درد عصب سه قلو یک بیماری دردناک و مزمن است که اعصاب ناحیه صورت را درگیر می کند. هر سمت صورت دارای یک عصب سه قلوی جداگانه است که وظیفه انتقال درد و دیگر احساسات را از صورت به مغز بر عهده دارند. در ادامه خواهیم دید آیا درمان قطعی برای درد عصب سه قلو وجود دارد و سوال مهم تر اینکه برای درمان به کدام متخصص باید مراجعه کنیم؟
هر عصب دارای سه شاخه است که تا پیشانی، نیمه صورت و چانه امتداد می یابند. امکان بروز درد در هر کدام از شاخه ها یا همه آن ها وجود دارد. درد عصب سه قلو سبب بروز درد شدید در یک ناحیه یا تمام صورت می شود. این درد با تحریک خفیف صورت همچون مسواک زدن یا تراشیدن ریش آغاز شده و اغلب به صورت شوک های الکتریکی یا فرو رفتن چاقو در پوست توصیف می شود.
فهرست موضوعات
علائم درد عصب سه قلو (نورالژی تری ژمینال)
درد عصب سه قلو می تواند به صورت اسپاسم هایی تیز و همچون شوک الکتریکی باشد. این درد معمولا بر یک سمت صورت بوده و می تواند با صدا، لمس یا موارد زیر تحریک شود:
- مسواک زدن دندان ها
- تراشیدن ریش
- آرایش کردن
- لمس صورت
- خوردن یا نوشیدن
- صحبت کردن
- وزش باد خنک بر صورت
در برخی موارد، این شرایط پیش روی کرده و درد پایدار می ماند. از آن جایی که آزمایشی اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد، تشخیص آن ممکن است زمان بر باشد.
درد عصب سه قلوی صورت
افراد ممکن است دوره هایی از درد را تجربه کنند که تنها چند ثانیه تا چند دقیقه دوام دارند. برخی حملات درد می توانند روز ها، هفته ها یا ماه ها دوام داشته و با دوره های کوتاهی از تسکین درد همراه باشند.
علت درد عصب سه قلو (نورالژی تری ژمینال)
در بسیاری از موارد، علت درد عصب سه قلو هیچگاه یافت نمی شود. با این حال، برخی از عوامل شناخته شده این بیماری به شرح زیر هستند:
- فشردگی یک عصب در اثر تورم یک رگ خونی یا رشد تومور
- مالتیپل اسکلروزیس: یک بیماری است که در آن غلاف میلین آسیب می بیند. غلاف میلین یک پوشش محافظتی در دور اعصاب است. این درد با این که در همه افراد می تواند بروز دهد اما زنان را بیش از مردان مبتلا می کند. همچنین درد عصب سه قلو در هر سنی ممکن بوده اما در افراد بالای 50 سال رواج بیشتری دارد.
تشخیص نورالژی عصب سهقلو
آزمایشی اختصاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. تشخیص درد عصب سه قلو به نوع و محل درد و فاکتور های محرک آن بستگی دارند. پزشک ابتدا سابقه پزشکی فرد را بررسی کرده و سپس یک معاینه فیزیکی انجام می دهد.
در این فرآیند جهت تعیین محل آسیب یک معاینه فیزیکی از عصب سه قلو انجام شده و سپس با لمس نواحی مختلف صورت محل درد مشخص می شود. پزشک جهت رد احتمال ابتلا به دیگر بیماری های دارای علائم مشابه چندین آزمایش را برای بیمار تجویز می کند. سردرد های خوشه ای یا درد عصبی پس از زونا از جمله این بیماری ها هستند.
امکان دارد جهت بررسی ارتباط مالتیپل اسکلروزیس با درد فعلی فرد انجام تصویر برداری MRI از ناحیه سر درخواست شود.
درمان قطعی درد عصب سه قلو
درمان به علت و شدت بیماری بستگی دارد. برخی دارو ها جهت رهایی از درد و کاهش تعداد دفعات بروز در بازار به فروش می رسند. گاهی اوقات، رفع این درد به جراحی نیاز دارد.
