علت خونریزی مغزی، علائم و راه های درمان

خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است. علت آن ترکیدن شریان مغزی و ایجاد خونریزی موضعی در بافتهای اطراف است. این خونریزی سلول های مغزی را از بین می برد. در این مقاله در مورد علت خونریزی مغزی و علائم و روش های درمان آن صحبت می کنیم.

خونریزی مغزی (خونریزی بین بافت مغز و جمجمه یا خونریزی درون بافت مغز) می تواند سبب ایجاد آسیب مغزی شده و تهدید کننده حیات باشد. علائم این عارضه، شامل سردرد، تهوع و استفراغ، گزگز ناگهانی، ضعف، بی حسی یا فلج صورت، بازو یا پاها است. در صورتی که به سر شما یا فرد دیگری ضربه خورده و علامت های گفته شده را داشتید، با اورژانس تماس بگیرید.

انواع خونریزی مغزی

اکثر افراد بر این باورند که خونریزی مغزی به معنای خونریزی در داخل سر می باشد، اما پزشک و به خصوص پزشکانی که خونریزی مغزی را درمان می کنند (متخصصان و جراح مغز و اعصاب)، معتقدند که خونریزی مغزی (اینتراکرانیال هموراژ) بسیار گسترده تر از این ها است. پزشکان، اغلب خونریزی مغزی را با توجه به محل دقیق وقوع آن توصیف می نمایند.

برای درک بهتر خونریزی مغزی باید انواع مختلف آن را بشناسیم. نکته اول اینکه خونریزی می تواند در دو منطقه اصلی ایجاد گردد:

♦ خونریزی در داخل جمجمه و خارج از بافت مغز

♦ خونریزی در داخل بافت مغز

خونریزی داخل جمجمه و خارج از بافت مغز

مغز، دارای سه لایه غشایی (به نام مننژ) بین جمجمه استخوانی و بافت اصلی آن است. مننژ، مغز را پوشانده و از آن محافظت می کند. خونریزی مغزی می تواند در هر بخشی بین این سه لایه ایجاد شود. این سه لایه را سخت شامه، عنکبوتیه و نرم شامه می نامند.

1. خونریزی اپیدورال

این خونریزی، بین استخوان جمجمه و لایه غشایی تحتانی یعنی سخت شامه اتفاق می افتد.

2. خونریزی ساب دورال

این خونریزی بین سخت شامه و عنکبوتیه رخ می دهد.

3. خونریزی زیر عنکبوتیه

این خونریزی بین عنکبوتیه و نرم شامه ایجاد می شود.

خونریزی در داخل بافت مغز

1- خونریزی درون مغز

این خونریزی در لوب ها، پل مغزی و مخچه اتفاق می افتد (خونریزی در هر قسمتی از بافت مغز، از جمله ساقه مغز).

2- خونریزی داخل بطنی

این خونریزی، در بطن های مغز رخ می دهد. بطن ها، نقاط خاصی از مغز (حفره ها) هستند که در آن ها مایع مغزی نخاعی تولید می شود.

خونریزی مغزی چیست

علت ایجاد خونریزی مغزی

علت خونریزی مغزی موارد مختلفی می تواند باشد. در زیر برخی دلایل این عارضه را آورده ایم:

اثرات خونریزی مغزی

از آنجا که مغز، توانایی ذخیره اکسیژن را ندارد، برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی، به رگ های خونی متکی است. هنگامی که به دلیل نشت یا پارگی عروق مغزی، خونریزی رخ دهد، اکسیژن به بخشی از بافت مغز، که توسط این عروق تأمین می گردد، نمی رسد. از طرفی، تجمع خون ناشی از خونریزی داخل جمجمه یا خونریزی مغزی، به مغز فشار آورده و سبب اختلال در اکسیژن رسانی می شود.
هنگامی که خونریزی، منجر به قطع شدن جریان خون در اطراف یا بافت مغز و اختلال در اکسیژن رسانی به مدت بیش از سه یا چهار دقیقه گردد، سلول های مغز می میرند. در این حالت سلول های عصبی، آسیب دیده و عملکرد آن ها مختل می شود.

