کودکان ممکن است به انواع تومور مغزی دچار شوند. در این مقاله سعی شده است مواردی که ممکن است بیشتر در کودکان رخ دهد، آورده شود.
فهرست موضوعات
انواع تومور مغزی در کودکان
اغلب تومور های کودکان (60 درصد) در گودی خلفی جمجمه به وجود می آیند. شایع ترین تومور ها به ترتیب تعداد بروز مدولو بلاستوما، آستروسیتومای پیلوسیتیک کودکان (JPA)، اپندیموما، گلیومای پونتین ذاتی منتشر (DIPG) و تراتوئید رابدوئید غیر طبیعی (ATRT) هستند.
40 درصد دیگر تومور مغزی کودکان در نیم کره های مخچه هستند. این تومور ها شامل مواردی همچون آستروسیتوما، گانگلیوما، کرانیوفارینژیوما، تومور نورو اکتودرمال بدخیم محیطی (PNET)، تومور های سلول های ژرمینال، تومور های نورو اپیتلیال دیسمبریوپلاستیک (DNET)، اولیگو دندرو گلیوما و مننژیوما می شوند.
1- گلیوما
رایج ترین نوع تومور مغزی در تمامی سنین گلیوما است. گلیوما ها شامل سلول های گلیال هستند که بافت حمایتی مغز را تشکیل می دهند. دو نوع عمده تومور های گلیال آستروسیتوما و اپندیدوما هستند.
آستروسیتوما
آستروسیتوما ها رایج ترین انواع گلیوما های کودکی بوده و در سیستم عصبی مخصوصا مخچه بروز می دهند. مخچه بخشی از مغز است که وظیفه هماهنگی حرکات ارادی عضلات، حفظ وضعیت بدنی، تعادل و توازن بدن را بر عهده دارد.
اغلب این تومور ها از طریق جراحی قابل درمان هستند. آستروسیتوما ها می توانند در اعصاب چشمی مخصوصا در کودکان مبتلا به نوروفیبروماتوز بروز دهند. کودکان نیز ممکن است از ابتلا به گلیوما ها در ساقه مغز رنج ببرند.
گلیوما های بدخیم
این تومور ها شامل آستروسیتوما های آناپلاستیک و گلیوبلاستوما ها بوده، امکان بروز در هر جایی از مغز را داشته و بسیار تهاجمی تر از آستروسیتوما ها هستند. این موارد هیچگاه تنها با جراحی درمان نشده و نیازمند برنامه ای ترکیبی از پرتو درمانی و شیمی درمانی هستند.
اپندیموما
این نوع تومور گلیال معمولا از سلول های پوشاننده بطن های مغزی منشا می گیرند. بطن ها حفراتی مغزی و پر از مایع مغزی نخاعی هستند. تومور های گلیال اغلب رشدی آهسته داشته و ممکن است پس از درمان دوباره رشد کنند.
2- تومور های ترکیبی گلیونورونال
این تومور ها حاوی ترکیبی از سلول های گلیال (اغلب آستروسیت) و نورون ها (سلول های گانگلیون) هستند که در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر بروز می دهند.
تومور های گلیونورونال با این که در هر جایی از سیستم عصبی بروز می دهند اما بیشتر در مخچه پدیدار می شوند. مخچه بخشی از مغز است که در عملکرد حرکتی و شخصیتی فرد دخالت دارد. در تومور های ترکیبی گلیونورونال جراحی اغلب درمانی موثر است.
گانگلیوگلیوما
رایج ترین نوع تومور های ترکیبی گلیونورونال بوده و معمولا در کودکی یا اوایل نوجوانی بروز می دهند. اغلب این تومور ها خوش خیم هستند که معمولا با جراحی درمان می شوند.
تومور ساب اپاندیمال سلول بزرگ
این تومور ها به ندرت بدخیم بوده و در کودکانی رایج هستند که به یک بیماری ژنتیکی به نام توبروس اسکلروزیس ابتلا دارند.
زانتو آستروسیتومای پلئومورفیک
این تومور ها اغلب خوش خیم بوده و در میان نوجوانان و افراد بالغ جوان بیشترین شیوع را دارند.
3- تومور های رویانی
تا 25 درصد تومور های سیستم عصبی که در کودکان و شیر خواران یافت می شوند، تومور های متشکل از سلول های نورو اپی تلیال تمایز نیافته هستند.
هنگامی که سیستم عصبی تشکیل می شود، سلول های نورو اپی تلیال به سلول های عصبی و گلیال (بافت پشتیبان) تمایز می یابند. دو نوع عمده تومور های رویانی به شرح زیر هستند:
تومور نورو اکتودرمال اولیه (PNET)
رایج ترین تومور رویانی است که با وجود بروز متداول آن در مخچه، می تواند در هر جایی از سیستم عصبی بروز دهد. هنگامی که این اتفاق می افتد تومور را با عنوان مدولو بلاستوما یاد می کنند. پیشرفت های جدید در روش های درمانی، درمان این تومور ها را موثر تر کرده است.
