سرخوردگی مهره کمر ،علائم ، تشخیص و درمان

سرخوردگی مهره کمر یکی از بیماری هایی است که ممکن است در افراد مسن و یا ورزشکاران اتفاق بیوفتد و اکثر مواقع با درد همراه است. در این مقاله به این موضوع و درمان آن پرداخته شده است.

دکتر عبدالحسین پور در ویدئوی زیر به طور کامل در این باره صحبت کرده اند.

فهرست موضوعات

سرخوردگی ستون فقرات چیست؟

سرخوردگی ستون فقرات یا spondylolisthesis ، وضعیتی است که در آن ستون فقرات دچار بی ثباتی می شود، به این صورت که مهره های ستون فقرات بیش از حد معمول و نرمال حرکت می کنند.

ممکن است مهره ای از جایگاه خود لغزیده و به زیر مهره ی دیگری برود و عصبی را تحت فشار قرار دهد و باعث بروز کمر درد و یا پا درد در بیمار شود.

کلمه ی سرخوردگی ستون فقرات (طرز صحیح تلفظ این کلمه به این صورت است: اِسپُن- دی- لُ- لیس- تِ- زیس) ریشه ی یونانی دارد و از کلمه ی یونانی اسپندیلوس spondylos گرفته شده و به معنای ستون فقرات یا مهره است و لیستزیس listhesis نیز به معنی لغزش یا حرکت است.

انواع سرخوردگی مهره کمر کدامند؟

انواع سرخوردگی ستون فقرات عبارت است از:

1- سرخوردگی مهره کمر مادرزادی

سرخوردگی مهره ی کمر مادرزادی زمانی اتفاق می افتد که ستون فقرات کودک به شکلی که مناسب است قبل از تولد شکل نگرفته است. همچنین به دلیل نامرتب بودن مهره های ستون فقرات، ممکن است فرد در آینده دچار لغزندگی مهره کمر شود.

2- سرخوردگی مهره کمر به دلیل بروز لقی ستون مهره

سرخوردگی ستون فقرات استخوانی ای که در نتیجه ی لقی اتفاق می افتد. ترک یا شکستگی باعث ضعیف شدن استخوان می شود و عارضه ی سرخوردگی ستون مهره رخ می دهد.

3- سرخوردگی دژنراتیو

سرخوردگی ستون فقرات دژنراتیو که یکی از رایج ترین انواع سرخوردگی ها است، به دلیل افزایش سن اتفاق می افتد.

با گذشت زمان، استخوان ها تحلیل می روند و همچنین دیسک هایی که از مهره های زیرین به عنوان نقطه اتکای خود استفاده می کنند، آب خود را از دست می دهند و نازک می شوند. با نازک شدن دیسک ها، احتمال این که مهره ها از جای خود بلغزند و حرکت کنند افزایش خواهد یافت.

انواع دیگری از سرخوردگی مهره کمر که چندان هم رایج نیستند عبارت است از:

سرخوردگی ضربه ای

سرخوردگی مهره کمر ضربه ای زمانی اتفاق می افتد که یک آسیب باعث بروز لغزش مهره ها شود و عارضه ی سرخوردگی رخ دهد.

سرخوردگی پاتولوژیک

سرخوردگی ستون فقرات پاتولوژیک هنگامی اتفاق می افتد که یک بیماری مانند پوکی استخوان یا تومور باعث ایجاد این عارضه شود.

سرخوردگی پس از جراحی

سرخوردگی ستون فقرات پس از جراحی زمانی رخ می دهد که به دلیل جراحی ستون فقرات، مهره ای دچار لغزش می شود.

سرخوردگی ستون مهره چقدر شایع است؟

در حدود ۴ درصد الی ۶ درصد از جمعیت بزرگسالان به عارضه ی سرخوردگی ستون فقرات مبتلا هستند. ممکن است سال ها با سرخوردگی مهره کمری زندگی کنید و از آن آگاهی نداشته باشید، چرا که ممکن است هیچ گونه علائمی نداشته باشید.

سرخوردگی دژنراتیو (که به دلیل افزایش سن، تحلیل رفتن استخوان ها و ساییدگی ستون فقرات رخ می دهد)، بعد از ۵۰ سالگی شیوع بیشتری دارد و در زنان بیشتر از مردان است.

هنگامی که کمر درد در نوجوانان رخ می دهد، سرخوردگی ایسمیک (معمولا در اثر لقی ایجاد می شود) به طور معمول یکی از علل شایع آن است.

سرخوردگی در چه افرادی بیشتر اتفاق می افتد؟

1- ورزشکاران

ورزشکاران جوانی (کودکان و نوجوانان) که در ورزش هایی که باعث کشش ستون فقرات کمر می شوند (مانند ژیمناستیک و فوتبال) شرکت می کنند، به احتمال زیاد دچار سرخوردگی ستون فقرات می شوند.

لغزش مهره ها در طول دوره ی جهش رشد (قد کشیدن) کودکان رخ می دهد. سرخوردگی مهره کمری یکی از مهمترین و شایع ترین دلایل بروز کمر درد در کودکان و نوجوانان است.

2- ژنتیک

برخی از افراد مبتلا به سرخوردگی ستون مهره ایسمیک با بخش نازک تری از مهره به نام پارس اینتر آرتیکولاریس (مهره ی کاف) متولد می شوند.

این قطعه نازک استخوانی، مفاصل فاست که مهره ها را مستقیما از بالا و پایین به هم متصل می کند، و واحدی را ایجاد می کند که به صورت یکپارچه کار کنند، و ستون فقرات به حرکت در آید را به هم متصل می کند.

احتمال شکستگی و لغزش در این گونه نواحی نازک تر در مهره ها بیشتر است. همچنین سرخوردگی ستون فقرات دژنراتیو دارای یک جز ژنتیکی بزرگ است.

3- سن

با افزایش سن، ممکن است شرایط دژنراتیو در ستون فقرات ایجاد شود، این زمانی است که ساییدگی و شکستگی در ستون فقرات باعث ضعیف شدن مهره ها شده است.

افراد مسن با شرایط دژنراتیو فقرات ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرخوردگی ستون فقرات باشند. بعد از ۵۰ سالگی شیوع این عارضه بیشتر است.

چه عواملی باعث بروز سرخوردگی ستون مهره می شود؟

افزایش بیش از حد حرکت ستون فقرات یکی از دلایل اصلی بروز سرخوردگی مهره کمر در ورزشکاران جوان است.
ژنتیک نیز می تواند در بروز این عارضه نقش داشته باشد.
برخی افراد نیز با استخوان مهره ای نازک تری متولد می شوند و سپس به این عارضه دچار می شوند.
در افراد مسن، ساییدگی و شکستگی بر روی ستون فقرات و دیسک ها (بالشتک های بین مهره ها) و ‌یا تحلیل استخوان ها می تواند باعث بروز این وضعیت شود.

علائم سرخوردگی ستون مهره چیست؟

سرخوردگی مهره کمری ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. برخی از افراد به این بیماری مبتلا هستند ولی چون هیچ علائمی را تجربه نمی کنند، از وجود آن آگاه نیستند.

اگر علائمی مانند احساس درد در بخش پایینی کمر دارید؛ این می تواند نشانه ی اصلی ابتلا به این بیماری باشد. این درد ممکن است تا باسن و پایین ران ها گسترش یابد. همچنین ممکن است موارد ذکر شده در زیر را نیز تجربه کنید:

سرخوردگی خفیف ستون فقرات

برای تعیین شدت سرخوردگی ستون فقرات، جراح ستون فقرات آن را به صورتی که در زیر توضیح داده شده است درجه بندی (گرید بندی) می کند:

1- سرخوردگی خفیف

معمولا نیازی به جراحی ندارند. مواردی از این عارضه که درجه ی پایینی دارند، معمولا مربوط به نوجوانان مبتلا به سرخوردگی ستون فقرات ایسمیک است و تقریبا در همه ی موارد سرخوردگی ستون فقرات دژنراتیو دیده می شود.

2- سرخوردگی حاد

اگر درد زیادی داشته باشید ممکن است به سرخوردگی حاد مهره کمر مبتلا شده باشید و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.

تشخیص سرخوردگی ستون مهره

متخصص ستون فقرات یک معاینه ی فیزیکی انجام می دهد و از شما در مورد علائمی که احساس می کنید سوال می پرسد. سپس برای تائید تشخیص به احتمال زیاد به اسکن تصویربرداری نیاز خواهید داشت.