آیا خونریزی مغزی باعث مرگ میشود؟

خونریزی مغزی، صرف نظر از محل وقوع آن، معمولاً به طور ناگهانی اتفاق می افتد. با این حال، در برخی موارد مانند هماتوم های ساب دورال، بروز علائم ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. خونریزی مغزی، با آسیب رساندن به بافت مغز، می تواند تهدید کننده حیات باشد.

تاثیر و میزان جدی بودن این خونریزی، به علت وقوع آن، محل خونریزی در داخل جمجمه، مقدار خونریزی، فاصله زمانی میان خونریزی و درمان، سن و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. سلول های مغزی، پس از مرگ مجددا تولید نمی شوند. آسیب مغز می تواند شدید بوده و منجر به ناتوانی جسمی، ذهنی و عملکردی شود.

چه کسانی دچار خونریزی های مغزی می شوند؟

انواع مختلف خونریزی داخل جمجمه، می تواند در افراد از هر رنج سنی ایجاد شود. خونریزی مغزی (خونریزی در هر جایی از بافت مغز) و سکته مغزی خونریزی دهنده (مخصوصا پارگی عروق مغزی) بیشتر در بالغین مسن رخ می دهد، اما می تواند کودکان را نیز درگیر نماید.

آمار سکته مغزی و خونریزی مغزی در ایران

سكته مغزي پس از بيماري هاي قلبي و سرطان سومين علت شايع مرگ و شايعترين اختلال ناتوان كننده نورولوژيك است. با توجه به شيوع بالاي خونريزي داخل مغزي و مرگ و مير آنها، بررسي فراواني عوامل خطرزا و نيز ميزان مرگ و مير آن بر حسب اندازه و محل خونريزي امري لازم و ضروري به نظر مي رسد.

گفته شده، با مطالعه پرونده 157 بيمار خونريزي داخل مغزي و مشخص شدن اندازه و محل خونريزي در سي تي اسكن و پيگيري بيماران در طول بستري از نظر ميرايي، مشخص شده که از بين این بيماران 57.9% زن و بقيه مرد بودند. ميزان مرگ و مير 37.6% بوده و شايعترين رده سني مبتلايان در محدوده 79-70 سال است. پوتامن (%39.4) بيشترين فراواني را از لحاظ محل خونريزي داشته است. از لحاظ اندازه خونريزي افراد زنده بيشترين فراواني را در اندازه زير 20 سانتي متر مكعب و فوت شده ها در 100-21 ميلي متر مكعب وجود داشت.  

ناهنجاری های شریانی (AVM) در حدود 1٪ از جمعیت وجود دارند و هر ساله حدود 2٪ از سکته های مغزی خونریزی دهنده، به دلیل وجود AVM ایجاد می شوند.

تومور مغزی بدخیم چگونه درمان می شود؟ عوارض بعد از عمل تومور مغزی بدخیم چیست؟ طول عمر این بیماران چقدر است؟ در این مقاله پاسخ داده شده است.

علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه

علائم خونریزی مغزی، به ناحیه درگیر شده بستگی دارد. به طور کلی، علائم خونریزی مغزی می تواند شامل موارد زیر باشد:

تشخیص خونریزی های مغزی

در صورت مشکوک بودن به هر نوع خونریزی مغزی، پزشک بلافاصله شما را معاینه می کند. تشخیص معمولاً براساس نتایج آزمایشات زیر انجام می شود:

1- ارزیابی علائم جسمی

2- اسکن توموگرافی (CT)، MRI یا آنژیوگرام MRA از مغز (این آزمایشات تصویربرداری، محل، میزان و گاهی علت خونریزی را تعیین می کند)

تشخیص خونریزی مغزی

3- الکتروانسفالوگرام، اشعه ایکس قفسه سینه و آنالیز ادرار

4- معاینه کامل عروقی، شمارش کامل سلول های خون (CBC) و آزمایش خون

5- بررسی مایع مغزی نخاعی که مغز را احاطه کرده است

6- آنژیوگرافی، در برخی موارد، ممکن است آنژیوگرافی معمولی نیز برای شناسایی آنوریسم یا ناهنجاری شریانی انجام شود

درمان خونریزی مغزی

وجود هر نوع خونریزی در داخل جمجمه یا مغز، یک فوریت پزشکی است. اگر به سر شما یا یکی از عزیزانتان ضربه ای وارد شده است یا علامتی دارید که ممکن است نشان دهنده خونریزی مغزی باشد، با اورژانس تماس بگیرید. حتما باید بلافاصله به اورژانس بیمارستان مراجعه نمایید تا علت خونریزی مشخص و درمان آغاز شود.

در صورت بروز سکته مغزی، باید علت آن (خونریزی یا لخته خونی) مشخص گردد تا درمان مناسب صورت گیرد. درمان سریع پزشکی، می تواند به کاهش آسیب مغزی و افزایش بهبودی کمک کند.

در این شرایط ممکن است نیاز به جراحی باشد:

✳️در صورت ایجاد خونریزی، ممکن است به فشرده سازی فوری مغز برای خروج خون جمع شده و کاهش فشار کلی مغز نیاز باشد. رفع فشار، می تواند از طریق سوراخ کردن جمجمه برای تخلیه خون، برش کرانیکتومی (برداشتن جزئی از جمجمه برای افزایش فضای تورم مغز) یا کرانیوتومی (باز شدن حفره جمجمه) نیز انجام شود.

✳️ آنوریسم مغزی پاره نشده، ممکن است به قطع یا پر کردن از طریق عمل جراحی کرانیوتومی یا روش آنژیوگرافی، برای جلوگیری از پارگی در آینده، نیاز داشته باشد.

✳️ ناهنجاری شریانی (AVM) پاره نشده، با برداشتن مستقیم AVM از طریق جراحی، استفاده از پرتوتابی به کمک رایانه برای بسته شدن عروق غیرطبیعی، استفاده از چسب مخصوص یا پرکننده دیگر برای جلوگیری از خونرسانی عروق کوچکتر یا تغذیه کننده به AVM، درمان می گردد.

✳️ برخی از خونریزی های مغزی، نیازی به جراحی ندارند. این تصمیم به اندازه، علت و محل خونریزی و سایر عوامل بستگی دارد.

سایر درمان های لازم:

✳️ داروهای ضد اضطراب یا کنترل فشار خون

✳️داروهای ضد صرع برای کنترل تشنج

✳️ داروهایی برای کنترل سایر علائم، مانند مسکن ها برای سردرد شدید و ملین ها برای جلوگیری از یبوست و فشار حین دفع

✳️ مواد مغذی و مایعات در صورت نیاز. این موارد ممکن است به شکل وریدی یا با قرار دادن لوله تغذیه در معده (لوله گاستروونومی) به فرد داده شود، به خصوص اگر بیمار در بلع مشکل داشته باشد.

درمان خونریزی مغزی چقدر طول میکشد؟

اهداف درمان طولانی مدت، کمک به بازیابی هرچه بیشتر و سریعتر عملکردهای مورد نیاز برای زندگی روزمره، و جلوگیری از بروز خونریزی های مغزی در آینده است. مدت زمان بهبودی، با توجه به نوع خونریزی در هر فرد و میزان توانبخشی ممکن، متفاوت می باشد. درمان توانبخشی طولانی مدت، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

کاهش خونریزی مغزی

کاهش خطر خونریزی مغزی

اقداماتی که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به خونریزی مغزی انجام دهید:

دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات

موضوعات مرتبط
آیا این مطلب مفید بود؟ به اشتراک بگذارید
جدیدترین مقالات
جراحی ستون فقرات و جراحی دیسک کمر از جراحی هایی است که بسیار به تبحر جراح دیسک کمر متکی می باشد. در این مقاله…
سوالی که بسیار مراجعین از ما می پرسند این است که آیا راه رفتن به بهود درد دیسک کمر کمک می کند؟ در این…
مشکلاتی که بسیاری از مردم مخصوصا افرادی که مدت زیادی پشت میز می نشینند دارند این است که دچار درد پشت سر و گردن…

از دکتر بپرسید