مهم ترین مهره های ستون فقرات، مهره های 4 و 5 هستند که فتق این دو مهره یا به زبان ساده تر بیرون زدگی دیسک 4و5 میتواند دردی را برای بیمار به همراه داشته باشد. در ادامه سعی شده است که در رابطه با علت و راه درمان دیسک مهره ی 4 و 5 صحبت شود.
در ابتدا ویدئویی از دکتر عبدالحسین پور در ارتباط با دیسک و روش های درمان دیسک کمر آورده شده است.
فهرست موضوعات
دیسک کمر چیست؟
در ابتدا به منظور درک بهتر این موضوع توجه شما رو به سخنان دکتر عبدالحسین پور در رابطه با دیسک و بیماری های آن جلب می کنیم.
دیسک کمر مهره 4 و 5 ( L4وL5 )
ستون فقرات در ناحیه پایینی کمر ساختاری فوق العاده پیچیده دارد. مهره های 4 و 5 پایین ترین مهره ها در این قسمت از ستون فقرات هستند و به همراه دیسک متصل به خود، مفاصل، اعصاب و بافت های نرم عملکرد های متفاوتی را ارائه می دهند.
از جمله این عملکرد ها می توان به حمایت از قسمت بالایی بدن و امکان پذیر کردن حرکت در جهت های مختلف اشاره کرد.
با این حال، این بخش با توجه به تحمل بار سنگین و محدوده انعطاف پذیری که دارد در معرض ابتلا به درد ناشی از آسیب و یا تغییرات دژنراتیو نیز می باشد.
تغییرات دژنراتیو، تغییراتی هستند که در اثر فرسوده شدن ناشی از استفاده در طول زمان به وجود می آیند. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- مهره L4 می تواند بر روی مهره L5 لغزیده، ریشه عصب را تحت فشار قرار داده و سبب ایجاد درد پا (درد سیاتیک) یا ناحیه پایینی کمر شود.
2- امکان دارد، دیسک بین مهره های L4 و L5 فرسوده شده یا به فتق ابتلا یابد که در این صورت به درد احتمالی پا و یا ناحیه پایینی کمر منجر می شود.
3- دو مفصل به نام مفاصل فاست دو مهره L4 و L5 را در پشت ستون فقرات به یکدیگر وصل می کنند. امکان دارد این مفاصل به آرتروز (استئوآرتریت) ابتلا یافته و یا انجام حرکاتی غیر طبیعی را ممکن سازند.
4- یک عصب از پشت و میان مهره های 4 و 5 گذشته و به عنوان بخشی از عصب سیاتیک از درون کانال نخاعی تا به پشت هر کدام از پا ها امتداد می یابد.
این عصب ریشه عصبی L4 نام دارد. در صورتی که پروتئین های التهابی درون دیسک برجسته شده و با این عصب تماس پیدا کنند و یا هر چیزی این عصب را تحت فشار قرار دهد، دردی در سرتاسر عصب منتشر می شود که رادیکولوپاتی یا درد سیاتیک نام دارد.
درمان دیسک کمر مهره ی 4و5
در اکثر موارد، درمان بیرون زدگی دیسک 4و5 هر گونه مشکل در ناحیه L4 و L5 با راه حل های غیر جراحی شروع خواهد شد. تنها در صورتی جراحی در نظر گرفته می شود که درد شدید بوده، سبب ناتوانی شده و به درمان های غیر جراحی پاسخ ندهد.
چرا بیرون زدگی دیسک کمری در فضای ۴/۵ و ۵/۱ بیشتر اتفاق می افتد؟
همانگونه که میدانید در بیرون زدگی دیسک از فضای طبیعی خودش علل فراوانی دست به دست هم میدهند. از نوع ژنتیک بدن افراد ، میزان وزن ایشان، نوع فعالیتهای فیزیکی و شغلی، جنس، تدخین ، و حتی شکل و آرایش آناتومیکی ستون فقرات که در هر فردی با دیگری متفاوت میباشد.
وجود اختلالات حرکتی بین مهره ها و یا بعبارتی لغزش خفیف از عللی است که میتواند میزان احتمال دیسکوپاتی را افزایش دهد. اما در دو فضای پایینی ستون فقرات کمری یعنی L5/S1 و L4/L5 چند نکته مهم وجود دارد که شیوع بیشتر دیسکوپاتی یا بیماری دیسک در این نقاط را توجیه میکند.
اول اینکه دیسک این دو فضا از دیسکهای بالاتر ، بزرگتر هستند و حجم بیشتری دارند ، دیگر اینکه تمامی وزن بالاتر از کمر انسان در نهایت بر روی این دو دیسک قرار گرفته اندو لذا فشار زیادی تحمل میکنند.
سوم اینکه شکل اناتومیک این دو دیسک کمی مورب تر است و احتمال خروج دیسک را بیشتر میکند، چهارم اینکه بیشترین حرکت کمر بین این دو دیسک رخ میدهد و بالاخره اینکه چسبیدن دیسکهای تحتانی به ساکروم که استخوانی بی حرکت است باعث میشود تمام فشار بدن روی این دو دیسک متمرکز گردد.
به این دلایل بیش از ۸۰ درصد دیسکهای بیرون زده در ستون فقرات در فضاهای ذکر شده اتفاق میافتند.
دلایل درد مهره های L5 و L4
مشکلات رایج ناحیه پایینی کمر که سبب ایجاد درد در این ناحیه می گردند شامل موارد زیر می شوند:
1- فتق دیسک بین مهره های L5 و L4
رایج ترین محل بروز فتق دیسک بین مهره های L4 و L5 یا بین مهره های L5 و S1 است. زیرا این موارد وزن زیادی را تحمل کرده و محدوده حرکتی گسترده ای دارند.
هنگامی که دیسک به فتق ابتلا می یابد، قسمت داخلی آن بیرون آمده، با عصب نزدیک به خود تماس پیدا کرده و سبب ایجاد دردی می شود که در ناحیه پایینی کمر و یا پا ها انتشار می یابد.
باید بدانیم که فتق دیسک با پارگی دیسک فرق دارد. بهتری است برای ذاشتن اطلاعات بیشتر به مقاله ی پارگی دیسک کمر مراجعه کنید.
2- بیماری دژنراتیو (فرسایشی) دیسک بین مهره های L5 و L4
در صورتی که دیسک بین مهره های L5 و L4 فرسوده شود، دردناک شده و سبب ایجاد درد سیاتیک یا درد ناحیه پایینی کمر می شود.
3- اسپوندیلولیستزی (سر خوردن) مهره های L5 و L4
ضعیف شدن استخوان ها، مفاصل و رباط های ستون فقرات می تواند به سر خوردن مهره L4 بر روی L5 منجر شده و ریشه عصبی را تحت فشار قرار دهد. این پدیده موجب ایجاد درد پا و علائم دیگر می شود.
علاوه بر آن، برخی بیماری های ناحیه پایینی کمر می توانند بر سطوح مختلفی از ستون فقرات از جمله L4 و L5 تاثیر گذار باشند. آتروز یا استنوزیس ستون فقرات عوامل رایج بروز درد پا یا کمر درد در افراد بالای 60 سال هستند.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات