کمردرد زمانی که اصلا انتظارش را ندارید، می تواند شما را غافلگیر کند. یک دقیقه راحت جلوی تلویزیون نشسته اید و لحظه بعد درست زمانی که سعی می کنید بایستید، و ، اوه! ناگهان درد شدیدی در ناحیه کمر شما پخش می شود. اما چگونه بفهمیم این درد دیسک کمر است یا نه؟
فهرست موضوعات
آیا ممکن است دچار جابجایی یا بیرون زدگی دیسک شده باشم؟
بلکه این اتفاق، ممکن است. ستون فقرات یک فرد بزرگسال از ۲۴ استخوان به نام مهره تشکیل شده است. برخی از این مهره ها توسط دیسک های نرمی از جنس یک ماده ژله مانند محافظت می شوند. این دیسک ها، این امکان را برای شما فراهم می کنند که ستون فقرات خود را به راحتی به اطراف حرکت دهید و همچنین کمر خود را خم کنید.
اما زمانی، دیسک بین دو مهره، شروع به جابجایی و لیز خوردن از جای اصلی خود می کند، باعث تحریک اعصاب اطراف خود می شود و این کار باعث ایجاد درد شدیدی در ناحیه کمر می شود. به این وضعیت، جابجایی، پارگی یا بیرون زدگی دیسک گفته می شود.
چگونه بفمیم دیسک کمر داریم؟
یکی از نشانه های اصلی بیرون زدگی دیسک کمر، وجود درد در ناحیه کمر است. اگر چه بیرون زدگی دیسک، ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات شما اتفاق بیفتد، اما این اتفاق بیشتر قسمت پایین ستون فقرات شما، یعنی ستون فقرات کمری شما، درست بالای باسن، دیده می شود. درد بیرون زدگی دیسک، ممکن است از پشت، به باسن، ران ها و حتی ساق پای شما گسترش یابد.
احساس درد و ناراحتی حاصل از بیرون زدگی دیسک، معمولا وقتی که در حال فعالیت و تحرک هستید بیشتر می شود، و در هنگام استراحت معمولا این درد کاهش می یابد. حتی در بعضی موارد، سرفه، عطسه و یا حتی نشستن می تواند علائم شما را بدتر کند، زیرا این کارها می تواند به اعصاب درگیر در این ناحیه، فشار وارد کند.
بیرون زدگی دیسک همچنین ممکن است باعث ایجاد حس گزگز شدن یا بی حسی شود. همچنین در قسمت آسیب دیده کمرتان، ممکن است احساس ضعف داشته باشید.
یکی از فاکتورهای موثر در بیرون زدگی دیسک، سن است. با افزایش سن، احتمال از بین رفتن دیسک های بین مهره های کمر بیشتر می شود و یا اینکه دیسک ها، بالشتک های خود را از دست می دهند، که این مساله خود باعث افزایش احتمال بیرون زدگی دیسک است.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
بهترین راه برای تشخیص بیرون زدگی دیسک، مراجعه به پزشک متخصص است. در هنگام مراجعه، پزشک برای تشخیص منبع درد، احتمالا شما را معاینه فیزیکی می کند. این معاینه معمولا تنها آزمایشی است که برای تایید تشخیص بیماری به آن نیاز دارید. پزشک، کمر شما را به هدف یافتن نقاط دردناک و دردی که وجود دارد، به طور کامل بررسی می کند.
ممکن است برای معاینه، پزشک از شما بخواهد که به پشت روی تخت دراز بکشید و پاهای خود را به روش های خاصی بلند کنید یا اینکه حرکت دهید. اگر در این شرایط، احساس درد داشتید به احتمال زیاد شما دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستید. پزشک شما، همچنین ممکن است موارد زیر را نیز بررسی کند:
- واکنش شما در قسمت زانوها و مچ پاها.
- قدرت پای شما را بررسی می کند.
- چگونگی راه رفتن شما بر روی پاشنه پاها و همینطور انگشتان پاهایتان را بررسی می کند.
- آیا شما می توانید، نقاطی از بدنتان که پزشک آن ها را لمس می کند یا ارتعاشات کمی در آن مناطق ایجاد می کند را، احساس کنید؟
- ام.آر.آی (MRI). MRI از امواج رادیویی، میدان مغناطیسی و کامپیوتر برای ایجاد تصاویر سه بعدی دقیق از نخاع و نواحی اطراف آن استفاده می کند. تصاویر حاصل از MRI می توانند موقعیت بیرون زدگی دیسک را مشخص کنند، ویژگی های جزیی تری از آن را نشان دهند و همچنین تعیین می کنند که کدام یک از اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته اند.
- سی تی اسکن. یک سی تی اسکن یا CAT، چندین اشعه ایکس را از زوایای مختلف می گیرد و آن ها را با هم ترکیب می کند، به این ترتیب می تواند تصاویر بهتری از نخاع و ساختارهای اطراف آن ایجاد کند.
- میلوگرام. برای انجام این آزمایش، از یک رنگ مخصوص پزشکی استفاده می کنند، رنگ را به مایع نخاعی شما تزریق می کنند و پس از آن یک عکس اشعه ایکس از شما می گیرند، این عکس برای تعیین میزان فشار بر نخاع شما، گرفته می شود.
- الکترومیوگرافی (EMG). پزشک شما ممکن است از الکترومیوگرافی استفاده کند تا با استفاده از آن تشخیص دهد که آیا عصب آسیب دیده است یا اینکه فشرده شده است یا خیر. آزمایش EMG از دستگاهی برای تشخیص مقدار کَمیِ الکتریسیته ای که سلول های ماهیچه ای در زمانی که توسط اعصاب متصل به خود، تحریک شده اند، تولید می کنند، استفاده می کند. الکترود سوزنی که درون بافت عضله قرار می گیرد، فعالیت الکتریکی عضله را ثبت می کند و به دنبال هر چیزی می گردد که آنطور که باید، نیستند و به درستی کار نمی کنند.
- مطالعات هدایت عصبی (NCS) اغلب همزمان با آزمایش EMG انجام می شود. در این آزمایش از الکترودهای کوچکی استفاده می شود و اعصاب با تکانه های الکتریکی کوچکی که توسط این الکترودها تولید می شود، در یک نقطه از بدن تحریک می شوند. در همین زمان، الکترودهای دیگر، تکانه ها را در نقطه دیگری تشخیص می دهند. مدت زمانی که طول می کشد تا تکانه های الکتریکی ایجاد شده بین الکترودها حرکت کنند، این امکان را به پزشک شما می دهد تا تشخیص دهد، که آیا اعصاب شما آسیب دیده اند و آسیب عصبی ای وجود دارد یا خیر.
دکتر حسام عبدالحسین پور، جراح و متخصص مغز و اعصاب در تهران
