دوره بهبودی پس از عمل تنگی کانال نخاعی کمر، با توجه به نوع عمل و تعداد مهره های عمل شده می تواند متفاوت باشد. در مراحل اولیه بهبودی برخی محدودیت های حرکتی وجود دارد تا زمانی که ستون فقرات بهبود پیدا کند و کاملا پایدار و ثابت شود.
مراقبت های بعد از عمل تنگی کانال نخاعی کمر
فیزیوتراپی می تواند نقش مهمی در بهبودی شما داشته باشد و به شما کمک کند تا فعالیت های روزمره خود را با خیال راحت و بدون درد از سر بگیرید. اما مواردی که در ادامه به آن میپردازیم نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند:
1_ پیگیری بعد از جراحی
شما باید بلافاصله بعد از انجام جراحی تنگی کانال نخاعی، یک قرار ملاقات با پزشک خود تنظیم کنید. بعد از اولین ویزیت، پزشک قرار ملاقات های بعدی را نیز برنامه ریزی می کند (معمولا هر 6 هفته یکبار) تا روند بهبودی شما را تحت نظر بگیرد.
2_ کنترل درد
برای کمک به کنترل درد و سایر علائم پس از جراحی، احتمالا پزشک داروهای مسکن را تجویز می کند. داروهای مخدر مسکن می توانند اعتیادآور باشند و عوارض جانبی نامطلوبی (به خصوص مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، یبوست و درد شکم) را ایجاد کنند. بنابراین بهتر است در مورد نحوه قطع مصرف این داروها و انجام این کار در اسرع وقت (اگر درد شما کنترل شده است) طبق دستورالعمل های پزشک خود عمل کنید.
حتما از پزشک خود بپرسید که آیا با توجه به سابقه پزشکی شما و نوع جراحی انجام شده، مصرف داروهای مسکن بدون نسخه برای شما بی خطر است یا خیر. برخی از داروها می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند و یا مانع از رشد استخوان ها شوند و به این ترتیب می توانند برای بهبودی پس از جراحی تنگی کانال نخاعی مشکل ساز باشند.
3_ فیزیوتراپی بعد از عمل
با توجه به وسعت جراحی و محدودیت های بعد از عمل، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای شما تجویز کند. شما می توانید فیزیوتراپی را در کلینیک های خصوصی یا بخش توانبخشی بیمارستان انجام دهید.
همچنین، اگر لازم باشد قبل از ترخیص به یک مرکز توانبخشی اعزام شوید، در مدت زمان بستری خود تحت فیزیوتراپی قرار خواهید گرفت. برای بیمارانی که محدودیت های حرکتی اساسی دارند، خدمات فیزیوتراپی در منزل نیز در دسترس است.
فیزیوتراپیست ابتدا وضعیت شما را ارزیابی می کند و سپس یک برنامه مراقبتی در نظر می گیرد که به از بین بردن درد، بهبود دامنه حرکتی ستون فقرات، افزایش قدرت و توانایی شما در راه رفتن و تغییر وضعیت بدن و همچنین حفظ تعادل کمک می کند.
فیزیوتراپی معمولا به صورت 2 تا 3 بار در هفته و به مدت 4 تا 6 هفته انجام می شود. بعد از اتمام دوره اولیه، فیزیوتراپیست مجددا وضعیت شما را بررسی نموده و تعیین می کند که آیا به جلسات بیشتری نیاز دارید یا خیر.
4_ دوره نقاهت
بعد از عمل جراحی دیسککتومی، لامینکتومی و یا فورامینوتومی، معمولا می توانید چند روز تا چند هفته بعد از مرخص شدن از بیمارستان به کار خود بازگردید. اگرچه ممکن است حدودا 3 ماه طول بکشد تا بتوانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.
طول دوره نقاهت می تواند از 2 تا 4 هفته (برای انجام یک شغل پشت میز نشینی) و یا 8 تا 12 هفته (برای فعالیت های فیزیکی سنگین تر) متفاوت باشد. طی دو هفته اول دوره نقاهت، برای تسهیل بهبودی ستون فقرات لازم است محدودیت های متعددی را رعایت کنید. این محدودیت ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب از خم شدن، بلند کردن، یا چرخاندن کمر
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین (بیشتر از 2 کیلوگرم)
- پرهیز از فعالیت بدنی شدید، از جمله ورزش، کارهای خانه، باغبانی یا فعالیت جنسی
- خودداری از رانندگی یا کار با وسایل نقلیه (مگر با اجازه پزشک)
- عدم مصرف الکل در مرحله اولیه دوره نقاهت یا هنگام مصرف مخدرهای مسکن
دوره نقاهت جراحی فیوژن ستون فقرات معمولا بیشتر طول می کشد. ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد تا بتوانید راحت به کار خود بازگردید و فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید. بهبودی کامل بعد از جراحی فیوژن ستون فقرات می تواند بین 6 ماه تا یک سال طول بکشد. محدودیت های مشابه سایر روش های جراحی تنگی کانال نخاعی نیز باید رعایت شود.
اگر پزشک به شما یک بریس کمر (کمربند طبی) داده است، باید آن را در تمام روز استفاده کنید (به جز هنگام دراز کشیدن و خوابیدن). بعد از عمل، پزشک مرتبا وضعیت شما را بررسی می کند و در صورتی که استفاده از بریس کمر دیگر ضروری نباشد، به شما اطلاع میدهد.
5_ مراقبت های بعد از عمل تنگی کانال نخاع در منزل
بهبودی پس از جراحی تنگی کانال نخاعی می تواند یک فرآیند چالش برانگیز باشد. به خصوص اگر حتی چند هفته بعد از انجام عمل، همچنان کمردرد و محدودیت های حرکتی قابل توجهی وجود داشته باشد. پیروی از تمام دستورالعمل ها و توصیه های پزشک و فیزیوتراپیست، برای بهبودی مناسب و دست یابی به بهترین نتیجه ممکن، اهمیت بسیار زیادی دارد. توصیه هایی برای بهبودی بهتر:
- خواب شبانه کافی (حداقل 7 تا 8 ساعت)
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و دست یابی به وزن مناسب
- مصرف آب و مایعات کافی برای کمک به هیدراته ماندن بدن
- حفظ نگرش مثبت و یادگیری نحوه مقابله و کنترل استرس
- دنبال کردن ورزش و فعالیت های بدنی طبق دستور پزشک یا فیزیوتراپیست
- داشتن فعالیت و محدود کردن مدت زمان نشستن و دراز کشیدن
- حفظ وضعیت مناسب بدن در زمان نشستن، ایستادن، راه رفتن و خوابیدن، برای کاهش فشار بر روی کمر
- یادگیری تکنیک های بلند کردن، با استفاده از عضلات مرکزی بدن و پاها برای جلوگیری از افزایش فشار بر ستون فقرات
6_ مراقبت از زخم
بعد از جراحی ممکن است در ناحیه کمر خود درد و ناراحتی زیادی را تجربه کنید. پزشک برای کمک به کنترل درد و سایر مشکلات بعد از عمل، برخی داروها (از جمله داروهای مسکن) را تجویز می کند. قرار دادن کمپرس سرد بر روی محل جراحی نیز می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند. اگر دچار تب شدید و یا اگر محل جراحی قرمز، داغ یا متورم شد، فورا به پزشک مراجعه کنید. این علائم می توانند نشان دهنده عفونت باشند.
می توانید چند روز بعد از جراحی دوش بگیرید، اما محل برش جراحی باید پوشیده و خشک باقی بماند. محل برش را باید به مدت چند روز (معمولا تا 5 روز) با استفاده از یک پانسمان استریل بپوشانید. پزشک در مورد مدت زمان نگه داشتن پانسمان روی محل جراحی دستورالعمل های لازم را به شما می دهد. پس از برداشتن پانسمان، اطراف محل برش را به آرامی بشویید و خشک کنید.
محل برش جراحی نباید در آب خیس شود. بنابراین در مراحل اولیه بهبودی، برای جلوگیری از باز شدن مجدد برش، از حمام و یا استخر یا نشستن در وان خودداری کنید. همچنین، از استعمال لوسیون ها، کرم ها یا پمادها بر روی ناحیه خودداری کنید (مگر اینکه توسط پزشک تجویز شود).
اگر در محل جراحی شما بخیه وجود دارد، خودتان آنها را نکشید. بعد از اینکه محل برش به اندازه کافی بهبود یافت، به مطب پزشک و یا بیمارستان مراجعه کنید تا بخیه ها را بردارند.
دکتر حسام عبدالحسین پور، متخصص جراحی و مغز و اعصاب