داروی درد صورت عصب سه قلو
دارو ها می توانند درد را تسکین بخشیده و تعداد حملات آن را کاهش دهند. اولین نوع درمان معمولا دارو های ضد صرع هستند که پیام های عصبی نا به جا را مسدود می کنند. برخی دارو های مکمل یا ثانویه نیز شامل شل کننده های عضلانی و ضد افسردگی های سه حلقه ای هستند.
جراحی نورالژی تری ژمینال
در حالی که اغلب موارد درد عصبی سه قلو به مصرف دارو پاسخ می دهند اما گاهی اوقات درد به درمان پاسخی نداده و علائم شدید باز می گردند.در این موارد، جراحی گزینه درمانی مورد نظر خواهد بود.
فرایند جراحی برای درمان درد عصب سه قلو موارد زیر است:
تزریق گلیسرول
در حین این فرایند، یک داروی آرام بخش قوی به بیمار داده شده و صورت به طور موضعی بی حس می شود. پزشک یک سوزن را از گونه به قاعده جمجمه وارد می کند. این سوزن با کمک تصویر برداری اشعه ایکس تا مایع نخاعی اطراف ریشه عصب سه قلو هدایت شده و مقداری اندک از گلسیرول تزریق می شود. گلیسرول توانایی عصب در ارسال پیام درد را مسدود کرده و می تواند سبب التیام عصب آسیب دیده شود. لازم به ذکر است که گلیسرول آسیبی به عصب نمی رساند. این فرایند معمولا ظرف چند دقیقه انجام شده و فرد می تواند در همان روز به خانه بازگردد.
جراحی پرتویی استریوتاکتیک
در این فرایند با استفاده از تصویر برداری کامپیوتری پرتو هایی با تمرکز بسیار بالا به ریشه عصب تابانده می شوند. این فرایند بدون درد بوده و معمولا بدون بیهوشی انجام می شود.
درمان حرارتی با امواج رادیو فرکانس
این فرایند سرپایی تحت بی حسی انجام شده و در آن با استفاده از یک سوزن دراز و تو خالی جریانی الکتریکی به عصب سه قلو وارد می شود. فرد در حین فرایند هوشیار خواهد بود تا در تشخیص محل دقیق ریشه درد به پزشک کمک کند. پس از آن که محل درد مشخص شد، الکترود داغ شده و عصب را از بین می برد.
جراحی پرتویی گاما نایف
در این فرایند سرپایی با استفاده از یک رویکرد هدفمند پرتو ها عصب سه قلو را تخریب می کنند. این جراحی به دلیل دقت، تاثیر گذاری، تهاجم کمتر و ایمنی بیشتر دارای محبوبیتی روز افزون است.
کاهش فشار اعصاب و عروق خونی
این مورد یک فرایند جراحی عمده بوده و شامل جراحی مغز نیز می شود. در این روش با رفع فشار موجود بر اعصاب، امکان التیام و بهبود به آن ها داده می شود. طبق مطالعات، در 90 درصد بیمارانی که تحت این جراحی قرار گرفته اند رهایی از درد گزارش شده است.
دیگر گزینه های جراحی شامل برش عصب یا جا به جایی عروق خونی می شوند که بر روی اعصاب فشار وارد می کنند. تمامی جراحی ها با خطر ابتلا به بی حسی موقت یا دائم صورت همراه هستند. در برخی موارد، درد می تواند دوباره بازگردد. پزشک می تواند مزایا و معایب هر کدام از روش های درمانی را برای بیمار توضیح دهد. پزشک علاوه بر ارزیابی علائم، سابقه پزشکی و تمایلات شخصی فرد در انتخاب بهترین گزینه درمانی نیز به او کمک می کند.
زمان مراجعه به متخصص عصب سه قلو
علائم روزانه خود را به همراه مدت و محرک آن ها یادداشت کنید. پزشک را از هر گونه درمان خانگی امتحانی خود مطلع کرده و لیست دارو های تجویزی، بدون نسخه و مکمل مصرفی خود را به همراه ببرید.
همچنین، بیان حساسیت ها نیز بسیار اهمیت دارد. هر گونه بیماری در حال درمان و آسیب های صورت باید به اطلاع پزشک برسند. جراحت ها، جراحی ها یا فرایند های انجام شده بر صورت از جمله این آسیب ها به شمار می روند.
دکتر حسام عبدالحسین پور بهترین متخصص عصب سه قلو در تهران