تومور رابدوئید تتراتوئید غیر طبیعی
90 درصد بیماران مبتلا به این تومور ها دارای سن 2 سال یا کمتر هستند. تقریبا 90 درصد این تومور ها در اثر ناهنجاری کروموزوم 22 به وجود می آیند.
این تومور ها با اینکه معمولا در مخچه بروز می دهند اما می توانند هر جایی از سیستم عصبی را به خود مبتلا کرده و حتی در کلیه های شیرخواران پدیدار شوند. در زمان تشخیص، نزدیک به یک سوم این تومور ها از طریق سیستم عصبی انتشار یافته اند.
4- کارسینوما یا پاپیلومای کوروئید پلکسوس
این تومور ها نیز در بطن های مغزی یافت می شوند. تومور های کوروئید پلکسوس خوش خیم یا بد خیم بوده و می توانند در سرتاسر سیستم عصبی انتشار یابند. کارسینوما یا پاپیلومای کوروئید پلکسوس پر از عروق خونی بوده و برداشت آن ها به دلیل خونریزی زیاد دشوار است.
5- تومور های ناشی از بافت های غیر نورو اپی تلیال
حفرات درون جمجمه و ستون فقرات حاوی بافت ها و ساختار هایی هستند که می توانند سبب رشد تومور شوند. برخی از این تومور ها از جمله موارد زیر در کودکان بیشتر پدیدار می شوند:
کرانیو فارینژیوما
این تومور های خوش خیم از بافت به جا مانده از تکامل سر رشد می کنند. از آن جایی که این تومور ها در قاعده جلویی مغز و در نزدیکی غده هیپوفیز و اعصاب چشمی بروز می دهند، می توانند سبب ایجاد مشکلات عصبی و غددی شوند. امکان دارد، جراحی توانایی رفع کامل آن ها را نداشته باشد.
تومور های ناحیه بادامی یا پینه آل
این تومور ها در نزدیکی غده بادامی در قاعده جمجمه به وجود می آیند. رایج ترین نوع آن ها ژرمینوما است که با پرتودرمانی درمان می شود.
6- تومور های مننژیال
مغز و طناب نخاعی با غشا هایی به نام سخت شامه، عنکبوتیه و نرم شامه پوشیده شده اند. تومور های مننژیوما از این غشا ها منشا گرفته و در افراد بالغ شیوع بیشتری دارند.
درمان تومور مغزی در کودکان
درمان تومور مغزی کودکان بستگی به نوع، اندازه و محل تومور و همچنین سن و سلامت کلی فرزند شما دارد.
1. عمل جراحي
بیشتر تومورهای مغزی در نوزادان و کودکان به عنوان بخشی از درمان نیاز به برداشتن جراحی یا حداقل بیوپسی دارند. اگر تومور مغزی در مکانی قرار داشته باشد که برای انجام عمل قابل دسترسی باشد، جراح مغز و اعصاب کودک شما تلاش می کند تا آنجا که ممکن است بیشتر تومور مغزی را از بین ببرد. برای تومورهای درجه پایین یا رشد آهسته، جراحی ممکن است تنها مداخله لازم باشد.
در برخی موارد، تومورها کوچک هستند و به راحتی می توان آنها را از بافت مغز جدا کرد، که این امر امکان برداشتن کامل جراحی را ممکن می سازد. در موارد دیگر، تومورها را نمی توان از بافت اطراف جدا کرد یا در نزدیکی نواحی حساس مغز قرار دارند و این عمل جراحی را خطرناک می کند. در این شرایط جراح مغز و اعصاب کودکان تا آنجا که ممکن است تومور را برمی دارد.
2. پرتو درمانی
این درمان پرتوهای تابش پرانرژی را بر روی بافت تومور و مقدار کمی از بافت اطراف متمرکز می کند. برخی تومورها مانند مدولوبلاستوما به اشعه اضافی به کل مغز و نخاع نیاز دارند. تابش در نوزادان و کودکان نوپا به دلیل رشد مغز آنها بسیار محتاطانه مورد استفاده قرار می گیرد.
3. شیمی درمانی
شیمی درمانی برای بسیاری از انواع تومورهای مغزی از جمله تومورهای تهاجمی و درجه بالا استفاده می شود. شیمی درمانی می تواند به صورت قرص (به صورت خوراکی) مصرف کرد، اما در کودکان مبتلا به تومور مغزی کودکان، داروها معمولاً به داخل ورید (شیمی درمانی داخل وریدی) تزریق می شوند. بسیاری از داروهای شیمی درمانی در دسترس هستند و گزینه ها بستگی به نوع سرطان دارد.
دکتر حسام عبدالحسین پور جراح تومور مغزی در تهران
