سر درد های غیر معمول یکی از علائم شایع تومور مغزی است؛ اما می تواند نشان دهنده ی بیماری های دیگری نیز باشد. در این مقاله در ارتباط با اینکه در تومور مغزی کجای سر دچار درد و گرفتگی می شود، صحبت شده است.
فهرست موضوعات
علائم سر درد مرتبط به تومور مغزی
در مراحل اولیه تومور مغزی ممکن است علائم بارزی نداشته باشید. تنها زمانی که تومور به اندازه کافی بزرگ شود، به مغز یا اعصاب مغز فشار می‌آورد و باعث سردرد می‌شود. ماهیت سردرد تومور مغزی از جهات قابل‌توجهی با سردرد تنشی یا میگرنی متفاوت است.
مثلا بیدار شدن مکرر با سردرد ممکن است نشانه‌ای از تومور مغزی باشد.بااین‌حال به‌خاطر داشته باشید که سایر مشکلات مانند آپنه انسدادی خواب یا خماری پس از مصرف الکل نیز میتوانند باعث سردرد صبحگاهی شوند.
اما اگر سردردهای مکرر و مختلف را تجربه می‌کنید یا شدت سردردتان تغییر می‌کند، توجه داشته باشید که این علائم ممکن است نشان‌دهنده وجود تومور مغزی باشند.
به‌همین ترتیب اگر معمولا سردرد نمی‌گیرید اما به‌تازگی سردردهای مکرر و دردناک را تجربه می‌کنید، فورا به پزشک مراجعه کنید. سایر علائم سردرد مرتبط با تومورهای مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سردردهایی که شما را در شب بیدار می‌کنند.
- سردردی که با تغییر حالت بدن دردش شدیدتر می‌شود.
- سردردی که با مسکن‌های استاندارد مانند آسپرین، استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل) خوب نمی‌شود.
- سردردهایی که چند روز یا چند هفته طول می‌کشند.
از آن‌جایی که درد می‌تواند بسیار شدید باشد، سردردهای تومور مغزی گاهی با میگرن اشتباه گرفته می‌شوند. بااین‌حال حمله میگرنی می‌تواند به‌همراه حالت تهوع و حساسیت شدید به نور باشد. سردرد تومور مغزی معمولا با علائم دیگری همراه است.
علائمی که همراه با سردرد تومور مغزی است
اگر سردرد تنها علامت شماست، به احتمال کم ناشی از تومور مغزی باشد. اما زمانی که سایر مشکلات سلامتی جدی را تجربه کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. بعضی از شایع‌ترین علائم همراه تومور مغزی عبارتند از:
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- دوبینی، تاری دید، یا از دست دادن بینایی
- افزایش فشار در پشت سر
- سرگیجه و از دست دادن تعادل
- تشنج
- ناتوانی ناگهانی در صحبت کردن
- از دست دادن شنوایی
- ضعف یا بی حسی که به‌تدریج در یک طرف بدن بدتر می‌شود
- بدخلقی و عصبانیت بی‌دلیل
بعضی از این علائم ممکن است سکته مغزی را نشان دهند که ناشی از تومور مغزی نیست. سکته مغزی قطع جریان خون به درون یک رگ خونی در مغز است. اما چه علائم سکته مغزی یا تومور مغزی باشد، اگر وضعیت شما از سردرد خفیف به چیز دیگری تبدیل شد، باید با پزشک مشورت کنید.
سردردهای ناشی از تومورهای مغزی چه حسی دارند؟
تجربه درد هر بیمار منحصربه‌فرد است، اما سردردهای مرتبط با تومورهای مغزی معمولا ثابت هستند و در شب یا اوایل صبح بدتر می‌شوند. آن‌ها را اغلب به‌عنوان سردردهای «خفیف و فشاری» توصیف می‌کنند، برخی از بیماران نیز احساس می‌کنند سرشان تیر می‌کشد.
این سردردها ممکن است در یک منطقه خاص یا گسترده مشخص و همچنین با سرفه، عطسه یا زور زدن بدتر شوند. سردرد ناشی از تومور ممکن است در اوایل درمان به داروهای بدون نسخه پاسخ دهد، اما به مرور زمان نسبت به دارو مقاوم‌تر می‌شود.
مغز خود هیچ نوع گیرنده دردی ندارد، اما مکانیسم‌‌های مختلفی وجود دارد که توضیح می‌دهند چرا تومورهای مغزی باعث سردرد می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها این است که یک تومور می‌تواند فشار داخل جمجمه شما را افزایش دهد و باعث کشیدگی سخت شامه (پوشش مغز و نخاع) شود. این اتفاق دردناک است، زیرا سخت شامه دارای انتهای عصبی حسی است.
به گفته متخصصان، جمجمه به‌طور کلی یک کره با مقدار مشخصی از بافت در داخل آن است. افزودن بافت بیشتر (مثلا یک تومور یا لخته خون)، فشار داخل کره را افزایش می‌دهد، زیرا جمجمه نمی‌تواند برای سازگاری با آن منبسط شود.
همچنین گاهی تومورها در مکان‌هایی ایجاد می‌شوند که جریان طبیعی مایع مغزی نخاعی را مسدود می‌کنند. مایع مغزی نخاعی یعنی مایعی که در مغز تولید می‌شود و مغز و نخاع را می‌پوشاند. مایع افزایش یافته همچنین می‌تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد.
البته برخی پزشکان این نظریه را مطرح می‌کنند که کشش رگ‌های خونی توسط یک تومور می‌تواند دردناک باشد و بعضی از تومورها پروتئین‌های التهابی (سیتوکین‌ها) را آزاد می‌کنند که به تشدید سردرد کمک می‌کند.
آیا تومورهایی که باعث سردرد می‌شوند معمولا بدخیم هستند یا خوش خیم؟
الگوی سردردهایی که بیمار تجربه می‌کند، اطلاعات زیادی درباره تومور مرتبط با آن به پزشکان نمی‌دهد. برخی از بیماران مبتلا به تومورهای بدخیم اصلا سردرد ندارند، در حالیکه تومورهای خوش خیم کوچک‌تر میتوانند باعث سردردهای فلج‌کننده شوند و بالعکس.
ارزیابی توسط پزشک شما، همراه با مطالعات تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر‌ای در صورت لزوم، اطلاعات بسیار بیشتری را ارائه می‌دهد.
تشخیص تومور مغزی
اگر علائم سردرد تومور مغزی را تجربه می‌کنید، به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید که آزمایش‌‌های تشخیصی زیر را برای شما تجویز کند. از جمله این آزمایش‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- معاینه نورولوژیک: پزشک شما تستهای عملکرد ذهنی، هوشیاری، رفلکس ها و قدرت را انجام می‌دهد.
2- معاینه چشم: تورم ناشی از تومورها می‌تواند به عصب چشم فشار وارد کند و ممکن است از طریق معاینه چشم قابل مشاهده باشد.
3- سی تی اسکن: اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس است که از زوایای مختلف برای ایجاد تصویر مقطعی از مغز گرفته می‌شود.
4- MRI: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده می‌کند.
5- آنژیوگرافی یا آرتریوگرام: مشابه اشعه ایکس، در این آزمایش‌ها از رنگی استفاده می‌کنند که قبل از گرفتن عکس به شریان تزریق می‌شود.
6- میلوگرام: یکی دیگر از تکنیکهای اشعه ایکس است، در این آزمایش از رنگی استفاده می‌کنند که قبل از تصویربرداری به مایع نخاعی تزریق می‌شود.
بیماری های دیگر با علائم سر درد
سردرد اشکال و اندازه‌‌های مختلفی دارد و درد آن بین درجات مختلفی از خفیف تا فلج‌کننده متفاوت است. اگر سردرد بر زندگی روزمره شما اثر می‌گذارد، به پزشک خود مراجعه کنید. سایر علل جدی سردرد که به تومور مغزی ربطی ندارند، عبارتند از:
1- سکته مغزی
علاوه بر سردرد، علائم سکته مغزی شامل تغییرات بینایی، مشکل در صحبت کردن و ضعف در یک طرف بدن است. برخلاف درد مداوم تومور مغزی، سردرد ناشی از سکته به‌سرعت بروز می‌کند.
2- آنوریسم مغزی
آنوریسم به‌خودی خود ممکن است باعث سردرد خفیف به دلیل فشار ناشی از گسترش آن در مغز شود. بااین‌حال، درد ناشی از پارگی آنوریسم مانند سکته مغزی سریعا خودش را نشان می‌دهد. این نوع سردرد به‌طور ناگهانی ایجاد می‌شود و آن را به‌عنوان درد شدید یا بدترین سردرد زندگی توصیف می‌کنند. علائم دیگر آن شامل تهوع، استفراغ، ضعف یا خواب آلودگی می باشد.
3- مننژیت
سردرد همراه با سفت شدن گردن و تب ممکن است مننژیت باشد، عفونتی که بر غشاهای پوشاننده مغز و نخاع اثر می‌گذارد. تهوع، استفراغ و تشنج نیز علائمی هستند که همراه با مننژیت رخ می‌دهند.
4- میگرن
میگرن سردرد شدیدی است که می‌تواند در برنامه روزانه شما اختلال ایجاد کند. میگرن اغلب شامل حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نورهای روشن و صداهای بلند است. در حالیکه میگرن می‌تواند چندین ساعت یا حتی روزها طول بکشد و در برخی افراد چندین بار در ماه عود کند، اما با درد مداوم مرتبط با تومور مغزی متفاوت است.
5- سردردهای خوشه‌ای
سردردهایی بسیار دردناک و فلج کننده که به‌سرعت ایجاد می‌شوند و در عرض 5 تا 10 دقیقه به اوج خود می‌رسند. آن‌ها در یک طرف سر ایجاد می‌شوند و ممکن است در مدت بسیار کوتاهی از بین بروند یا برای ساعت‌ها ادامه داشته باشند.
ویژگی مهم این نوع سردرد این است که به صورت خوشه‌ای تکرار می‌شود، معمولا در یک زمان از روز، برای چندین روز یا ماه رخ می‌دهد و ممکن است فقط در فصول خاصی یا در تمام سال رخ دهند. آن‌ها اغلب «سردردهای خودکشی» نامیده می‌شوند، زیرا درد بسیار شدید است و به‌صورت روزانه عود می‌کند.
منابع کمکی:
https://www.verywellhealth.com
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
