر درد های میگرنی سه برابر مردان می باشد. تحقیقات نشان می دهد که علت این موضوع هورمونی است.
تشخیص میگرن چگونه انجام می شود؟
هیچ یک از انواع آزمایش خون یا اسکن (ام آر آی، سی تی اسکن و…) برای کمک به تشخیص پزشکی میگرنی بودن سر درد بیمار قابل استفاده نیست. تنها راه واقعی انجام این تشخیص، صحبت کردن پزشک با بیمار است. پزشک برای این کار به اطلاعاتی در رابطه با جزئیات سردرد های شما، پاسخگویی شما به درمان های مختلف پیشینه، سابقه ی خانوادگی و تأثیر سر درد های شما روی توانایی های عملکردی و کیفیت زندگی شما نیاز خواهد داشت.
یک معاینه ی کامل تشخیصی همچنین شامل معاینه های عمومی و جسمی عصبی می شود. سؤالاتی که پزشک برای انجام تشخیص از شما می پرسد می تواند شامل این موارد باشد:
- چه زمانی مشکل سر درد شما آغاز شد؟
- چند بار در هفته یا در ماه دچار این سر درد ها می شوید؟
- شدت سر درد شما چقدر است؟ شدید، متوسط یا خفیف؟
- در کنار سر درد چه علائم دیگری دارید؟ حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور یا صدا؟
- سر درد شما چقدر ماندگار است؟
- تا چه میزان این سر درد ها جلوی فعالیت شما را می گیرد یا از کیفیت عملکرد شما طی فعالیت کم می کند؟
- آیا تا به حال عکس برداری سی تی اسکن یا ام آر آی مغز داشته اید؟
- برای این مشکل از چه دارو یا روش های درمانی استفاده کرده اید؟
- آیا کسی از اقوام شما دچار سر درد های شدید است؟
چه درمان هایی برای میگرن وجود دارد؟
درمان های دارویی فوری و مستقیم سعی بر کاهش درد حمله ی میگرنی شما و توقف پیشرفت آن دارند. از سوی دیگر، هدف درمان های پیشگیرانه کاهش تعداد، شدت و طول حملات میگرنی می باشد.
دارو های مربوط به درمان های فوری زمانی باید مصرف شوند که حمله ی میگرنی شما آغاز شده باشد تا از وخیم تر شدن سر درد جلوگیری شود. این درمان ها شامل دارو های مسکن متداول، دارو های تجویزی خاص و دستگاه های کاهش درد می شود.
درمان های پیشگیرانه به منظور کاهش تعدد، شدت و طول حملات میگرنی طراحی شده و باید پیش از شروع سر درد های میگرنی مورد استفاده قرار گیرند. این درمان ها می توانند در قالب دارو، تغییرات سبک زندگی، پرهیز از عوامل محرک، فیزیو تراپی، درمان های رفتار و… باشند.
تحقیقات نشان داده اند که درمان های رفتاری مثل مشاوره برای کنترل استرس می توانند از میزان تکرار و شدت حملات میگرنی بیمار کم کنند. بر خلاف تصور بسیاری از بیماران، رفتار درمانی یکی از ابزار های مؤثر برای کنترل این بیماری بوده که در شرایط ایده‌آل می توانید از آن در کنار سایر درمان ها استفاده کنید.
دکتر حسام عبدالحسین پور، متخصص جراحی و مغز و اعصاب
