جراحی تومور مغزی یکی از جراحی های شایع در حوزه ی جراحی های مغز و اعصاب است. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است بوسیله ی آن شما دچار تومور مغزی و در نهایت نیازمند جراحی به دست جراح تومور مغزی یا همان جراح مغز و اعصاب شوید. در این مقاله سعی شده تا بطور مختصر درباره ی دلایلی که ممکن است شما به این جراحی احتیاج پیدا کنید و همچنین وظایف جراح مورد نظر صحبت شده است.
مجموعه مغز، طناب نخاعی و اعصاب محیطی، سیستم عصبی بدن انسان را تشکیل میدهند. این مجموعه در کنار یکدیگر تمام اعمال بدن را کنترل میکند. وقتی قسمتی از سیستم عصبی شما دچار اختلال و یا ضایعه شود ممکن است شما در هر یک از کارهایی از قبیل بلع، صحبت کردن، حرکت، تنفس و یا یادگیری دچار مشکل شوید. هم چنین ممکن است شما دچار مشکل در حافظه، احساس و یا خلق شوید.
بیماری های شایع مغز و اعصاب
در حال حاضر بیش از 600 بیماری عصبی شناخته شده وجود دارند که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:
- بیماری هایی که به علت نقص ژنی به وجود می آیند مانند بیماری هانتینگتون و یا دیستروفی عضلانی
- بیماری هایی که هنگام تکامل سیستم عصبی به وجود می آیند مانند اسپاینا بیفیدا
- بیماری های تخریبی که در آن قسمتی از اعصاب تخریب شده و یا دچار آسیب میشوند مانند پارکینسون و آلزایمر
- بیماری هایی که به علت کاهش خون رسانی به مغز میباشد مانند سکته
- صدمات وارده به مغز و طناب نخاعی
- اختلالات مربوط به صرع از جمله تشنج
- سرطان ها از جمله تومور مغزی
- عفونت ها مانند مننژیت
در ادامه به توضیح برخی از بیماری های شایع در حیطه ی مغز و اعصاب پرداخته می شود.
سکته مغزی
سکته مغزی ناگهانی هنگامی اتفاق می افتد که جریان خون متوقف میشود که متعاقبا موجب آسیب به سلول های مغزی میشود. دو نوع سکته مغزی وجود دارد سکته مغزی هموراژیک و ایسکمیک. این دو نوع سکته مغزی به خاطر لخته های خون و یا انسداد عروقی به وجود می آیند. برخی از علائم سکته مغزی عبارتند از:
- گیجی، ضعف و یا بی حسی ناگهانی در بازو، صورت و یا پا
- سردرد ناگهانی بدون علت
- مشکل در صحبت کردن و یا درک مطالب
- مشکل در راه رفتن، عدم تعادل و عدم تمرکز
تومور های مغزی
تومور های مغزی معمولا به علت رشد غیر عادی توده ای از سلول های مغزی به وجود می آید. تومور های مغزی میتوانند خوش خیم و یا بدخیم باشند. علائم شایع تومور های مغزی عبارتند از:
- اختلال در حافظه، و تفکر و یا اختلال شناختی
- تشنج و سردرد
- اختلال در راه رفتن، صحبت کردن، بینایی و یا شنوایی
- خلق متغیر، ضعف و تهوع
مطلب مرتبط: جراحی تومور هیپوفیز
مطلب مرتبط: جراح مغز و اعصاب
مطلب مرتبط: دوره نقاهت بعد از جراحی تومور مغز
میگرن
میگرن نوعی از اختلال عصبی میباشد که در آن بیمار از سردرد های پی در پی شکایت دارد. شدت سردرد از کم تا متوسط میباشد و معمولا بیش از دو روز طول میکشد. علائم همراه میگرن عبارتند از:
- استفراغ های مکرر و تهوع
- مشکل در بینایی و شکایت دیدن نقاط نورانی و جرقه در میدان بینایی
- حساس شدن به صداها، نور و بوها
- اختلال در گفتار
مالتیپل اسکلروزیس معروف به MS
در این بیماری مغز و سلول هایی از طناب نخاعی که برای کارکرد طبیعی سیستم عصبی ضروری هستند مورد تخریب قرار میگیرند.
آسیب در این بیماری به غلاف میلینی که اطراف عصب ها را احاطه کرده اند میباشد. علائم شایع این بیماری عبارتند از:
- ضعف عضلات
- احساست متفاوت از خارش تا بی حسی در پوست
- اختلال در تفکر و حافظه
- اختلال بینایی
چه کسی جراحی تومور مغزی شما را انجام می دهد؟
جراحی تومور های مغزی توسط جراح مغز و اعصاب یا همان جراح تومور مغزی صورت میگیرد. ممکن است برای انجام عمل جراحی شما تیمی از جراحان مغز و اعصاب بر روی شما کار کنند. که این تیم معمولا توسط جراح اصلی خود شما رهبری میشود.
ممکن است در این تیم جراحی متخصصان دیگری نیز حضور داشته باشند مثلا در صورت وجود یک شوانوم دهلیزی (تومور شنوایی) و یا تومور هیپوفیز، وجود یک جراح گوش و حلق و بینی نیز لازم است.
مطلب مرتبط: آندوسکوپی مغز
انواع جراحی ها برای تومور های مغزی
1- نمونه برداری
در این روش نمونه کوچکی از تومور مغزی برای تشخیص برداشته میشود. سپس نمونه در زیر میکروسکوپ توسط یک پاتولوژیست مورد مطالعه قرار میگیرد. نمونه برداری میتواند قبل از جراحی و یا در حین عمل جراحی انجام گیرد.
برای نمونه گیری از تومور مغزی دو روش متفاوت وجود دارد.
در نمونه برداری باز نیاز است که تومور باز شود و یک نمونه از آن جدا شود.
در نمونه برداری به وسیله سوزن پس از ایجاد یک سوراخ کوچک بر پوست سر و دریل کردن قسمتی از استخوان جمجمه با دقت فراوان سوزنی را وارد تومور میکنند و قسمتی از آن را به وسیله سوزن بیرون میکشند.
در این روش از نمونه برداری هم چنین ممکن است از وسایل تصویر برداری مختلف مانند MRI و یا CT اسکن نیز کمک گرفته شود.
این روش معمولا در تومور های عمقی برای کاهش خطرات نمونه گیری انجام میشود.
2- جراحی جمجمه برداری (کرانیوتومی)
شایع ترین روش جراحی تومور های مغزی کرانیوتومی میباشد.
کرانی به معنای استخوان جمجمه و پسوند –تومی به معنای بریدن میباشد. قبل از انجام کرانیوتومی معمولا پوست سر باید تراسیده شود و برشی بر روی پوست ایجاد شود.
در این روش با برداشتن قسمتی از جمجمه جراح دسترسی به تومور را راحت تر میکند. سپس سخت شامه (لایه محافظ خارجی مغز) کنار زده میشود و تومور با چند برش از جای خود برداشته میشود.
بعد از برداشتن تومور استخوان بر سر جای خود بر روی جمجمه قرار میگیرد و اتصال بین استخوان ها برقرار می گردد.
معمولا در کرانیوتومی جراحان به کمک اطلاعات آناتومیک خود از مغز و تصویر برداری های قبل از عمل مکان یابی تومور را انجام میدهد.
اما روش های جدید تری هم هستند که در آن ها در هنگام انجام جراحی از تصویر برداری همزمان نیز استفاده میشود.
3 – شانت
بعضی از افرادی که تومور مغزی دارند فشار داخل مغزی آن ها نیز افزایش می یابد. برای کاهش فشار داخل مغز فرایند هایی انجام میشود.
شانت لوله ای انعطاف پذیر است که برای تخلیه مایع مغزی نخاعی وارد یکی از بطن های مغزی میشود.
سر دیگر لوله در پس گردن و زیر پوست وارد یکی دیگر از حفره های بدن میشود تا جذب شود. حفره هایی که معمولا مایع مغزی نخاعی به آن تخلیه میشود حفره شکم و یا حفره دهلیز راست قلب میباشد.
این روند درمانی در مقایسه با سایر درمان های تومور مغزی بسیار راحت تر و کم دردسر تر میباشد.
مطلب مرتبط: مراقبت از شنت مغزی
برای انجام این کار مجددا به وسیله یک دریل سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد میشود تا لوله وارد بطن های مغزی شود. بسته به استفاده از کدام یک از حفره های بدن برای تخلیه مایع نیز یک سوراخ دیگر در قفسه سینه و یا شکم ایجاد میشود.
سر دیگر لوله وارد این حفره بدن شده و لوله در جای خود سفت میشود. بعضی از این شانت ها موقتی هستند و بعد از کامل شدن درمان برداشته میشوند.
بقیه انواع شانت ها تا زمان انجام جراحی در بدن بیمار باقی می مانند. گذاشتن شانت مغزی باعث بهبود چشمگیر علائم بسیاری از بیماران میشود.
در بیمارانی که شانت برای آن ها گذاشته نمی شود علائمی مانند سردرد تا مدت ها ادامه دار خواهد بود.
در مقاله زیر روش های دیگر جراحی تومور مغزی آورده شده است.
مطلب مرتبط: روش های جراحی تومور مغزی
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
