برای درمان نورالژی سه قلو روش های درمانی زیادی وجود دارد. در ادامه در ارتباط با این روش ها و رویکرد ها صحبت شده است.

1- درمان دارویی

چندین راه موثر برای کاهش درد نورالژی سه قلو وجود دارد، از جمله انواع داروها. داروها معمولاً با دوزهای پایین شروع می شوند و به تدریج بر اساس پاسخ بیمار به دارو افزایش می یابند.

کاربامازپین، یک داروی ضد تشنج، رایج ترین دارویی است که پزشکان برای درمان TN استفاده می کنند. در مراحل اولیه بیماری، کاربامازپین درد را برای اکثر افراد کنترل می کند. هنگامی که بیمار از این دارو تسکین نمی یابد، پزشک دلیلی برای شک دارد که آیا TN وجود دارد یا خیر. 

با این حال، اثر کاربامازپین با گذشت زمان کاهش می یابد. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه، دوبینی، خواب آلودگی و حالت تهوع است.

گاباپنتین، یک داروی ضد تشنج، که بیشتر برای درمان صرع یا میگرن استفاده می شود، می تواند TN را نیز درمان کند. عوارض جانبی این دارو جزئی است و شامل سرگیجه و/یا خواب آلودگی است که خود به خود برطرف می شود.

اکسکاربازپین، یک داروی جدیدتر، اخیراً به عنوان اولین خط درمان مورد استفاده قرار گرفته است. از نظر ساختاری با کاربامازپین مرتبط است و ممکن است ترجیح داده شود، زیرا به طور کلی عوارض جانبی کمتری دارد. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه و دوبینی است.

سایر داروها عبارتند از: باکلوفن، آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، پره گابالین، فنی توئین، والپروئیک اسید، کلونازپام، والپورات سدیم، لاموتریژین، توپیرامات، فنی توئین و مواد افیونی.

این داروها به جز عوارض جانبی، معایبی نیز دارند. برخی از بیماران ممکن است برای تسکین درد نورالژی سه قلو به دوزهای نسبتاً بالایی نیاز داشته باشند و عوارض جانبی در دوزهای بالاتر آشکارتر می شود. 

داروهای ضد تشنج ممکن است با گذشت زمان اثربخشی خود را از دست بدهند. برخی از بیماران ممکن است به دوز بالاتری برای کاهش درد یا یک داروی ضد تشنج دوم نیاز داشته باشند که می تواند منجر به واکنش های نامطلوب دارویی شود. 

بسیاری از این داروها می توانند بر روی برخی از بیماران، به ویژه افرادی که سابقه سرکوب مغز استخوان و سمیت کلیوی و کبدی دارند، اثر سمی داشته باشند. این بیماران برای اطمینان از ایمنی باید خون خود را کنترل کنند.

2- عمل جراحی

اگر داروها در درمان بیماری نورالژی عصب سه قلو ناکارآمد باشند، چندین روش جراحی ممکن است به کنترل درد کمک کند. درمان جراحی به دو دسته تقسیم می شود: 1) جراحی باز جمجمه یا 2) روش های ضایعه. 

به طور کلی، جراحی باز برای بیمارانی انجام می‌شود که بر روی عصب سه قلو از یک رگ خونی مجاور فشار وارد می‌شود که با تصویربرداری از مغز، مانند MRI ویژه، تشخیص داده می‌شود. تصور می‌شود که این جراحی مشکل اصلی ایجاد نورالژی سه قلو را از بین می‌برد. 

در مقابل، روش‌های ضایعه شامل مداخلاتی است که عصب سه قلو را عمداً صدمه می‌زند تا از انتقال درد توسط عصب به صورت جلوگیری شود. اثرات ضایعه ممکن است کوتاه‌تر باشد و در برخی موارد ممکن است منجر به بی‌حسی در صورت شود.

در این بخش در ارتباط با جراحی باز این نورالژی سه قلو صحبت می شود.

رفع فشار میکروواسکولار شامل قرار گرفتن در معرض میکروسکولار ریشه عصب سه قلو، شناسایی رگ خونی است که ممکن است عصب را فشرده کند و حرکت آرام رگ خونی را از نقطه فشرده دور کند. 

