بهترین گزینه درمان به شرایط مختلفی نظیر محل دقیق تومور، علائم مختلف و مزایای احتمالی روش درمانی در برابر ریسک هایی که ممکن است به همراه داشته باشد بستگی دارد. درمان تومور گلیوما برای هر بیمار شخصی سازی می شود و ممکن است شامل عمل جراحی، پرتو درمانی ، شیمی درمانی یا تحت نظر قرار گرفتن باشد.

درمان برای بیمارانی که تومور مغزی دارند در بهترین شرایط توسط یک تیم منظم و کامل انجام می شود. این تیم باید شامل جراحان اعصاب، متخصص اعصاب، رادیولوژیست ها و آسیب شناسان باشد.

روش های درمان تومور گلیوما

درمان تومور گلیوما به اندازه، نوع، درجه و محل قرار گرفتن تومور بستگی دارد؛ همچنین سن فرد و وضعیت کلی سلامت بدنی وی مد نظر قرار گرفته می شود. علاوه بر فعالیت های متعدد جهت برداشتن تومور، این پروسه درمانی برای گلیوما ممکن است به داروهای خاصی جهت کاهش علائم و نشانه های تومور ها نیاز داشته باشد.

ممکن است پزشک شما استروئید ها را جهت کاهش ورم و تسکین فشار بر روی نواحی مد نظر در مغز تجویز کند. از داروهای ضد صرع ممکن است برای کنترل تشنج استفاده شود.

1- عمل جراحی

عمل جراحی برای برداشتن تومور تا حد ممکن معمولا اولین قدم در پروسه درمانی برای انواع مختلف تومورهای گلیوما به حساب می آید. در برخی از موارد، تومورهای گلیوما کوچک بوده و به راحتی می توان آن ها را از بافت های سالم اطراف جدا کرد و در نتیجه خارج کردن تومور به روش جراحی امکان پذیر خواهد بود.

در دیگر موارد امکان جدا کردن تومورها از بافت های اطراف وجود ندارد و یا ممکن است تومور مورد نظر در نواحی حساسی از مغز قرار گرفته باشد که حساسیت آنها بالا بوده و امکان انجام عمل جراحی به دلیل ریسک بالا امکان پذیر نباشد. در چنین شرایطی پزشک سعی می کند به شکل امن، تا حد ممکن بخشی از تومور را بردارد. حتی برداشتن بخشی از تومور می تواند به کاهش علائم و نشانه های آن در بدن شما کمک کند.

در برخی شرایط، متخصصین اعصاب ممکن است نمونه گرفته شده از بافت بدن که پزشک جراح آن را خارج کردن است را مورد بررسی و آنالیز قرار دهد و نتایج را زمانی که عمل جراحی در حال اجرا است گزارش کنند. این اطلاعات به پزشک جراح در تصمیم گیری جهت برداشتن میزان بافت بدن کمک کند.

تعدادی فناوری و تکنیک مخصوص عمل جراحی وجود دارند که به پزشک در محافظت از بافت مغزی سالم بیمار در عمل برداشتن تومور مغزی کمک می کنند که از جمله آنها می توان به عمل مغزی همراه با رایانه، ام آر آی حین عمل، عمل جراحی مغز در حالت هوشیاری و لیزرها اشاره کرد. به عنوان مثال در حین عمل جراحی در حالت هوشیاری، ممکن است از شما خواسته شود فعالیت یا کار خاصی را انجام دهید. بدین ترتیب جراح از سالم بودن بافت های خاص مغزی و کارکرد درست آن ها مطمئن خواهد بود.

جراحی برای برداشتن گلیوما خطراتی مانند عفونت و خونریزی را به همراه دارد. سایر خطرات ممکن است به بخشی از مغز شما که تومور در آن قرار دارد بستگی داشته باشند. به عنوان مثال، جراحی بر روی تومور در نزدیکی رشته های اعصاب متصل به چشم، ممکن است خطر از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد.

انواع و علائم گلیوما مغز

2- پرتو درمانی

معمولا پس از انجام عمل جراحی، از پرتو درمانی جهت درمان تومور گلیوما استفاده می شود، به خصوص در آن دسته از تومور های درجه بالا و قوی. در پرتو درمانی از اشعه هایی با انرژی بالا نظیر ایکس ری و پروتونز استفاده می شود تا سلول های تومور سرطانی کشته شوند. پرتو درمانی تومور گلیوما به وسیله یک ماشین در خارج از بدن افراد انجام می شود.

دستگاه های پرتو درمانی خارجی متعددی در حال حاضر برای درمان تومورهای گلیوما مورد استفاده قرار می گیرند. نوع تومور فرد بیمار، درجه آن و دیگر فاکتور های عصب شناسی در تشخیص زمان بندی و نوع پرتو درمانی تاثیرگذار هستند.

پزشکی که در پرتو درمانی برای سرطان تخصص دارد (انکولوژیست پرتونگاری ) همراه با دیگر پزشکان معالج تلاش می کند تا نقشه مناسبی را برای پرتو درمانی بیمار طراحی و تدوین کند.

از جمله گزینه های در دسترس پرتو درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- استفاده از رایانه ها جهت تشخیص دقیق زمان استفاده از پرتو درمانی برای ناحیه مورد نظر از تومور سرطانی مغز. از جمله تکنیک های در دسترس نیز می توان به پرتو درمانی با شدت تنظیم شده و پرتو درمانی با پرتوهای سه بعدی اشاره کرد.

2- استفاده از پروتون ها (بخش های مثبت از اتم ها) به جای اشعه ایکس ری به عنوان منبع پرتو های پروسه درمانی. این تکنیک، درمان با پروتون ساختاری نام دارد و زمانی پرتو درمانی آغاز می شود که اشعه پروتون به تومور رسیده باشد. در نتیجه میزان آسیبی که به بافت های اطراف وارد می شود به نسبت پرتو درمانی با اشعه ایکس ری کمتر خواهد بود.

3- استفاده از پرتو های چندگانه برای داشتن یک روش درمانی متمرکز و قوی. با این که به روش مذکور پرتودرمانی استریوتاکتیک (جراحی رادیولوژی) می گویند، اما این روش شامل عمل جراحی به شکل سنتی نمی شود.

هر پرتو در این روش های درمانی بسیار قدرتمند نیست؛ اما در نقطه ای که تمامی پرتو ها به هم می رسند (جایی که تومور مغزی در آن جا حاضر است)، حجم زیادی از اشعه ها وارد می شوند تا بدین ترتیب سلول های تومور سرطانی در یک ناحیه بسیار کوچک کشته شوند.

انواع مختلفی از فناوری در جراحی رادیو سرجری وجود دارند تا به کمک آنها بتوان پرتو ها را به خوبی جهت درمان تومور های مغزی ارسال کرد و از جمله این تکنولوژی ها می توان به گاما نایف یا LINAC اشاره داشت. عوارض جانبی پرتو درمانی به نوع تومور و میزان پرتوهای مورد استفاده بستگی دارد. عوارض جانبی رایج و پرتکرار در حین پرتو درمانی و پس از آن، خستگی، سردرد و تحریک پوست سر هستند.

3- شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهای خاصی جهت کشتن سلول های تومور استفاده می شود. داروهای شیمی درمانی را می توان به صورت قرص های خوراکی و یا تزریق در رگ ها مورد استفاده قرار داد.

معمولا از شیمی درمانی در کنار پرتو درمانی استفاده می شود تا تومور گلیوما در بیماران درمان شود. داروی خاص شیمی درمانی که معمولا برای درمان گلیوما از آن استفاده می شود، تموزولومید نام دارد که به صورت قرص خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و دوز داروهای مورد استفاده بستگی دارد. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی نیز حالت تهوع، استفراغ، سردرد، ریزش مو، تب و ضعف بدن هستند. برخی از این مشکلات را می توان به کمک دارو ها مدیریت کرد.

4- دارو درمانی هدفمند

در این روش تمرکز پزشکان بر روی مشکلات خاص حاضر در سلول های سرطانی است. دارو درمانی هدفمند با مسدود کردن این مشکلات و ویژگی های خاص، منجر به از بین رفتن سلول های سرطانی می شود.

یکی از روش های دارو درمانی هدفمند برای سرطان مغزی بواسیزوماب نام دارد. این دارو که با تزریق به درون رگ ها مورد استفاده قرار می گیرد، ایجاد رگ های خونی جدید را متوقف می کند و در نتیجه تامین خون برای تومور اتفاق نمی افتد و سلول های آن از بین می روند.

5- روش های درمانی جدید

تحقیقات در زمینه سرطان مغزی یک حوزه فعال به حساب می آید. محققان همیشه به دنبال راه های جدید جهت رساندن داروها به تومور های مغزی هستند که از جمله این ها پمپ است که یک جریان آرام و ادامه دار از شیمی درمانی یا دارو های هدفمند را به تومورها می رساند. این نوع از درمان CED نام دارد.

یک نوع دیگر از درمان با کمک تکنولوژی میدان های درمانی (Optune)، میدانهای برقی را به مغز می فرستد و در نتیجه می توان از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری کرد. Optune یک دستگاه پوشیدنی است که قابل حمل بوده و در کنار داروی تموزولومید برای درمان تومور های جدید در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان ویفر قابل تخریب و ایمپلنت شده ( Gliadel ) مبتنی بر یک دیسک است که در بدن قرار می گیرد تا داروهای شیمی درمانی را به سمت بافت تومور آزاد کند. از این روش معمولا پس از عمل جراحی بیمار استفاده می شود. در روش درمانی به کمک نانو، ذراتی با سطح بالا که حاوی داروهای شیمی درمانی هستند در شریان های حامل خون به سمت تومور مورد استفاده قرار می گیرند.

علائم تومور مغزی در کودکان

تشخیص تومور گلیوما

اگر پزشک مراقبت های اولیه شما مشکوک به تومور مغزی شود، ممکن است به یک متخصص که در زمینه درمان اختلالات مغز و سیستم عصبی آموزش دیده است (متخصص و جراح مغز و اعصاب) ارجاع داده شوید. پزشک شما تعدادی آزمایش را برای تشخیص توصیه میکند، از جمله:

1. مشاوره مغز و اعصاب

در طول معاینه عصبی، پزشک ممکن است بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و رفلکس های شما را بررسی کند. ممکن است مشکلات در یک یا چند مورد از این مناطق مشاهده شود و سرنخ هایی در مورد قسمتی از مغز شما تحت تأثیر تومور مغزی قرار گیرد، ارائه دهد.

2. آزمایشات تصویربرداری

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) اغلب برای کمک به تشخیص تومورهای مغزی استفاده می شود. در برخی موارد، ممکن است یک رنگ (ماده حاجب) از طریق یک ورید در بازوی شما در طول MRI تزریق شود تا به تفاوت بافت مغز کمک کند. MRI عملکردی، MRI پرفیوژن و طیف سنجی رزونانس مغناطیسی – ممکن است به پزشک شما در ارزیابی تومور و برنامه ریزی درمان کمک کند. سایر تست های تصویربرداری ممکن است شامل توموگرافی کامپیوتری (CT) و توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) باشد.

3. بیوپسی

بیوپسی قبل از درمان با سوزن یا به عنوان بخشی از عمل برداشتن تومور مغزی انجام شود. در طی بیوپسی با سوزن استریوتاکتیک، جراح مغز و اعصاب شما یک سوراخ کوچک در جمجمه شما ایجاد می کند. سپس یک سوزن نازک از طریق سوراخ وارد می شود. بافت از طریق سوزن برداشته می شود، که اغلب با اسکن CT یا MRI بررسی می شود.

توانبخشی بعد از درمان تومور گلیوما

تومورها توانایی شکل گرفتن در نواحی از مغز که مسئول کنترل حرکت، گفتار، بینایی و تفکر هستند را دارند. به همین دلیل، توان بخشی یکی از موارد مهم در پروسه بهبود شما پس از عمل جراحی خواهد بود. پزشک معالج ممکن است شما را به مراکز مختلفی معرفی کند تا به شما در این زمینه کمک کنند. از جمله:

• فیزیوتراپی که به بازگشت توانایی های حرکتی و قدرت عضلانی به شما کمک می کنند.
• کار درمانی که به شما در بازگشت به فعالیت های عادی روزانه خود کمک می کنند.
• گفتار درمانی با افراد متخصص در مشکلات گفتاری
• راهنمایی و آموزش برای کودکان مدرسه ای که به آن ها در کنار آمدن با تغییرات در حافظه و تفکر پس از تومور مغزی کمک می کند.

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات