هنگامی که درد کمر ناشی از مشکلات دیسک مهره ای باشد، منبع درد یک رشته عصبی است که توسط دیسک یا بخش بیرون زده آن فشرده شده است. از آن جایی که پزشکان از اصطلاحات مختلفی همچون لغزش دیسک، بیرون زدگی دیسک، فشردگی عصب و غیره استفاده می کنند، تمایز این دو عامل درد از یکدیگر می تواند دشوار باشد.
در ادامه مطلب توضیح خواهیم داد که میان فشردگی عصب یا فرسایش دیسک، کدام یک عامل بروز درد کمر هستند.
درد ناشی از فشردگی رشته عصبی
هنگامی که دیسک ستون فقرات سبب فشردگی، تحریک یا التهاب فیزیکی رشته عصبی مجاور خود می شود، درد حس شده ناشی از دیسک نبوده و از رشته عصبی تحت فشار منشا می گیرد. درد ناشی از فشردگی رشته عصبی در ناحیه پایینی کمر، می تواند تا به درون پا یا حتی کف آن امتداد یابد.
مشکلات عصبی همچون بی حسی، ضعف، گزگز و یا سوزن شدن نیز، می توانند با این درد همراه باشند. این نوع درد در اصطلاح پزشکی با عنوان رادیکولوپاتی شناخته می شود. در صورتی که رادیکولوپاتی در اثر تحریک یا فشردگی برخی رشته های عصبی خاص در پایین کمر باشد، معمولا با نام درد سیاتیک از آن یاد می شود.
فشردگی های عصبی می توانند در اثر مواردی همچون نمونه های زیر بروز دهند:
- فتق دیسک کمر
- تنگی کانال نخاعی (استنوزیس)
- خار های استخوانی ناشی از آرتروز مفصلی
درد ناشی از فرسایش دیسک
در موارد نادر، فشردگی عصبی می تواند در اثر بیماری های دیگری همچون تومور، عفونت یا سرخوردگی مهره های کمری باشد. دیسک های کمری ممکن است در اثر استفاده در طول زمان یا آسیب دیدن، دچار فرسایش شده و با روش های زیر سبب بروز درد شوند:
التهاب: همگام با فرسایش دیسک، پروتئین های التهابی به درون فضای دیسک رها می شوند. دیسک های فرسوده همچنین می توانند دچار پارگی شده و محتویات التهابی آن ها به بیرون نشت کند. این عوامل التهاب زا تحریک، التهاب و درد رشته های عصبی را به همراه خواهند داشت. بیرون زدگی دیسک ها نیز می توانند همانند روش بالا سبب درد عصبی شوند.
کوچک شدن: فرسایش ممکن است سبب کاهش رطوبت درون دیسک و از دست رفتن حجم محتویات درون آن شود. میزان کوچک شدن دیسک می تواند، تنگی کانال نخاعی و درد رادیکولوپاتی را به همراه داشته باشد.
ناپایداری حرکتی: فرسایش دیسک می تواند سبب ناپایداری و غیر موثر بودن مهره های کمر در حین انجام حرکات و چرخش های بدن شود. هنگامی که بدن نسبت به مقابله با التهاب، ناپایداری و درد اقدام می کند، عضلات آن ناحیه دچار گرفتگی شده و دردی تیز و منتشر شونده را به وجود می آورند. درد ناشی از فرسایش دیسک می تواند موضعی بوده یا تا درون پا نیز انتشار یابد.
تمرکز بر علت درد
بیمار و تیم درمان در صورتی که به جای تسکین علائم بر علت درد متمرکز شوند، می توانند به یک برنامه درمانی مناسب جهت ایجاد تسکینی بلند مدت دست یابند. پزشک با تجویز آزمایش های تشخیصی و بالینی مناسب، علت دقیق درد را شناسایی کرده و یک برنامه درمانی مناسب برای بیمار تهیه خواهد کرد.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب دیسک کمر