رفع فشار ممکن است حساسیت را کاهش دهد و به عصب سه قلو اجازه دهد تا بهبود یابد و به حالت عادی تر و بدون درد بازگردد. در حالی که این به طور کلی مؤثرترین عمل جراحی است، اما تهاجمی‌ترین جراحی نیز هست، زیرا به باز کردن جمجمه از طریق کرانیوتومی نیاز دارد. 

خطر اندکی کاهش شنوایی، ضعف صورت، بی حسی صورت، دوبینی، سکته مغزی یا مرگ وجود دارد.

3-  استفاده از جراحی با رویکرد ضایعه

این نوع از روش های غیر تهاجمی درمان نورالژی سه قلو دارای دسته بندی هایی می باشد که در ادامه درباره ی هر کدام از آن ها توضیحاتی داده شده است.

1- ریزوتومی با فرکانس رادیویی از راه پوست 

در این روش، نورالژی سه قلو را از طریق استفاده از انعقاد الکتریکی (گرما) درمان می کند. می تواند با از بین بردن بخشی از عصب که باعث درد می شود و سرکوب سیگنال درد به مغز، درد عصبی را تسکین دهد. جراح یک سوزن توخالی را از طریق گونه وارد عصب سه قلو می کند. جریان گرمایی که از طریق یک الکترود عبور می کند، برخی از رشته های عصبی را از بین می برد.

2- فشرده سازی بالون از راه پوست 

از سوزنی استفاده می کند که از طریق گونه به عصب سه قلو منتقل می شود. جراح مغز و اعصاب یک بالون را از طریق یک کاتتر در عصب سه قلو قرار می دهد. بالون در جایی باد می شود که الیاف باعث ایجاد درد می شوند. بالون عصب را فشرده می کند و به رشته های دردناک آسیب می رساند و سپس خارج می شود.

3- ریزوتومی گلیسرول از راه پوست 

در این روش از گلیسرول استفاده می کند که از طریق یک سوزن به ناحیه ای که عصب به سه شاخه اصلی تقسیم می شود، تزریق می شود. هدف این است که به طور انتخابی به عصب آسیب برساند تا در انتقال سیگنال های درد به مغز اختلال ایجاد کند.

4- رادیوسرجری استریوتاکتیک

در این روش درمان نورالژی سه قلو از طریق روش هایی مانند گاما نایف، سایبرنایف، شتاب دهنده خطی (LINAC) یک دوز بسیار متمرکز پرتوهای یونیزه را به یک هدف کوچک و دقیق در ریشه عصب سه قلو می رساند. 

این درمان غیرتهاجمی است و از بسیاری از خطرات و عوارض جلوگیری می کند. جراحی باز و سایر درمان‌ها در طی یک دوره زمانی و در نتیجه قرار گرفتن در معرض پرتو، تشکیل آهسته ضایعه در عصب، انتقال سیگنال‌های درد به مغز را قطع می‌کند.

به طور کلی، مزایای جراحی یا تکنیک های ضایعه باید همیشه به دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود. اگرچه درصد زیادی از بیماران TN تسکین درد را پس از عمل گزارش می کنند، هیچ تضمینی وجود ندارد که آنها به هر فردی کمک کنند.

3- نورومدولاسیون

برای بیماران مبتلا به TNP، روش جراحی دیگری می‌تواند انجام شود که شامل قرار دادن یک یا چند الکترود در بافت نرم نزدیک اعصاب، زیر جمجمه روی پوشش مغز و گاهی اوقات عمیق‌تر در مغز، برای رساندن تحریک الکتریکی به قسمت است. 

مغز مسئول حس صورت در تحریک عصب محیطی، لیدها در زیر پوست روی شاخه های عصب سه قلو قرار می گیرند. در تحریک قشر حرکتی (MCS)، ناحیه ای که صورت را عصب می کند تحریک می شود. 

در تحریک عمقی مغز (DBS)، مناطقی که بر مسیرهای حسی به صورت تأثیر می گذارند، ممکن است تحریک شوند.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات