فتق دیسک کمر یا بیرون زدگی آن یکی از بیماری هایی است که افراد به ویژه در سنین بالا به آن دچار می شوند. در این مقاله سعی شده است به نکته هایی در مورد این بیماری پرداخته شود. در ادامه متن خواهیم دانست، پروتروژن دیسک کمر چیست؟
فهرست موضوعات
انواع مختلف از فتق دیسک نخاعی ( فتق دیسک کمر )
میزان شدت فتق دیسک کمری و نخاعی معمولا در آزمایش ام آر آی مشخص شده و با توجه به شدت آن، از اصطلاحات متعددی جهت تشریح وضعیت استفاده می شود. فتق دیسک زمانی رخ می دهد که بافت نرم بین استخوان نخاعی دچار پارگی شود.
بخشی از این دیسک می تواند دچار فتق شود یا به سمت بیرون و در خلاف جهت ستون مهره ها و رشته های عصبی نخاعی تحت فشار باشد. فشاری که بر روی رشته های عصبی به وجود می آید معمولا عامل اصلی بروز علائم فتق دیسک نخاعی است. از جمله انواع مختلف فتق دیسک نخاعی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
1- پروتروژن دیسک کمر چیست؟ (برآمدگی دیسک)
برآمدگی دیسک یا همان disc bulge زمانی رخ می دهد که دیسک نخاعی و لیگامنت های مربوط به آن سالم و بدون مشکل باشند و در کنار هم به رشته های عصبی فشار وارد کنند.
2- بیرون زدگی دیسک ( اکستروژن)
بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می دهد که بخش بیرونی دیسک نخاعی پاره شود و به بخش داخلی و ژله مانند دیسک اجاره بیرون آمدن را بدهد. بیرون زدگی دیسک ممکن است در شرایطی رخ دهد که لیگامنت ها سالم بوده یا آسیب دیده باشند.
3- جدا شدن دیسک
این مشکل زمانی رخ می دهد که بخش مرکزی و ژله مانند دیسک از داخل آن خارج شده و از بخش اصلی دیسک کاملا جدا شود.
نوع دقیق از مشکل دیسک افراد باید مشخص شود و اینطور نیست که لزوما در هر شرایطی به درمان نیاز داشته باشد. نکته مهم در چنین شرایط، مطابقت دادن نتایج آزمایش ام آر آی با مشکلات و شکایات بیمار است. اگر همه این ها مربوط به یک مشکل پس زمینه یکسان نباشند، درمان کردن نمی تواند میزان تاثیرگذاری مد نظر را به همراه داشته باشد.
این نکته مهم است بدانیم که مشکلات دیسکی به شکل رایج در آزمایش های ام آر آی دیده می شوند، حتی برای کسانی که مشکلی نداشته و دیسک نرمال داشته باشند.
بنابراین، این که فردی درد کمر یا پا داشته باشد و آزمایش ام آر آی نشان دهنده مشکلات دیسکی در وی باشد، لزوما نباید نتیجه گرفت که این دو مورد به هم مرتبط هستند. گاهی اوقات عامل اصلی پیش زمینه این دو متفاوت بوده و ربطی به هم ندارند.
ممکن است ارتباطی بین این دو مشکل وجود داشته باشد؛ اما اگر بخواهیم فرض کنیم این دو کاملا به هم مرتبط هستند احتمال به دست آوردن نتایج مناسب در پروسه درمانی پایین است.
یک پزشک ماهر می تواند به شما بگوید که آیا مشکل دیسکی که در ام آر آی نشان داده است ربطی به علائمی که تجربه می کنید دارد یا خیر.
بین فتق دیسک کمر و پاره شدن دیسک نفاوت هایی وجود دارد. برای خواندن مطالب بیشتر در مورد پاره شدن دیسک میتوانید مقاله پارگی دیسک کمر را مطالعه کنید.
عوامل خطر فتق دیسک کمر
عوامل خطر زیادی وجود دارد که می توانند منجر به فتق دیسک شوند، اما یکی از رایج ترین علل آن پیری است. همانطور که سن بالا مى رود، دیسک های لاستیکی که مهره ها را از هم جدا می کنند می توانند خشک، نازک و ضعيف شوند. این امر منجر به افزایش فشار می شود که به نوبه ی خود باعث شكستن لايه سخت خارجى ديسك مى شود.
هنگامی که ماده ژل مانند داخلی دیسک به داخل کانال نخاعی ریخته شود، به عنوان یک فتق دیسک تشخیص داده می شود. اگر یک ماده جابه جا شده بر روی یک عصب از ستون فقرات فشار آورد، می تواند علائم مزمن بسیار شدیدی ايجاد كند.
آیا راهی برای جلوگیری از فتق دیسک کمر وجود دارد؟
در حالی که هیچ راهی برای جلوگیری از فرآیند پیری وجود ندارد، راه هایی برای حفظ استحکام ستون فقرات وجود دارد. براى ايجاد طرح مراقبت و درمان یا جلوگیری از فتق دیسک با پزشک خود مشورت کنید. اقداماتی که می توانند به جلوگیری از فتق دیسک کمک کنند عبارتند از :
ورزش آرام : پیاده روی یا شنا می تواند عضلات و سیستم قلبی عروقی را بدون ایجاد فشار بر روى مفاصل و دیسک ها تقویت کند.
کشش خفیف : حفظ رباط های شل شده، انعطاف پذیری کلی ستون فقرات را بهبود می بخشد.
رژیم غذايی سالم : غذاهای غنی از مواد مغذى شما را سالم نگه مى دارد، در حالی که کاهش وزن باعث کاهش فشار روی ستون فقرات می شود.
ترک سیگار : سموم موجود در سیگار سبب کاهش گردش خون و جذب مواد مغذی می شوند.
جذب مجدد و فتق دیسک
خبر خوب این است که فتق دیسک ممکن است در طول زمان بهبود یابد. در واقع، اکثر بیماران قادر به درمان فتق دیسک با گزینه های محافظ کارانه و غیر جراحی مانند داروهای درد، فیزیوتراپی و استراحت می باشند. نشان داده شده است كه پروسه ای به نام جذب مجدد ، كه در آن مواد شیمیایی که توسط بدن توليد می شوند مواد دیسک را در طول زمان تجزیه می کنند، فتق خفيف دیسک را در بسیاری از بیماران بهتر مى كند.
گزینه های درمان
اگر یک دوره کامل درمان محافظ کارانه به پایان رسیده باشد و همچنان درد فتق ديسك داشته باشيد، ممکن است پزشک گزینه های جراحی را در نظر بگیرد. عمل جراحی ستون فقرات كمتر تهاجمى یک جایگزین امن و موثر برای جراحى بازسازی سنتی است.
تمرینات ورزشی مربوط به آسیب دیسک کمر
تمرینات مناسب برای آسیب دیدگی دیسک کمر و درمان این مشکلات توسط فیزیوتراپ مخصوص به شما تجویز می شوند و از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
1- تمرینات روزانه برای دیسک لغزیده و آسیب دیده که به کمک آن می توان میزان ورم را کاهش داده و دیواره بیرونی دیسک را تغییر حالت داد. معمولا این تمرینات در قالب ست های ده الی 25 تایی تجویز می شوند تا به شکل روزانه 100 الی 250 تکرار آن انجام شود.
2- تغییراتی در نحوه ایستادن و نشستن و فعالیت های بدنی روزمره جهت کاهش فشار در ناحیه آسیب دیده از ستون فقرات فرد: حفظ حالت صاف و مناسب کمر در حین نشستن، راه رفتن و ایستادن می تواند به کاهش میزان فشار بر مهره ها و دیسک کمک کند.
3- هر بیماری که مشکل آسیب دیدگی در ناحیه کمر را تجربه می کند به یک برنامه کامل تقویتی ستون فقرات و کمر نیاز دارد. این تمرین ها بر ناحیه باسن، شکم و پایین کمر تاثیر می گذراند ( عضلاتی که هسته اصلی بدن را تشکیل می دهند ).
آسیب دیدگی های ناحیه کمر و ستون فقرات زمانی بهبود می یابند که عضلات اصلی بدن به خوبی کار کنند و درگیر باشند. بدین ترتیب در تحرکات روزمره، وزن کلی بدن به خوبی مدیریت می شود و فشاری را تحمل نخواهید کرد.
عضله سراسری شکم در کل روز درگیر و فعال است تا تمامی مهره های کمر و ستون فقرات را در حین راه رفتن، ایستادن و نشستن پشتیبانی کند.
ضعف در این عضلات عامل درد در کمر و آسیب آن است. اگر در کمر خود احساس ضعف دارید قبل از بروز آسیب دیدگی جدی حتما به یک فیزیوتراپ مراجعه نمایید.
برای سالم ماندن به سیکس پک نیازی ندارید، بلکه باید نواحی خاصی همچون کمر، عضلات شکمی و باسن را سالم نگه دارید تا از بروز درد کمر و آسیب دیدگی های ستون فقرات جلوگیری نمایید.
دکتر حسام عبدالحسین پور جراح مغز و اعصاب ، دیسک و ستون فقرات
جراح ستون فقرات و دیسک کمر
