متاسفانه همیشه بیماران به دنبال این هستند که ببینند چه راهی وجود دارد که از جراحی برای دیسک کمر فرار کنند. قبل از اینکه من توضیح بدهم بهترین روش درمان یک دیسکوپاتی کمری چیست و یا اینکه بهترین متخصص جراحی دیسک برای هر فرد کیست که بهترین روش را میتواند اتخاذ کند؛ بهتر است که در مورد دیسک و بیماری های آن توضیح مختصری داده شود. مقاله را دنبال کنید.

دیسک ستون فقرات چیست؟

دیسک المانی آناتومیک است که بین دو مهره ی مجاور هم قرار گرفته است. دور دیسک از نظر آناتومیک بافتی کلاژنی، فیبرینی و محکم است که به آن آنالوس فیبروزوس گفته میشود و در داخل قسمت دوم دیسک به نام نوکلئوس پولپوزوس قرار گرفته که از انواع دیگری از کلاژن ساخته شده است ولی نرم تر است.

چه افرادی بیشتر دچار بیماری دیسک میشوند؟

همانطوری که میدانیم از حدود سن 17 الی 18 سالگی به بعد تغذیه دیسک توسط جریان خون دیگر امکانپذیر نیست و دیسک برای ادامه ی زندگی خودش مجبور است که اکسیژن و مواد غذایی را از بافت های اطراف خود تا حدی بدزدد.

هرکاری که باعث شود فشار زیادی روی دیسک بیاید از جمله ورزش های سنگین، شغلهای پرخطر، مصرف سیگار و همینطور برخی بیماری های دیگر در کنار ژنتیک ممکن است به این دیسک در سن 18 سالگی به بعد آسیب بیشتری وارد کند.

به همین دلیل است که مشکلات و بیماری دیسک در سن بالای 18 سال افزون میگردد. در افراد چاق یا کسانی که ورزش های سنگین انجام میدهند، در کارگران و در مردان و همینطور در افرادی که سیگار میکشند صدمات و بیماری دیسک بسیار زیاد است.

بیماری دیسک چگونه اتفاق می افتد؟

هر زمان حجم آب دیسک از میزان معمول آن کمتر شود؛ میتواند با ضربات کمتری دچار شکستگی و یا صدمه شود. آنالوس فیبروزوس یا قسمت خارجی دیسک میتواند برجسته، نازک و یا پاره شود و نوکلئوس پولپوزوس یا قسمت داخلی دیسک میتواند از لا به لای آن، این برجستگی را زیاد تر کند و یا به خارج وارد شود.

وقتی که آنالوس فیبروزوس پاره شد و نوکلئوس پولپوزوس به سمت خارج برجسته شد این مایع نسبتا چسبنده و غلیظ روی ریشه های عصبی و بافت های اطراف فشار بوجود می آورد و این فشار برای بیمار، درد و یا علائم حرکتی ایجاد خواهد کرد.

یکی از بیماری های شایع دیسک، پارگی دیسک کمر می باشد که برای خواندن راه های درمان و تشخیص آن توسط متخصص جراحی دیسک کمر و گردن ،میتوانید مقاله ی زیر را دنبال کنید.

مطلب مرتبط: پارگی دیسک کمر

علائم بیماری های دیسک کمری چیست؟

1- درد حاد در مقابل درد مزمن

کمردردی که بیش از سه ماه طول بکشد، کمردرد مزمن تلقی می شود (دردی که کمتر از سه ماه طول بکشد درد حاد نامیده می شود). اگر درد مزمن داشتید، باید به یک متخصص کمر مراجعه کنید. اگر درد مزمن به همراه سایر مشکلات شرح داده شده در زیر را دارید نیز به پزشک کنید.

2- منبع درد

آیا به خاطر دارید که هنگام شروع درد کمرتان، مشغول انجام چه کاری بودید؟ در این صورت، احتمالاً خود به خود بهبود خواهد یافت. اگر کشش ایجاد شده باشد، بهتر است از کمپرس گرم یا داروهای ضد التهابی استفاده کنید. اما اگر دردتان در یک زمان خاص ایجاد نشده است، بهتر است به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید.

