لقی مهره هنگامی اتفاق می افتد که به واسطه یک ترک یا شکستگی بین دو مهره ستون فقرات، دو مهره روی هم، stability یا قدرت نگهداری ثابت خود را از دست بدهند. به عبارتی شکستگی های بسیار ریزی به صورت ترک کوچک در داخل ستون فقرات، (که ممکن است هنگام ورزش های شدید رخ بدهد) می تواند باعث ایجاد این عارضه گردد. همین طور در زمانی که پارس دیفکت به وجود می آید یا قسمتی از المان های خلفی مهره به هر دلیلی دچار نقص تولید استخوان شوند، ممکن است این نقص تولید استخوان، باعث لقی مهره شود.
لقی مهره باعث درد کمر می شود. این بیماری عموما قابل درمان است و در بسیاری از موارد به جراحی نیاز ندارد. درمان های طبی، فیزیکال تراپی در بسیاری از موارد مفید هستند به شرطی که به موقع و زود شروع شوند. بسیاری مواقع نیز ممکن است جراحی برای بیمار توصیه گردد.
آیا لقی مهره دقیقا مشابه اسپوندیلولیستزیس می باشد؟
باید بدانید که اسپوندیلولیستزیس زمانی رخ می دهد که مهره های ستون فقرات، روی مهره پایینی به سمت جلو یا عقب، تغییر مسیر و جابجایی دهند، به عبارتی هر زمانی در لقی مهره جابجایی مهره نیز صورت گیرد، ما به جای کلمه لقی مهره از کلمه لغزندگی مهره ها استفاده می کنیم.
لقی مهره به چه میزان شیوع دارد؟
لقی مهره حدود 3 تا 7 درصد جامعه را ممکن است درگیر کند. در کودکان و تینیجرها، مخصوصا آنهایی که ورزش می کنند و کسانی که فوتبال یا ژیمناستیک انجام می دهند، ممکن است دچار Over Stretching و یا Over Extending ستون فقرات بشوند و این باعث بشود شکستگی در ستون فقرات به صورت کوچک اتفاق بیفتد.
چه عواملی باعث ایجاد لقی مهره می شود؟
قطعات کوچک استخوانی که بین فست جوینتها در ستون فقرات قرار دارند، اگر در قسمت بالایی یا تحتانی، تحت فشار ناگهانی قرار بگیرند، باعث شکستگی های ریزی در خود می شوند و این می تواند باعث یک پارس دیفکت کوچک و یا یک ترک کوچک در پشت ستون فقرات بیمار گردد و این باعث لقی در مهره خواهد شد.
علائم لقی مهره برای بیمار چیست؟
اکثر بیمارانی که لقی مهره دارند ممکن است هیچ گونه علامتی ذکر نکنند و هیچ گونه مشکلی نیز نداشته باشند، اما شایع ترین علامت به صورت کمر درد مزمن و خفیف بروز میکند. کمر دردی که معمولا در پایین و تحتانی ترین نقطه کمر احساس می شود و شبیه کشیدگی های عضلانی است و با خم شدن به عقب افزایش پیدا می کند. معمولا سن تشخیص این بیماران حدود 15 تا 16 سالگی است و در دختر بچه ها ممکن است کمی زودتر ظهور کند.
بهترین روش تشخیص بیماران چیست؟
استفاده از X Ray یا رادیو گرافی ساده ستون فقرات و در برخی مواقع، سی تی اسکن و MRI، معمولا شکستگی های کوچک را در آن منطقه نشان می دهد و پزشک را به تشخیص نزدیک می کند؛ همینطور می تواند کمک بکند که سایر احتمالاتی که در افتراق با لقی مهره ممکن است مطرح باشند، در تشخیص پزشک کنار گذاشته شوند.
چگونه لقی مهره را درمان می کنند؟
معمولا روش های غیر جراحی مثل استفاده از ورزش هایی با اکتیویتی مناسب، درمان های دارویی طبی و فیزیوتراپی، در بسیاری از مواقع مفید هستند. در بعضی از مواقع لازم است به بیمار استراحت داده شود، روش های درمان به شرح ذیل می باشد :
- استراحت
- درمان های طبی ساده مثل استفاده از داروها مثل دیکلوفناک یا بروفن
- تزریق استروئید یا اینجکشن، آمپول هایی که دارای مواد کورتیکو استروئیدی هستند. (در محل ضایعه)
- استفاده از فیزیوتراپی که در برخی موارد می تواند فلکسی بیلیتی را افزایش بدهد
- استفاده از کمر بند یا برِیس (آخرین روش درمان طبی)
- جراحی لقی مهره
آیا من نیاز به جراحی لقی مهره دارم؟
در صورتی که بیماری با روش های درمان طبی بهبودی پیدا نکند و یا درد پیش رونده باشد و یا این درد بیمار را از فعالیت روزانه جدا بکند و یا به عبارتی بیمار فعالیت روزانه خودش را نتواند انجام بدهد، در این موارد عمل جراحی برای بیمار توصیه می شود.
میزان بهبودی در عمل جراحی لقی مهره چقدر است؟
در صورتی که بیمار نیاز به عمل جراحی لقی مهره پیدا بکند، با توجه به اینکه ضایعه بیمار معمولا فقط یک دیفکت استخوانی است و با فیکس کردن آن ناحیه و انجام فیوژن مشکل بیمار رفع می گردد، اکثر بیماران با بهبودی بسیار زیاد از بیمارستان مرخص می شوند. پروسه جراحی به این صورت است که بیمار صبح روز جراحی در بیمارستان بستری می شود و همان روز تحت عمل جراحی فیوژن دو مهره و پیوند استخوان قرار می گیرد.
معمولا روز بعد از جراحی بیمار راه میرود و قابل ترخیص از بیمارستان می باشد. بیمار در طی مدتی که در منزل استراحت می کند، باید از بریس استفاده نماید و این بیماران بعد از یک ماه توانایی انجام ورزش های گوناگون را خواهند داشت و هیچ گونه محدودیت مهمی برای بیمار ایجاد نمی شود.
عوارض بیماری که لقی مهره دارد چه می تواند باشد؟
در صورتی که فردی به بیماری لقی مهره مبتلا باشد و درمان های مناسبی برای ایشان صورت نگیرد، این بیمار می تواند به مرحله شدید تر لقی مهره یعنی لغزندگی ستون مهره تبدیل گردد. بیماری لغزندگی ستون فقرات از بیماری هایی است که به واسطه لغزش یک مهره بر روی مهره بعدی، ممکن است برای بیمار هم علائم عصبی پیش رونده و هم درد شدید ایجاد کند که در این صورت با توجه به شرایطی که دارد، ممکن است عمل جراحی یا درمان طبی توصیه گردد.
آیا پس از جراحی بیماری لقی مهره بیمار می تواند ورزش نماید؟
قطعا بیمارانی که تحت عمل جراحی فیوژن ستون فقرات برای لقی مهره و یا لغزندگی مهره قرار می گیرند، در صورتی که در سن مناسب باشند و تحت عمل جراحی صحیح و علمی انجام گردند، می توانند تقریبا همه انواع ورزش های موجود را انجام دهند. این ورزش ها در سه ماهه دوم جراحی، می توانند به صورت کامل و با شدت زیاد انجام گردند و حتی در بسیاری از موارد ورزش های قهرمانی نیز قابل انجام هستند.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب دیسک و ستون فقرات
جراح ستون فقرات و دیسک کمر