آزمایشات لازم جهت تشخیص بیماری

تصویر اشعه ایکس از نخاع به پزشک کمک می کند تا ببینند که مهره در جای خود قرار دارد یا خیر. ممکن است به سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی برای مشاهده جزئیات بیشتر ستون فقرات یا دیدن بافت نرم مانند دیسک و اعصاب نیاز باشد.

درمان سرخوردگی مهره کمر

درمان غیر جراحی برای بیماران بزرگسال مبتلا به سرخوردگی مهره کمر ایسمیک مشابه با درمان بیماران مبتلا به کمردرد و یا درد پا در سایر بیماری ها است و ممکن است شامل یک یا ترکیبی از موارد ذکر شده در زیر باشد:

1- دارو درمانی

استفاده کردن از داروهای ضد درد، مانند استامینوفن و یا مسکن هایی (NSAID) مانند ایبوپروفن، مهار کننده های COX-2 یا استروئیدهای خوراکی برای کاهش التهاب در منطقه ی درگیر.

2- اعمال گرما و یا یخ

به طور کلی، استفاده کردن از یخ برای تسکین درد یا ناراحتی ای که بلافصله پس از فعالیتی ایجاد شده است، توصیه می شود.

استفاده کردن از گرما برای شل کردن ماهیچه ها، تقویت جریان خون و ایجاد یک محیط بهبودی توصیه می شود.

3- فیزیوتراپی

اجرای حرکات کششی برای شما توصیه خواهد شد. با کشش همسترینگ شروع خواهد شد و حرکات کششی به مرور زمان پیشرفته تر و طولانی تر خواهند شد.

علاوه بر این، به منظور کاهش فشار و تنش در ناحیه ی کمر، حداقل دو بار در روز برای انجام حرکات کششی همسترینگ باید وقت بگذارید. برنامه تمرینی باید کنترل شود، مرتب و به صورت مداوم انجام شود و با گذشت زمان به تدریج افزایش یابد.

جراحی سرخوردگی مهره کمر

در اکثر موارد به کار گیری درمان غیر جراحی در تسکین درد موفقیت آمیز است، اما در صورتی که درمان تاثیری در شرایط بهبودی بیمار نداشته باشد، ممکن است گزینه ی جراحی در نظر گرفته شود.

جراحی فیوژن ستون فقرات برای سرخوردگی ستون فقرات به طور کلی بسیار موثر است، اما از آنجا که این یک رویه ی بسیار بزرگ است و نیازمند استراحت زیاد است و دوران نقاهت طولانی ای دارد، معمولا تا زمانی که بیمار بتواند به کمک روش های درمانی غیر جراحی درد را کنترل کند از روش جراحی استفاده نمی شود.

معمولا برای انجام جراحی سرخوردگی ستون فقرات، پزشک حداقل به مدت شش ماه بر روی طیف وسیعی از روش های درمانی دیگر برای تسکین درد بیمار استفاده می کند، پس از آن اگر بیمار قادر به کنترل درد نباشد و یا درد به این نوع روش های درمانی پاسخ ندهد، از گزینه ی جراحی استفاده می شود.

یک فیوژن خلفی با ابزار دقیق پدیکل به طور کلی به عنوان فرم طلایی استاندارد فیوژن ستون فقرات کمری در نظر گرفته می شود. جراح همچنین ممکن است به طور همزمان از فیوژن ستون فقرات در جلوی ستون فقرات استفاده کند.

نوع فیوژن ستون فقراتی که توسط جراح توصیه می شود، عمدتا بر اساس اولویت و تجربه ی جراح و همچنین وضعیت بالینی بیمار است. برای جراحی سرخوردگی ستون فقرات استخوان به بخش جراحی فیوژن ستون فقرات مراجعه کنید.

آیا برای سرخوردگی ستون فقرات به جراحی نیاز دارم؟

ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی درمانی شما با گزینه های درمانی غیر جراحی مانند استراحت و فیزیوتراپی شروع خواهد کرد. این روش های درمانی در اکثر مواقع علائم ناراحتی را تسکین می دهند.

اگر شما موارد ذکر شده در زیر را داشه باشید، ممکن است ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی به شما ‌پیشنهاد عمل جراحی بدهد: