متاسفانه با شنیدن اسم تومور مغزی بدخیم احساس بدی به بیمار و اطرافیان آن داده می شود. متاسفانه علائم تومور مغزی بدخیم زمانی بروز میکند که تومور به مغز فشار وارد کرده یا از عملکرد صحیح ناحیه ای از مغز جلوگیری می کند؛ پس اطلاع از علائم اولیه و ثانویه از اهمیت بالایی برخوردار است.
فهرست موضوعات
تومور مغزی بدخیم چیست؟
تومور مغزی بدخیم، یک سرطان با سرعت رشد زیاد و متهاجم به مناطق دیگر مغز و ستون فقرات می باشد.
به طور کلی، تومورهای مغزی با توجه به رفتارشان، از جمله سرعت رشد و احتمال رشد مجدد آن ها پس از درمان، از 1 تا 4 درجه بندی می شوند. تومور مغزی بدخیم درجه 3 یا 4 می باشد، در حالی که تومورهای درجه 1 یا 2 معمولاً در گروه خوش خیم یا غیر سرطانی طبقه بندی می شوند.
اکثر تومورهای بدخیم از نوع سرطان های ثانویه هستند، به این معنی که از قسمت دیگری از بدن شروع شده و به مغز گسترش می یابند. تومورهای اولیه مغزی از مغز شروع می شوند.
علائم تومور مغزی بدخیم
علائم تومور مغزی بدخیم به اندازه و محل آن در مغز بستگی دارد. هنگامی که تومور مغزی به مغز فشار وارد کرده یا از عملکرد صحیح ناحیه ای از مغز جلوگیری می کند، باعث ایجاد علامت می شود.
1- علائم ناشی از افزایش فشار بر روی مغز
علائم شایع افزایش فشار در جمجمه عبارتند از:
- سردردهای شدید و مداوم که معمولاً صبح ها یا هنگام خم شدن یا سرفه بیشتر می شوند.
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- خواب آلودگی
- مشکلات بینایی مانند تاری دید، دیدن اجسام شناور و از دست دادن بینایی که ممکن است موقتی باشد.
- تشنج که ممکن است روی کل بدن تأثیر بگذارد یا فقط یک ناحیه دچار انقباض شود.
2- علائم ناشی از محل تومور
نواحی مختلف مغز عملکردهای مختلفی را کنترل می کنند، بنابراین علائم ناشی از تومور مغزی به محل قرارگیری تومور بستگی خواهند داشت. به عنوان مثال:
- توموری که لوب فرونتال (پیشانی) را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث تغییر در شخصیت، ضعف در یک سمت بدن و از بین رفتن حس بویایی شود.
- توموری که لوب تمپورال (گیجگاهی) را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث فراموشی، مشکلات زبانی (آفازی) و تشنج شود.
- توموری که لوب پریتال (جداری) را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث آفازی و بی حسی یا ضعف در یک سمت بدن شود.
- توموری که لوب اوکسیپیتال (پس سری) را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث از بین رفتن بینایی یک سمت شود.
- توموری که مخچه را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث از دست رفتن هماهنگی، چشمک زدن، استفراغ و سفتی گردن شود.
- توموری که ساقه مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است باعث ناپایداری و دشواری در راه رفتن، ضعف صورت، دوبینی و اشکال در گفتار (دیس آرتری) و بلع (دیسفاژی) شود.
علل ایجاد تومور مغزی بدخیم
بیشتر تومورهای مغزی بدخیم ناشی از سرطانی هستند که در ناحیه ی دیگری از بدن شروع شده و از طریق جریان خون به مغز گسترش می یابد. این موارد به تومورهای ثانویه معروف هستند که به آن متاستاز مغزی می گویند.
سرطان هایی که می توانند به مغز گسترش پیدا کنند شامل سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان روده و سرطان ملانوما در پوست هستند.
مطلب مرتبط: متاستاز مغزی
برخی از سرطان های مغزی بدخیم اولیه (تومورهای سرطانی که از مغز شروع می شوند) در اثر سرطانی شدن تومور مغزی خوش خیم ایجاد می شوند، اما معمولاً علت دقیق ایجاد تومور اولیه مشخص نیست.
تشخیص تومورهای مغزی بدخیم
در صورت بروز هر یک از علائم مربوط به تومور مغزی بدخیم، مانند سردرد مداوم و شدید، باید به پزشک عمومی مراجعه کنید.
پزشک عمومی شما را معاینه و در مورد علائم شما سوال می پرسد. وی همچنین ممکن است یک معاینه عصبی ساده انجام می دهد.
اگر وی به وجود تومور مغزی شک داشته باشد یا مطمئن نباشد که چه چیزی باعث بروز علائم شما شده است، احتمالاً شما را به یک متخصص و جراح مغز و اعصاب ارجاع می دهد.
1- معاینه عصبی
پزشک عمومی یا متخصص مغز و اعصاب ممکن است برای بررسی مشکلات مربوط به تومور مغزی، تستی بر روی سیستم عصبی شما انجام دهد که به آن معاینه عصبی می گویند.
این معاینه موارد زیر را تست می کند:
- قدرت دست ها و پاها
- رفلکس ها، مانند رفلکس زانو
- شنوایی و بینایی
- حساسیت پوست
- تعادل و هماهنگی
- حافظه و مهارت ذهنی (با استفاده از سوالات ساده یا حساب کردنی)
همچنین یک متخصص مغز و اعصاب ممکن است انجام یک یا چند تست دیگر که در زیر ذکر شده است، را توصیه کند.
2- تست های تصویر برداری
سایر تست هایی که برای کمک به تشخیص تومور مغزی باید انجام داد، عبارتند از:
1- سی تی اسکن: با استفاده از مجموعه ای از گرافی ها با اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از مغز شما ایجاد می کند.
2- ام آر آی: با استفاده از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از مغز شما ایجاد می کند.
3- EEG: اکترودهایی به پوست سر شما متصل می کنند که فعالیت مغز شما را ثبت می کنند تا هرگونه ناهنجاری را نشان دهند.
در صورت شک به وجود تومور، ممکن است برای تعیین نوع تومور و موثرترین درمان، بیوپسی یا نمونه برداری (برداشتن تکه ی کوچکی از بافت به صورت جراحی) انجام شود.
تحت بیهوشی، یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می شود و از یک سوزن بسیار ظریف برای برداشتن نمونه ای از بافت تومور استفاده می شود. پس از آن احتمالاً چند روز باید در بیمارستان بستری بمانید.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر می باشند؟
برخی از مواردی که می توانند خطر ابتلا به تومورهای مغزی را افزایش دهند، در زیر عنوان شده است.
سن
تومورهای مغزی می توانند افراد با هر سنی از جمله کودکان را تحت تأثیر قرار دهند، اما با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می یابد. بیشتر تومورها افراد بالای 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهند.
سابقه خانوادگی
افرادی که سابقه خانوادگی تومورهای مغزی دارند، ممکن است کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی باشند.
رادیوتراپی یا پرتودرمانی
اگر مغز شما در طی پرتودرمانی در معرض اشعه قرار گرفته باشد، خطر ابتلا به انواع خاصی از تومورهای مغزی در شما افزایش می یابد.
شرایط ژنتیکی
برخی شرایط ژنتیکی می توانند خطر ابتلا به تومورهای مغزی را افزایش دهند، مانند:
- نوروفیبروماتوز نوع 1 یا نوروفیبروماتوز نوع 2
- اسکلروز غده ای
- سندرم تورکوت
- سندرم سرطان لی-فرامنی
- سندرم فون-هیپل-لیندا
- سندرم گورلین
برخلاف اکثر تومورهای مغزی، تومورهای مرتبط با این شرایط در کودکی یا اوایل بزرگسالی گسترش پیدا می کنند.
انواع تومورهای بدخیم
بیشتر تومورهای مغزی بدخیم از بافت گلیال که از سلول های عصبی مغز پشتیبانی می کند، ایجاد می شوند. این تومورها به عنوان گلیوما شناخته می شوند.
گلیوماها را می توان بسته به سلول های تشکیل دهنده ی آن ها تقسیم بندی کرد. به عنوان مثال:
- آستروسیتوما از سلول هایی ایجاد می شود که چارچوب مغز را ایجاد می کنند.
- اولیگودندروگلیوما از سلول هایی ایجاد می شود که پوشش چربی اعصاب را تولید می کنند.
- اپاندیموما از سلول هایی ایجاد می شود که حفره های مغز را می پوشانند.
همچنین ممکن است تومور مغزی بدخیم وجود داشته باشد که ترکیبی از این انواع باشد یا در قسمت دیگری از مغز ایجاد شده باشد.
چگونه تومورهای مغزی بدخیم درمان می شوند؟
تومور مغزی بدخیم اولیه باید در اسرع وقت درمان شود، زیرا می تواند باعث گسترش و آسیب رساندن به سایر قسمت های مغز و نخاع شود.
معمولاً برای برداشتن تومور تا حد ممکن نیاز به جراحی تومور مغزی می باشد. به دنبال آن ممکن است به پرتودرمانی و یا شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده و کاهش احتمال رشد مجدد تومور نیاز باشد.
با این حال، غالباً تومور مغزی بدخیم پس از درمان عود می کنند. اگر این اتفاق بیفتد یا تومور ثانویه ایجاد شود، درمان قطعی معمولاً امکان پذیر نیست و می توان به جای آن از درمان علامتی برای بهبود علائم و طولانی شدن عمر استفاده کرد.
زندگی با تومور مغزی
زندگی با تومور مغزی آسان نیست. ممکن است از اتفاقاتی که قرار است برای شما و خانواده شما بیفتد نگران و مضطرب شوید. این امر کاملا طبیعی است.
این امر می تواند به شما کمک کند تا اطلاعات پزشکی دقیق در مورد تومور خاص خود و درمان آن جستجو کنید. هم چنین می توانید از تیم مراقبت خود در مورد هر چیزی که مطمئن نیستید سوال کنید.
اگر می خواهید در مورد جنبه های احساسی تشخیص و درمان صحبت کنید، پزشک شما می تواند شما را به یک مشاور ارجاع دهد. همچنین بسیاری از سازمان های راهنما وجود دارند که می توانند به شما کمک کنند.
بهبود بعد از درمان
نتیجه تومورهای مغزی بدخیم اولیه به عوامل مختلفی از جمله نوع و محل تومور، سن شما و میزان بیماری شما در هنگام تشخیص بستگی دارد. به طور کلی، حدود 40٪ افراد حداقل یک سال، حدود 19٪ حداقل 5 سال و حدود 14٪ حداقل 10 سال زندگی می کنند.
اگر درمان موفقیت آمیز باشد، ممکن است همچنان با برخی از مشکلات مداوم مانند تشنج، مشکلات راه رفتن یا مشکلات گفتاری روبرو باشید. برای کمک به بهبودی یا سازگاری با این مشکلات ممکن است به درمان حمایتی نیاز داشته باشید.
همچنین برای بررسی و جلوگیری از عود تومور، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
دکتر حسام عبدالحسین پور جراح مغز و اعصاب
