گلیوما می تواند بر روی تمام سنین تأثیر بگذارد؛ اما بیشتر در بزرگسالان مشاهده می شود. گلیوما در مردان کمی بیشتر از زنان اتفاق می افتد. درجات مختلفی از گلیوما وجود دارد که نشان دهنده میزان رشد و تهاجم آنها است. این گروه از تومورها شامل گلیوبلاستوما می باشد. علائم گلیوبلاستوما ممکن است شبیه به سایر گلیوم ها باشد.

گلیوما چیست؟

گلیوما یک نوع متداول تومور است که در مغز ایجاد می شود. حدود 33 درصد از کل تومورهای مغزی گلیوما هستند؛ که از سلول های گِلیالی که سلول های عصبی موجود در مغز را احاطه کرده و از آنها پشتیبانی می کنند ، از جمله آستروسیت ها ، الیگودندروسیت ها و سلول های اپندیمال ، منشا می گیرند.

گلیوما تومورهای مغزی درون محوری نامیده می شوند زیرا در درون ماده مغز رشد می کنند و غالباً با بافت طبیعی مغز آمیخته می شوند.

انواع مختلف گلیوما

گلیوما ها انواع مختلفی دارند که در زیر به آنها پرداخته می شود.

1- آستروسیتوما

آستروسیتوما تومورهای سلول های گِلیال هستند که از سلول های بافت همبندی به نام آستروسیت ها تشکیل شده و شایعترین تومور اصلی مغزی درون محوری هستند که تقریبا نیمی از تمام تومورهای اولیه مغز را تشکیل می دهند. آن ها اغلب در مخ (قسمت بزرگ و بیرونی مغز) ، و همچنین در مخچه (واقع در پایه مغز) یافت می شوند.

آستروسیتوما می تواند در بزرگسالان یا کودکان ایجاد شود. آستروسیتوماهای درجه بالا، به نام گلیوبلاستوما مولتی فرم، بدخیم ترین تومورهای مغزی هستند.

علائم گلیوبلاستوما اغلب با علائم سایر گلیوما ها مشابه است. پیلوسیتیک استروسیتوما ، گلیوما درجه پایین در مخچه است که به طور کلی در کودکان یافت می شود. در بزرگسالان ، آستروسیتوما ها در مخ شایع تر است.

گلیوماهای ساقه مغز (همچنین به نام گلیومای نفوذ یافته در مغز یا DIPG نیز نامیده می شود) تومورهای نادری هستند که در ساقه مغز یافت می شوند. معمولاً به دلیل موقعیت دور دستشان ، جایی که با بافت طبیعی مغز درآمیخته و بر عملکردهای ظریف و پیچیده این ناحیه کنترل می کنند؛ نمی توان آن ها را جراحی کرد.

این تومورها بیشتر در کودکان در سنین مدرسه رخ می دهد که در آن ها بیشترین تعداد مرگ و میر کودکان در اثر تومورهای اولیه مغز مسئول هستند.

2- اپاندیموما

اپاندیموما از سلول های اپندیمال که در بطن ها یا در کانال نخاعی قرار دارند توسعه می یابد. اپاندیموما نادر است و فقط 2 تا 3 درصد از تومورهای اولیه مغز را شامل می شود. با این حال، حدود 8 تا 10 درصد از تومورهای مغزی در کودکان را تشکیل می دهند و بیشتر در افراد کوچکتر از 10 سال نیز تأثیر می گذارد.

محل شایع اپاندیموما در کودکان در نزدیکی مخچه است؛ جایی که تومور می تواند جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کرده و باعث افزایش فشار داخل جمجمه ای (هیدروسفالی انسدادی) شود. این تومورها به دلیل جریان مایع نخاعی می توانند در قسمت های دیگر مغز یا نخاع نیز گسترش یابند ( متاستاز قطره ای).

مطلب مرتبط: هیدروسفالی

گلیومای مختلط (که به آن الیگو آستروسیتوما نیز گفته می شود) از بیش از یک نوع سلول گلیال تشکیل می شود. تشخیص آن ها به عنوان یک نوع تومور مجزا بحث برانگیز است و ممکن است با غربالگری ژنتیکی بافت تومور مشخص شود. این تومورها اغلب در مخ یافت می شود و بیشتر در مردان بالغ دیده می شود.

3- الیگودندرو گلیوما

الیگودندروگلیوما از الیگودندروسیت ها، سلول های بافتی پشتیبان مغز تشکیل می شود و معمولاً در مخ یافت می شود. حدود 2 تا 4 درصد از تومورهای اولیه مغز را الیوگودندرو گلیوماها تشکیل می دهند. آن ها بیشتر در جوانان و افراد میانسال و بیشتر در مردان مشاهده می شود.

تشنج یک علامت بسیار رایج این گلیوماها (50 تا 80 درصد بیماران) است و همچنین سردرد، ضعف یا مشکل در گفتار نیز در این افراد وجود دارد. الیگودندروگلیوما معمولاً پیش آگهی بهتری نسبت به اکثر گلیوما های دیگر دارد.

4- گلیومای مسیر اپتیک

گلیومای مسیر اپتیک نوعی تومور با درجه پایین است که در عصب بینایی یا کیاسما یافت می شود، در جایی که اغلب به اعصاب اپتیک نفوذ می کنند، که پیام هایی را از چشم به مغز می فرستند.

احتمال ایجاد این تومور در افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز بیشتر است. گلیومای عصب بینایی می تواند باعث از بین رفتن بینایی و مشکلات هورمونی شود؛ زیرا این تومورها اغلب در پایه مغز که کنترل هورمونی را انجام می دهد، ایجاد می شوند. گلیوما های مؤثر بر عملکرد هورمون ها ممکن است به عنوان گلیومای هیپوتالاموس نیز شناخته شوند.

علائم گلیوما چیست؟

گلیوما با ایجاد فشار بر روی مغز یا نخاع باعث ایجاد علائمی می شود. از جمله شایع ترین علائم گلیوبلاستوما عبارتند از:

• سردرد
• تشنج
• تغییر شخصیت
• ضعف در بازوها ، صورت و پاها
• بی حسی
• اشکال در گفتار

علائم دیگر شامل:

• تهوع و استفراغ
• از دست دادن بینایی
• سرگیجه

علائم گلیوبلاستوما و سایر علائم گلیوما به آرامی ظاهر می شوند و ممکن است در ابتدا خفیف باشند. بعضی از گلیوماها علامتی ایجاد نمی کنند و ممکن است به صورت اتفاقی تشخیص داده شوند.

تشخیص گلیوما

تشخیص گلیوما شامل موارد زیر است:

شرح حال از سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: این مورد شامل سؤالاتی در مورد علائم بیمار ، سابقه بیماری های قبلی فرد و خانوادگی بیمار است.

معاینه عصبی: این معاینه بینایی ، شنوایی ، گفتار ، قدرت ، احساس ، تعادل ، هماهنگی ، رفلکس ها و توانایی تفکر و به یاد آوردن را آزمایش می کند.

پزشک ممکن است چشم شما را معاینه کند تا تورم ناشی از فشار بر روی عصب بینایی شما چک کند . این تورم – ادم پاپی – نشانه ای است که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

اسکن مغز: تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) و توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن ) ، که از کامپیوترها برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز استفاده می کنند، رایج ترین اسکن هایی هستند که برای تشخیص تومورهای مغزی استفاده می شوند.

بیوپسی: این روش با برداشتن یک نمونه کوچک از تومور برای معاینه در زیر میکروسکوپ انجام می شود. بسته به محل تومور ، بیوپسی و برداشتن تومور ممکن است در یک زمان انجام شود. اگر پزشکان نتوانند بیوپسی انجام دهند ، تومور مغز را تشخیص داده و بر اساس نتایج دیگر آزمایش ، یک برنامه درمانی را تعیین می کنند.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات