چه عاملی باعث بروز تشنج میشود؟

تشنج، می تواند توسط چندین عامل مختلف ایجاد گردد، مثل بیماری صرع، اما حملات تشنج، مانند (شبه تشنج) معمولاً با انواع شرایط روانی، از جمله استرس، مرتبط اند. در ادامه مقاله به طور مفصل درباره بیماری صرع و نقش استرس در تشنج صحبت میکنیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

تشنج چیست؟

تشنج، فعالیت الکتریکی تغییر یافته در مغز است که می تواند باعث تغییر در رفتار، خلق و خو، حرکات و سطح هوشیاری شود. در صورتی که فرد، بدون تحریک دچار دو یا چند حمله تشنجی گردد، ممکن است مبتلا به صرع باشد.

دلیل تشنج چیست؟

هنگامی که مسیرهای ارتباطی موجود بین نورون ها (سلول های عصبی) در مغز مختل شود، تشنج رخ می دهد. یکی از علل شایع بروز این عارضه، بیماری صرع است، اما عوامل محرک دیگری نیز برای تشنج شناسایی شده اند، از جمله این عوامل می توان به تب بسیار بالا، عفونت مغزی مانند مننژیت، اختلالات الکترولیتی (به عنوان مثال، سطح غیر طبیعی سدیم خون)، استفاده از برخی داروهای خیابانی، ترک الکل، مسمومیت، گزش یا نیش سمی و موارد دیگر اشاره نمود.

دلیل تشنج

از برخی محرک های خاص، به ویژه کمبود خواب و چراغ های چشمک زن، می توان برای فعال سازی روند تشنج در طول آزمایش های الکتروانسفالوگرام (EEG)، که فعالیت الکتریکی مغز را ردیابی و ضبط می کنند، کمک گرفت. همچنین در آزمایش های استاندارد صرع، می توان از تحریک فوتیک (نوری) استفاده نمود.

تشنج های صرعی

حدود سه میلیون نفر در ایالات متحده، به صرع مبتلا هستند. تشنج های صرعی، زمانی اتفاق می افتد که الگوهای خاصی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز رخ دهد.

علائم تشنج صرعی

علائم تشنج صرعی، شامل انقباض یا تکان خوردن عضلات، از دست دادن هوشیاری، ضعف، اضطراب و خیره شدن است. در برخی از افراد مبتلا به صرع، تغییرات آب و هوا، قرار گرفتن در معرض برخی بوها و حتی استرس، می تواند به عنوان یک عامل محرک برای بروز تشنج عمل کند.

در بعضی موارد، شروع حملات صرعی با Aura همراه است. Aura ها، ادراک خاص و متمایزی هستند که در زمان بروز هر تشنج، احساس می شوند. این ادراک ها می تواند شنیداری، بویایی، بینایی، حسی – پیکری، چشایی (مربوط به مزه)، شکمی (شبیه احساس حالت تهوع)، حرکتی، اتونومیک (لرز یا حالت مورمور شدن)، یا روانی (به عنوان مثال، دژاوو) باشند.

تشنج، انواع مختلفی دارد. اغلب افرادی که مبتلا به صرع هستند، دچار تشنج کانونی یا جزئی می شوند. حملات کانونی، تنها یک ناحیه یا یک طرف مغز را درگیر می کنند.

 

⬅️انواع سردرد های خطرناک➡️

دو نوع تشنج کانونی وجود دارد:

⬅️ تشنج های کانونی آگاهانه، که تشنج جزئی کانونی نیز نامیده می شوند، می توانند برای چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند و هنگامی رخ می دهند که فرد بیدار و آگاه است.

⬅️ تشنج کانونی با نقص در هوشیاری، می تواند یک یا دو دقیقه طول بکشد و هوشیاری را مختل نماید. گاهی اوقات این تشنج ها پس از تشنج کانونی آگاهانه رخ می دهند.

با تجزیه و تحلیل داده های EEG، سابقه پزشکی، مشاهدات فیزیکی و گاهی اوقات بررسی ویدیویی، می توان تشنج های صرعی را تشخیص داد.

بیماری صرعی و غیر صرعی

تشنج غیر صرعی

حملات شبه تشنجی، که به عنوان حملات روانشناختی غیر صرعی (PNES) نیز شناخته می شوند، حملاتی مشابه تشنج های صرعی هستند که با فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز، که مشخصه تشنج های صرعی می باشد، ارتباطی ندارند. PNES و تشنج های صرعی، گاهی اوقات دارای ویژگی های مشابهی مانند تشنج و تغییر در رفتار و هوشیاری می باشند.

PNES ریشه روانشناختی داشته و معمولاً با افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلالات شخصیتی همراه است. سابقه سو استفاده جنسی یا جسمی نیز می تواند به عنوان یک ریسک فاکتور برای ایجاد این عارضه عمل نماید. متداول ترین مکانیسم روانپزشکی مرتبط با PNES، اختلال تبدیلی است. این اختلال، یک وضعیت روانی می باشد که در آن، فرد دچار کوری، فلج یا سایر علائم عصبی غیرقابل توجیه می گردد.

PNES بیشتر در میان زنان بالغ دیده می شود. به علاوه، احتمال ابتلا به این عارضه در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به صرع دارند، بیشتر است.
✳️ میزان ابتلا به PNES به طور دقیق تعیین نشده است. تخمین زده می شود که 33 نفر در هر 100000 نفر در ایالات متحده، به این بیماری مبتلا می باشند.
✳️ حدود 20 تا 50 درصد از افرادی که برای بررسی روند تشنج در مراکز EEG گسترده بستری می شوند، به PNES (و نه صرع) مبتلا هستند.

تشخیص و درمان حملات غیر صرعی (PNES)

شبه تشنج ها، به راحتی و با معاینه قابل تشخیص نیستند. برای تشخیص قطعی این عارضه، غالباً به EEG و بررسی ویدیویی نیاز است. این آزمایش، می تواند یافته های بالینی مرتبط با فعالیت الکتریکی مغز را ضبط نماید. ممکن است در تصاویر ساختاری مغز مربوط به بیماران مبتلا به PNES، ناهنجاری هایی دیده شود، اما این موارد با حملات تشنجی ارتباطی ندارند.

برای تشخیص مناسب و افتراقی این عارضه، باید یکی از حملات تشنجی فرد به صورت فیلم ضبط شده، این فیلم توسط بیمار یا خانواده وی تأیید و سپس ارزیابی گردد.

روان درمانی، از جمله درمان شناختی – رفتاری، به عنوان بهترین روش برای درمان PNES شناخته می شود. داروهای ضد صرع برای PNES موثر نیستند.

حملات صرعی و غیر صرعی

ویژگی های مشترک حملات صرعی و غیر صرعی (PNES)

❇️ حملات PNES معمولاً هنگام بیداری فرد اتفاق می افتد. آنها اغلب طولانی تر از حملات صرعی هستند و ممکن است به طور ناگهانی پایان یابند.
❇️ برخی از حرکات مرتبط با تشنج مانند حرکات ضربه ای دست و لگن نیز در PNES، بیشتر از حملات صرعی دیده می شوند.
❇️ وجود ویژگی های حرکتی و سستی طولانی مدت بدن در صرع، بیشتر از PNES است.

نقش استرس در تشنج

با اینکه شواهد مربوط به اثر استرس بر ایجاد تشنج متناقض اند، استرس، به عنوان یک عامل مشترک در بین افراد مبتلا به شبه تشنج مشاهده می گردد.

❎ استرس، احساس خطر یا چالشی است که فرد باید با آن مواجه شود. پاسخ ما به استرس، می تواند مولفه های روانشناختی و جسمی داشته باشد.

❎ استرس، همیشه چیز بدی نیست و استرس بهینه یا eustress، می تواند سازگاری و رشد افراد را تقویت نماید. با این حال، استرس شدید یا مزمن، می تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی گردد. احساس استرس، می تواند پاسخ های مختلف جسمی مانند ناراحتی معده، درد قفسه سینه، فشار خون بالا، سردرد، اختلال عملکرد جنسی و مشکلات خواب را ایجاد کند.

❎استرس میتواند مشکلاتی مانند افسردگی، حملات هراسی (panic attacks)، کمبود انگیزه و اشکال مختلف اضطراب را ایجاد نماید.

در موقعیت های اضطراری، به یک واکنش مناسب استرس، معروف به جنگ یا گریز، نیاز است. با این حال، استرس طولانی مدت می تواند از نظر جسمی و روحی به بدن آسیب برساند.

⬅️ارتباط بین استرس و افتادگی دریچه میترال➡️

استرس طولانی مدت و مزمن، مکانیسم های دفاع طبیعی بدن را از بین می برد و منجر به بروز عوارضی مانند موارد زیر می گردد:

اختلالات خواب، نوعی بیماری هستند که روی کیفیت و مدت زمان خواب شما تأثیر گذاشته، و کیفیت زندگی، عملکرد بدن و...را تحت تأثیر قرار می دهند.

مدیریت و کنترل استرس

در صورت تشخیص تشنج یا PNES، حملات ایجاد شده می توانند با استرس همراه باشند. کنترل استرس، ابزاری مهم در ترکیب با درمان تجویز شده توسط پزشک است.

شناسایی عوامل استرس زا و مراقبت جسمی و عاطفی از خود در دوره های پر استرس، بخشی اساسی در کاهش اضطراب می باشد.

نکات مربوط به مدیریت استرس

استراتژی های مدیریت استرس عبارتند از:

✅ فعالیت بدنی

✅ تمرین تکنیک های آرامش مانند یوگا یا تای چی

✅ لذت بردن از سرگرمی ها، مانند خواندن کتاب یا گوش دادن به پادکست

✅ معاشرت با دوستان و خانواده

✅ شرکت در فعالیت های اجتماعی

✅ کمک گرفتن از یک مشاور حرفه ای

در آخر میتوان گفت، استرس، بخشی طبیعی در زندگی است، اما از نظر جسمی، عاطفی، ذهنی و رفتاری بر ما تأثیر میگذارد. استرس می تواند با تشنج همراه باشد، گرچه بیشتر سبب ایجاد شبه تشنج می گردد. اگر دچار تشنج یا شبه تشنج شده اید، شناخت عوامل استرس زا و کنترل استرس، می تواند در درمان بیماریتان تاثیرگذار باشد.

اگر دچار استرس، اضطراب، افسردگی و علائم تشنج شده اید، برای اطلاع از تشخیص و برنامه درمانی مناسب با نیازهای خود، به پزشک مراجعه نمایید.  پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی را به شما پیشنهاد کند.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب دیسک و ستون فقرات

موضوعات مرتبط
آیا این مطلب مفید بود؟ به اشتراک بگذارید
جدیدترین مقالات
جراحی ستون فقرات و جراحی دیسک کمر از جراحی هایی است که بسیار به تبحر جراح دیسک کمر متکی می باشد. در این مقاله…
سوالی که بسیار مراجعین از ما می پرسند این است که آیا راه رفتن به بهود درد دیسک کمر کمک می کند؟ در این…
مشکلاتی که بسیاری از مردم مخصوصا افرادی که مدت زیادی پشت میز می نشینند دارند این است که دچار درد پشت سر و گردن…

از دکتر بپرسید