جراحی ستون فقرات و جراحی دیسک کمر از جراحی هایی است که بسیار به تبحر جراح دیسک کمر متکی می باشد. در این مقاله در ارتباط با ویژگی هایی که از یک جراح خوب لازم است بدانید صحبت شده است.
فهرست موضوعات
چگونه بیماری دیسک شکل میگیرد؟
قبل از پرداختن به بیماری دیسک کمری و راه های درمان آن، لازم است تا توضیحات مختصری در ارتباط با این بیماری به شما داده شود.
اصطلاح “دیسک” مخفف “دیسک بین مهره ای” است. دیسک‌ها بالشتک‌هایی هستند که استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) را از هم جدا می‌کنند. دیسک‌ها تحمل فشار وارده به بدن را فراهم می‌کنند، ستون فقرات را ثابت نگه داشته و به مهره‌ها نقاط محوری می‌دهند تا حرکت کنند.
دیسک‌ها دارای دو بخش هستند: پوسته انعطاف‌پذیر بیرونی که با نام‌های (آنولوس فیبروزیس) یا (حلقه فیبری) نیز شناخته می‌شوند و یک ماده ژله مانند داخلی (هسته). قسمت پوسته خارجی دیسک، مواد ژله‌ای درون مرکز دیسک را در خود احاطه کرده و نگه می‌دارد.
دیسک‌ها می‌توانند فشار یا بار بسیار زیادی را بدون مشکل تحمل کنند؛ اما انواع خاصی از فشار می‌توانند باعث کشیدگی و تحریک پوسته بیرونی شود. در برخی موارد، این فشار می‌تواند محتویات دیسک را به بیرون هدایت کند که منجر به بیرون زدگی دیسک می‌شود.
تغییرات دیسک در طول زندگی ما اتفاق می‌افتند، زیرا بافت‌های همبند (پیوندی) با افزایش سن تغییر می‌کنند و ساختارهای ستون فقرات برای مقابله با فشار‌های فیزیکی زندگی روزمره سازگار می‌شوند.
این تغییرات که مربوط به سن می‌باشند، ممکن است در عکس برداری با اشعه ایکس یا اسکن پشت، حتی در افراد سالم بدون کمردرد نیز دیده شود. برآمدگی دیسک، باریک شدن فضای دیسک (یا از دست دادن ارتفاع دیسک) و کم آبی دیسک، تغییرات معمولی مرتبط با سن هستند.
انواع بیماری های دیسک کمر
مشکلات رایج مربوط به دیسک عبارتند از:
1- کشیدگی و رگ به رگ شدن دیسک
2- بیماری فرسودگی دیسک (که در افرادی که هیچ علامتی ندارند نیز دیده می‌شود)
3- دیسک‌های بیرون زده (همچنین به آنها دیسک های “فتق”، “پرولپس” یا “لیز خورده” نیز گفته می شود). برای برخی از افراد، دیسک‌های بیرون زده می‌توانند باعث تحریک عصب مجاور و ایجاد سیاتیک (درد عصبی که به اندام‌های تحتانی گسترش می‌یابد) شوند.
در ادامه در رابطه با هر کدام از این بیماری های توضیحات بیشتری داده شده است.
1- کشیدگی دیسک
کشیدگی دیسک مانند هر کشیدگی یا رگ به رگ شدن در سایر قسمت‌های بدن اتفاق می‌افتد. اعمال فشار مداوم یا بیش از حد به هر بافت نرم بدن (مانند رباط ها، تاندون ها یا ماهیچه ها) می‌تواند باعث درد شود.
اگر نیرو یا فشار وارد شده بیشتر از آن باشد که بافت نرم بتواند با آن مقابله کند، ممکن است باعث تحریک و التهاب شود. این التهاب ممکن است در اشعه ایکس یا اسکن نشان داده نشود.
2- بیماری فرسودگی دیسک
دیسک‌های یک کودک خردسال، بزرگ و مرطوب است (مایع پر شده و به خوبی هیدراته شده است). اما محتوای آب دیسک ها با افزایش سن کاهش می‌یابد تا زمانی که نسبتاً نازک و سخت شوند.
تصور می‌شود که این روند طبیعی پیری باعث افزایش اصطکاک بین استخوان‌ها و در نتیجه رشد در اطراف دیسک‌ها می‌شود. بدلیل وجود این اصطکاک، ساختاری شکل میگیرد که به آن خار‌های استخوانی گفته می‌شود.
اغلب، این تغییرات که مربوط به سن است مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما برخی از افراد ممکن است دچار درد شوند. این تغییرات معمولا با عنوان “بیماری فرسودگی دیسک” شناخته می‌شوند. کمردرد یکی از شایع ترین علائم این اختلال است که با فعالیت یا نشستن طولانی مدت تشدید می‌شود.
اغلب تصور می‌شود که این شایع ترین علت کمردرد در افراد مسن است.
3- برآمدگی دیسک
“دیسک لیز خورده” اصطلاحی نادرست است که هنوز گاهی اوقات برای توصیف بیرون زدگی دیسک استفاده می‌شود. این اصطلاح بیان می‌کند که یک دیسک از موقعیت خود خارج شده است، اما اینطور نیست. دیسک‌ها توسط رباط‌ها، ماهیچه‌ها و مهره‌ها محکم در جای خود قرار می‌گیرند.
عباراتی مانند «برآمده»، «فتق»، «بیرون زده» یا «محدب» این وضعیت را بهتر توصیف می‌کند. مشکل این نیست که کل دیسک از جای خود خارج می‌شود، بلکه مشکل این است که یک ناحیه کوچک در پوسته سخت بیرونی دیسک ضعیف می‌شود.
این اتفاق اجازه می دهد تا محتویات ژله مانند نرم بیرون بیایند. هنگامی که این ماده با ساختارهای دیگر، به ویژه اعصاب نخاعی مجاور تماس پیدا می‌کند، می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
1- درد عصبی ارجاع شده(انتقال درد به اندام تحتانی)
2- تغییر عملکرد عصبی (بی حسی یا سوزن سوزن شدن)
شایع ترین محل بیرون زدگی دیسک در قسمت پایین کمر است و کمردرد می تواند علامت آن باشد. با افزایش سن، کمتر در معرض خطر بیرون زدگی دیسک هستیم. این به این دلیل است که دیسک‌ها خشک می‌شوند و محتویات آنها کمتر قادر به تراوش در مناطق ضعیف در پوسته بیرونی دیسک هستند.
4- سیاتیک
سیاتیک درد عصبی ناشی از تحریک عصب سیاتیک است. درد از ستون فقرات به باسن، پشت ران، ساق پا و کف پا منتشر می‌شود. سیاتیک اغلب با تغییر عملکرد عصبی همراه است. و همچنین ممکن است باعث تغییر حس در اندام تحتانی آسیب دیده، مانند سوزن سوزن یا بی حسی شود.
بیرون زدگی دیسک یکی از علل شایع سیاتیک است. اعصاب نخاعی معمولاً هر زمان که بدن حرکت می‌کند، فضایی برای سر خوردن در داخل ستون فقرات دارند.
با این حال، برآمدگی دیسک می‌تواند با بیرون زدگی در ستون فقرات و فشار آوردن بر روی اعصاب ستون فقرات باعث انتقال درد به اندام‌های تحتانی شود. این فشار مانع حرکت دیسک‌ها می‌شود.
اگر مقداری از محتویات دیسک برآمده در اطراف اعصاب نشت کند، می‌تواند باعث تحریک یا التهاب موضعی شیمیایی شود.
نحوه انتخاب جراح دیسک کمر مناسب
علاوه بر سؤالات خاص، سه نکته کلی وجود دارد که می‌تواند به انتخاب شما از جراحان مختلف ستون فقرات کمک کند:
1- هنگام تصمیم گیری برای جراحی، هر بیمار باید در نظر داشته باشد که جراحی ستون فقرات همیشه یک روش انتخابی و اختیاری است و در موارد بسیار کمی جراحی ستون فقرات ضروری می‌باشد. شما تنها کسی هستید که می دانید درد شما چقدر بد است و تصمیم برای عمل جراحی کاملاً تصمیم شماست.
2- نقش جراح دیسک کمر این است که به شما آموزش دهد و در فرآیند تصمیم‌گیری کمک کند. او اطلاعاتی درباره طیف کامل گزینه‌های شما را در اختیارتان قرار می‌دهد و موارد احتمالی و ممکن را مانند دشواری و خطر عمل و مزایای آن را توصیف می‌کند.
بنابراین، مهم است که جراح دیسک کمر را انتخاب کنید که در ارائه اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری در مورد ادامه یا عدم انجام جراحی به شما کمک کند.
3- بیماران اغلب می پرسند که چه پزشکی، باید جراحی ستون فقرات و دیسک کمر خود را انجام دهد: جراح مغز و اعصاب یا جراح ارتوپد؟ در حالی که هر تخصص بر نکته متفاوتی تمرکز دارد، هر دو به یک اندازه برای انجام اکثر جراحی های ستون فقرات واجد شرایط هستند (در این قاعده استثناهایی وجود دارد: برای مثال، جراح مغز و اعصاب به طور کلی برای جراحی تومور و جراح ارتوپد برای تغییر شکل مناسب تر است). جراحان مغز و اعصاب و جراحان ارتوپد اغلب روی یک مورد و حتی در اتاق عمل با هم کار می‌کنند.
علاوه بر الزامات معمول، هر دو متخصص جراحی مغز و اعصاب و جراحی ارتوپدی باید دوره‌هایی را گذرانده باشند که شامل یک سال آموزشی اضافی مخصوص جراحی ستون فقرات است. جراح شما باید حداقل دارای مدرک یا واجد شرایط جراحی ارتوپد یا مغز و اعصاب باشد.
4- یکی دیگر از عوامل بسیار مهم، سابقه و تعداد عمل‌هایی است که توسط جراح دیسک کمر انجام شده است. پزشکی که سابقه خوبی در جراحی ستون فقرات دارد، در تکنیک‌های جدیدتر جراحی بسیار ماهرتر و فعال‌تر از کسی است که فقط گاهی اوقات جراحی ستون فقرات را انجام می‌دهد.
5- به طور کلی می توانید اطلاعات فوق را در مورد جراح دیسک کمر مناسب را از منابع معتبر مانند پزشک خانواده، خانواده یا دوستانی که برای کمردرد تحت درمان قرار گرفته‌اند، و یا دانشگاه‌های پزشکی و از وب‌سایت مطب پزشک جمع آوری کنید.
دکتر حسام عبدالحسین پور به عنوان یکی از بهترین جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات می باشند که جراحی انواع بیماری های دیسک کمر را بر عهده دارند.
روش های درمان توسط جراح دیسک کمر
تکنیک‌های اصلی جراحی کمر که توسط جراح دیسک کمر صورت می گیرد به دو دسته کلی تقسیم می شود: جراحی باز و جراحی کم تهاجمی
انتخاب جراحی باز سنتی در ستون فقرات کمری توسط جراح دیسک کمر ، ممکن است به دلیل پیچیدگی شرایط و آناتومی ناحیه تحت درمان باشد.
جراحی باز به جراح این امکان را می‌دهد که دسترسی بیشتری به فضای جراحی و دید بهتری از ساختارهای اطراف داشته باشد.
روش جراحی باز همیشه مناسب نیست زیرا ممکن است برای برخی از بیماران خطرات و معایب آن مانند از دست دادن خون بیش از حد و زمان بهبودی طولانی‌تر، بیشتر از مزایاهایش باشد.
جراحی کم تهاجمی در ستون فقرات معمولاً شامل زمان عمل کوتاه‌تر، بستری کوتاه‌تر در بیمارستان و از دست دادن خون کمتر نسبت به جراحی باز است. همچنین، مصرف مداوم مواد افیونی پس از جراحی در روش‌های کم تهاجمی کمتر است.
نوع جراحی، خطرات و معایب آن، مزایا و جایگزین‌های احتمالی، باید قبل از توافق بر سر جراحی، با جراح دیسک کمر در میان گذاشته شود. بیماران معمولاً روش‌های کم تهاجمی را ترجیح می‌دهند.
روش های جراحی دیسک کمر
هدف از جراحی کاهش فشار بر روی نخاع یا اعصاب است، در عین حال تلاش می‌شود که تا حد ممکن قدرت و انعطاف ستون فقرات شما حفظ شود. ممکن است برای رسیدن به هدف شما از جراحی، چندین روش مختلف در طول عمل توسط جراح دیسک کمر انجام شود.
سه روش اصلی مورد استفاده عبارتند از:
1- لامینکتومی: روشی که بخشی از استخوان یکی از مهره های شما (استخوان های ستون فقرات) برداشته می‌شود تا فشار روی عصب آسیب دیده کاهش یابد.
2- دیسککتومی: روشی که بخشی از دیسک آسیب دیده برداشته می‌شود.
3- همجوشی ستون فقرات: روشی که 2 یا چند مهره با پیوند استخوان به یکدیگر متصل می‌شوند.
در ادامه در ارتباط با هریک از این روش های جراحی که توسط جراح دیسک کمر انجام خواهد گرفت توضیحات مختصری داده خواهد شد.
1- لامینکتومی
در لامینکتومی، نواحی از استخوان یا بافتی که به نخاع شما فشار وارد می‌کند، برداشته می شود. جراح یک برش بر روی بخش آسیب دیده ستون فقرات تا لامینا (قوس استخوانی مهره شما) ایجاد می‌کند تا به عصب فشرده شده دسترسی پیدا کند.
عصب به سمت مرکز ستون فقرات به عقب کشیده می‌شود و بخشی از استخوان یا رباطی که روی عصب فشار می‌آورد برداشته می‌شود. برای تکمیل عمل، جراح برش را با استفاده از بخیه یا منگنه‌های جراحی می‌بندد.
2- دیسککتومی
دیسککتومی برای کاهش فشار بر روی اعصاب ستون فقرات، ناشی از برآمدگی یا لیز خوردگی دیسک انجام می‌شود. مانند لامینکتومی، جراح دیسک کمر برشی بر روی ناحیه آسیب دیده ستون فقرات شما تا لامینا ایجاد می‌کند.
جراح دیسک کمر به آرامی عصب را کنار می‌کشد تا دیسک افتاده یا برآمده را آشکار کند، برای جلوگیری از فشار بر روی اعصاب، قسمتی از دیسک را برمی‌دارد. برای تکمیل عمل، جراح برش را با بخیه یا منگنه های جراحی می بندد.
3- همجوشی ستون فقرات
همجوشی ستون فقرات برای اتصال 2 یا چند مهره به یکدیگر با قرار دادن یک بخش اضافی از استخوان در فضای بین آنها استفاده می‌شود. این روش که به جلوگیری از حرکات بیش از حد بین 2 مهره مجاور کمک می‌کند، خطر تحریک بیشتر یا فشرده شدن اعصاب مجاور را کاهش می‌دهد و درد و علائم مرتبط را کاهش می‌دهد.
بخش اضافی استخوان را می‌توان از جای دیگری در بدن شما (معمولاً لگن) یا از استخوان اهدایی گرفته شود. اخیراً از جایگزین‌های استخوان مصنوعی استفاده شده است. برای بهبود شانس همجوشی و موفقیت آمیز بودن عمل، برخی از جراحان ممکن است از پیچ ها و میله های اتصال برای محکم کردن استخوان ها استفاده کنند. پس از آن، جراح برش را با بخیه یا منگنه های جراحی می بندد.
جراح دیسک کمر شما می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد اینکه کدام روش‌ها قرار است در طول جراحی شما انجام شوند به شما بدهد.
منابع کمکی:
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