3- مشکلات روده و مثانه

چراغ قرمز علائم، مشکلات روده و مثانه است. بی اختیاری ادرار یا مدفوع و یا هر دو باهم ممکن است نشانه هایی از تومور ستون فقرات یا سایر بیماری های جدی باشند.

4- دردی که به پا منتشر می شود

رادیکولوپاتی زمانی است که ریشه عصب نخاعی شما آسیب دیده، فشرده یا ملتهب می شود. فشار بر روی عصب می تواند باعث درد در قسمت پایین کمر و پاها شود.

5- ضعف پا

بی حسی یا ضعف در پاها و باسن یا خستگی که بیش از دو روز طول بکشد ممکن است نشانه هایی از یک وضعیت جدی در قسمت تحتانی ستون فقرات باشند.

6- اشکال در فعالیت های روزمره

بسیاری از افراد درد کمر دارند اما می توانند رانندگی کنند، سر کار بروند و کارهای روزمره ی خود را انجام دهند. اما اگر کمردرد شما را از انجام این کارها باز می دارد، باید به پزشک مراجعه کنید.

7- تغییر حس در پا و مچ پا

احساس سوزن شدن دارید؟ آیا تغییر حس در پا و مچ پای شما ایجاد شده است؟ بیماری های جدی می توانند بر اعصاب ستون فقرات شما فشار وارد کنند، که باعث سوزن سوزن شدن می گردند.

8- کاهش وزن غیر قابل توضیح

اگر بیش از پنج پوند در هفته طی چند هفته از دست داده باشید، ممکن است نشانه ی تومور سرطانی باشد.

9- تب با علائم دیگر

اگر درجه حرارت بالاتر از 38.3 درجه سانتیگراد با علائم دیگر داشتید، ممکن است دچار عفونت ستون فقرات شده باشید. عفونت ستون فقرات نادر است، اما می تواند در مهره ها، دیسک ها یا مفاصل شما ایجاد شود.

10- صدمات آسیب زا

موارد شدید مانند تصادفات رانندگی، سقوط یا صدمات ناشی از ورزش می توانند باعث پارگی دیسک های داخل مهره های ستون فقرات (یا استخوان ها) شوند. این اتفاق می تواند باعث ایجاد درد شود.

برای چه دردهایی باید به متخصص جراحی دیسک مراجعه کرد؟

کمردرد حاد ناشی از آسیب دیدگی خفیف یا پیچ خوردگی عجیب ستون فقرات معمولاً با درمان های اساسی و محافظه کارانه مانند استراحت، کمپرس یخ و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قابل درمان می باشد. با این وجود، اگر این آسیب یا درد مشکل ساز شود یا ادامه یابد، بهتر است شما به یک متخصص جراحی دیسک مراجعه کنید.

جراحی برای اکثر بیماران ایده آل نیست (حتی اگر بسیار پیشرفته و حداقل تهاجم باشد)، اما در صورت ایجاد هر یک از علائم زیر باید به جراح ستون فقرات مراجعه کنید:

• کمردردی که بهبود نمی یابد و بدتر می شود.
• کمردردی که غالباً باعث بی حسی، ضعف یا سوزن سوزن شدن اندام و سایر قسمت های بدن می شود.
• پیشرفت ناگهانی مشکلات روده و مثانه.
• دردی که حرکت را دشوار می کند.
• دردی که در نهایت منجر به مشکلات گردن و با فعالیت بدتر می شود.

ممکن است یک یا چند مورد از این علائم نشان دهنده مشکل قابل توجهی در ستون فقرات باشد. چه بسا گاهی ممکن است یک بیمار هر پنج علامت را داشته باشد، اما در نهایت بهتر شود، یا اصلاً مشکل ستون فقرات نداشته باشد. با این حال، اگر حتی یکی از علائم را تجربه کردید، فورا برای رد مشکلات جدی نخاعی یا سلامتی به پزشک مراجعه کنید.

تا زمان مراجعه به متخصص جراحی دیسک کمر ،برخی از این موارد را در نظر داشته باشید تا درد و ناراحتی را کاهش دهید:

• دراز کشیدن یا صاف ایستادن، کمترین میزان استرس و فشار را بر روی ستون فقرات ایجاد می کند.
• به محض این که توانستید سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن ستون فقرات را ضعیف کرده و تراکم استخوان را کاهش می دهد.
• برای حفظ وزن سالم، غذاهای سالم بخورید.

وظیفه ی جراح و پزشکی که دیسک را درمان میکند چیست؟

بهترین متخصص جراحی دیسک کمر ( جراح دیسک کمر ) کسی است که بتواند ضمن اینکه آناتومی و فیزیولوژی دقیق دیسک را خودش میداند، با توجه به شرایط، از بین 100 ها روش درمانی، آن روشی که برای هر فردی مناسب تر است را برای او گوشزد کند.

یعنی همزمان ممکن است برای بیماری روش درمان طبی و استراحت را پیشنهاد کند ولی برای بیماری دیگر روش جراحی باز با کارگزاری انسزیومتر ها را در دستور کار قرار دهد.

پس جراح دیسک با طیفی از بیماران مواجه میشود که هرکدام نوعی از بیماری دیسک را دارند که با دیگری متفاوت است؛ لذا هنرمندی در این است که برای هر فرد مناسب ترین روش را انتخاب کنیم.

هیچگاه نمیتوان نسخه ای یکسان برای تمام بیماران پیچید. اینکه برخی بیماران فکر میکنند که دوستشان با نوعی از روش درمان با بیماری مشابه، قبلا بهبودی پیدا کرده است؛ ایشان هم ممکن است با همان روش بهبودی پیدا کند؛ اشتباهی مصطلح است.

چه زمانی احتیاج به جراحی باز دیسک نیست؟

1- بطور کلی در مواقعی که دیسکوپاتی بیمار علائم شدیدی ندارد و درد شدید نیست، علامت عصبی وجود ندارد و پارگی دیسک رخ نداده اکثرا با استراحت، فیزیوتراپی، و درمان های طبی دیگر بیمار بهبودی پیدا میکند.

در صورت عود درد به این بیماران پیشنهاد ورزشهایی مثل آب درمانی میدهیم و با کاهش وزن و قطع سیگار و گاها درمان های طبی بیمار بهبودی خود را بدست می آورد.

2- دسته ی دوم بیماران، بیمارانی هستند که در ایمیجینگ یا سیتی اسکن و MRI، دیسکشان پاره نشده؛ اما برجستگی زیاد آن باعث تنگی کانال شده باشد. این بیماران اگر علامت عصبی مهمی ندارند باز هم با درمان های طبی معمولا قابل درمان هستند.

آیا لیزر دیسک روش مفیدی است؟

گروهی از این بیماران که هنوز تنگی کانال برایشان پیدا نشده است و سوراخ های عصبی بسته نشده است؛ و همینطور علامت عصبی فوکال مثل ضعف پا و اختلالات ادراری و مدفوعی پیدا نکرده اند؛ کاندیدای مناسبی برای لیزر دیسکتومی یا جراحی با لیزر می باشند.

متاسفانه به طور روتین بسیاری از بیماران به علت اصرار خودشان و بی توجهی اطبا تحت لیزر دیسکتومی قرار میگیرند؛ در صورتی که اصلا برایشان لیزر دیسکتومی نه تنها مفید نیست که ممنوع هم است.

در بیمارانی که علائم عصبی مهمی دارند به جز درد و بیمارانی که تنگی کانل وجود دارد، دیسک ها، متعدد تحت تاثیر قرار گرفته است و یا سابقه ی جراحی قبلی روی دیسک دارند، انجام لیزر دسکتومی ممنوع است.

میکرودیسکتومی چیست و چه زمانی از این روش استفاده میشود؟

در مورد دیسک هایی که بالجینگ یا برآمدگی زیادی دارند این گروه سوم از دیسک ها علامت عصبی ایجاد کرده اند و یا به درمان های طبی پاسخ نداده اند برای میکرودیسکتومی بسیار مفید است و در دنیا بسیار قابل اعتماد می باشد.

در این روش با انسزیون های ( برش های ) 2 تا 3 سانتی متری، جراح زیر میکروسکوپ به دیسک میرسد و بدون صدمه زدن به اعصاب و عضلات و بافت استخوانی، دیسک را از محل خارج میکند و به طور تدریجی، بخش داخلی دیسک (آنالوس فیبروزوس) باقی مانده می تواند فضا را به شکل مناسب بازسازی کند.

در مورد دیسک های پاره شده ی دیگر هیچگونه روش درمانی به جز جراحی باز مفید نیست. البته بسیاری از این بیماران علی رغم وجود دیسک پاره ممکن است نیاز به جراحی نداشته باشد.

مطلب مرتبط: فتق دیسک کمر

به چه کسانی جراحی دیسک توصیه میشود؟

بطور کلی ما به عنوان متخصص جراحی دیسک کمر بیمارانی را برایشان جراحی توصیه میکنیم که یا درد شدید کشنده به پا داشته باشند که به درمان طبی پاسخ نمیدهد، یا درد های دوره ای در حد 3 تا 4 بار در سال داشته باشند که بیمار را مدتی بستری میکند.

همچین بیمارانی که به درمان های طبی پاسخ نمی دهند و یا علائم عصبی پیش رونده مثل ضعف بالا بردن مچ پا برایشان پیش آمده باشد. این بیماران به صورت قاطع بایستی به موقع قبل از عارضه دار شدن، جراحی شوند.

روش های لامینکتومی و دیسکتومی معمول که بدون میکروسکوپ انجام میشود با انسزیون های 5 تا 10 سانتی متر انجام میپذیرد و بسیار مفید است هرچند به اندازه ی میکروسکوپیک دیسکتومی امروزه، دیگر جایگاهی ندارند.

در مواردی که چند فضا از بیمار دچار دیسکوپاتی شده، لقی های مهره ای تنگی های کانال و فست ها و بیماریهای دیگر همراه وجود دارد؛ در این موارد معمولا جراحان سعی میکنند از یکی از روش های فیوژن استفاده نمایند تا عمر عمل جراحی افزایش پیدا کند.

دوباره یادآور می شویم در تمامی این موارد بهترین جراح دیسک ستون فقرات کمری کسی است که بهترین روش برای هر بیمار کنار بگذارد و به او هدیه دهد.

بیماران نبایستی انتظار داشته باشند که همگی یکسان و یک شکل درمان شوند؛ چون خداوند هر انسانی را با فیزیک و آناتومی خاص خود آفریده و نوع بیماری نه تنها در دیسکوپاتی که در همه ی موارد با شخص دیگر مشابه نمیباشد.

چه زمانی جراحی ستون فقرات اورژانسی است؟

اکثر جراحی های ستون فقرات برای درمان درد کمر و یا درد پا انتخابی می باشند. با این حال، علائم کمی وجود دارد که نشانه های احتمالی یک وضعیت جدی پزشکی می باشند و بیماران دارای این علائم باید به دنبال مراقبت های اورژانسی پزشکی باشند. این علائم شامل موارد زیر است:

• بی اختیاری روده و یا بی اختیاری مثانه یا ضعف پیشرونده در پاها. هر یک از این علائم می توانند آسیب عصبی یا سندرم کودا اکوینا را نشان دهند.
• درد شدید و مداوم شکم و کمر، که می تواند نشان دهنده آنوریسم آئورت شکمی باشد.

هر فردی که هر یک از این علائم را دارد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند زیرا ممکن است به جراحی فوری و اورژانسی ستون فقرات نیاز داشته باشد.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص دیسک کمر و ستون فقرات