گردن (ستون فقرات گردنی)، ساختار پیچیده ای است که شامل ماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها، مفاصل، اعصاب و استخوان هایی به نام مهره ها می باشد. بین هر مهره، یک بالشتک نرم و لاستیکی به نام دیسک وجود دارد که به عنوان ضربه گیر عمل کرده و در خم شدن گردن کمک کننده است.
گردن درد ممکن است در نتیجه آسیب یا التهاب هر یک از این ساختارها در ستون فقرات رخ دهد، به عنوان مثال، کشیدگی عضله یا رباط، فشردگی عصب یا تورم مفصل، و چند مورد دیگر.
با دانستن پنج علت رایج گردن درد، می توانید پیچیدگی ساختار گردن و دشواری تشخیص دقیق این عارضه را درک کنید.
با توجه به این مورد، بهتر است علت بروز گردن درد توسط خود فرد تشخیص داده نشود. برای ارزیابی مناسب این عارضه به پزشک مراجعه کنید تا ایمن ترین و موثرترین برنامه درمانی را برای بهبود آن به شما ارائه دهد.
فهرست موضوعات
رگ به رگ شدن یا کشیدگی
رگ به رگ شدن گردن، به معنی پارگی رباط هایی است که مهره های گردن را به هم متصل می کند. کشیدگی گردن، به معنای پاره شدن یک عضله یا تاندون در گردن می باشد. این دو نوع آسیب گردنی، علائم و درمان مشترکی دارند.
رباط ها، بافت های نواری شکلی هستند که استخوان را به استخوان متصل می کنند. تاندون ها، بافت های نواری شکلی هستند که ماهیچه را به استخوان متصل می کنند.
حرکت ناگهانی گردن، مانند تصادف یا زمین خوردن، معمولاً سبب ایجاد کشیدگی یا رگ به رگ شدن آن می شود. برخی عادات روزمره، مانند حالت های نامناسب بدن یا وضعیت نامناسب خوابیدن نیز می توانند باعث بروز این دو نوع آسیب گردنی شوند.
علائم
علائم کشیدگی یا رگ به رگ شدن گردن:
- ایجاد درد حین حرکت دادن گردن
- گرفتگی یا سفتی گردن
- اسپاسم عضلانی و درد در قسمت بالای شانه
- کاهش انعطاف پذیری گردن
اگر گردن درد شدید بوده یا با سردرد و علائم عصبی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در بازوها یا دست ها همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
کشیدگی یا رگ به رگ شدن گردن، معمولاً با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. در این مورد، تصویربرداری از گردن فقط برای رد سایر تشخیص‌ها استفاده می‌شود.
درمان
درد و التهاب ناشی از کشیدگی یا رگ به رگ شدن گردن، به طور کلی با کمپرس سرد و مصرف یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) کاهش می یابد. در برخی موارد، پزشک ممکن است فیزیوتراپی و/یا پوشیدن کوتاه مدت آتل گردن را نیز توصیه کند.
بیماری دژنراتیو دیسک
بیماری دژنراتیو دیسک گردن، به معنی تغییرات دژنراتیو یا “ساییده شدن” دیسک های ستون فقرات گردنی، به عنوان بخشی طبیعی از فرآیند افزایش سن می باشد.
علائم
اغلب اوقات، بیماری دژنراتیو دیسک گردن هیچ علامتی ندارد. با این حال، علائم آن، در صورت بروز، معمولاً شامل درد و سفتی در گردن است که با حرکت بدتر می شود.
علاوه بر این، پیشرفت تغییرات دژنراتیو ستون فقرات با افزایش سن (به ویژه، باریک شدن فضای بین دیسک‌ها و تشکیل خار استخوان)، ممکن است سبب فشرده شدن ریشه‌های عصب نخاعی گردد.
این فشردگی (رادیکولوپاتی گردنی)، می تواند باعث بروز علائم بی حسی، گزگز و ضعف در بازوها و دست ها شود.
اگر اعصاب نخاعی فشرده شوند (در نتیجه تغییرات دژنراتیو)، ممکن است فرد دچار مشکل در راه رفتن، مشکلات تعادلی یا اختلال عملکرد مثانه/روده گردد. به این وضعیت میلوپاتی گردنی می گویند.
تشخیص
علاوه بر سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، گاهی اوقات آزمایش های تصویربرداری نیز برای تایید تشخیص بیماری دژنراتیو دیسک گردن انجام می شود؛ مانند:
- تصویربرداری اشعه ایکس
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- میلوگرام
- الکترومیوگرافی (EMG)
درمان
درمان بیماری دژنراتیو دیسک گردن، به شدت علائم و همچنین وجود علائم عصبی بستگی دارد.
معمولا در ابتدا، درمان های ساده تری مانند مصرف NSAID ها، کمپرس سرد، گرما درمانی و فیزیوتراپی توصیه می شود. تزریق استروئید نیز می تواند تسکین کوتاه مدتی را ایجاد نماید.
در موارد شدید و/یا مداوم بیماری دژنراتیو دیسک، به ویژه هنگامی که درگیری ریشه عصبی یا نخاع وجود داشته باشذ، برای کاهش فشار موجود جراحی انجام می شود.
آرتروز
استئوآرتریت گردن (سندرم مفصل فاست گردنی)، زمانی رخ می‌دهد که غضروف محافظ و پوشاننده مفصل فاست گردنی، شکسته می شود. این وضعیت، به عنوان بخشی طبیعی از روند پیری رخ می دهد اما می تواند با وجود سایر آسیب های گردنی یا اضافه وزن تسریع گردد.
استئوآرتریت گردنی، اغلب با بیماری دژنراتیو دیسک گردن همراه است.
علائم
علائم آرتروز گردن، شامل سفتی گردن و درد آزاردهنده است که اغلب در یک نقطه ایجاد می گردد. اگرچه، در موارد اندکی، درد ممکن است به شانه یا پشت سر نیز سرایت کند. درد آرتروز گردن با استراحت بهبود می یابد.
مشابه بیماری دیسک دژنراتیو گردن، اگر تغییراتی مانند “ساییدگی” در مفصل فاست ایجاد و باعث فشرده شدن ریشه عصبی یا نخاع شود، به ترتیب علائم رادیکولوپاتی و میلوپاتی به وجود می آید.
تشخیص
علاوه بر سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا آزمایش MRI می‌تواند یافته‌های کلاسیک استئوآرتریت گردن مانند باریک شدن فضای مفصل فاست، فرسایش استخوان و تشکیل خار استخوان را نشان دهد.
به خاطر داشته باشید که تغییرات مفصل فاست مشاهده شده در آزمایش تصویربرداری، لزوماً با وجود یا شدت گردن درد فرد مرتبط نیست.
گاهی اوقات، ماده ای به مفصل فاست گردن تزریق می شود. در این روش، پزشک یک استروئید و/یا یک عامل بی حس کننده را به مفصل فاست تزریق می کند. سپس تسکین درد می تواند تشخیص اثبات نماید.
درمان
درمان آرتروز گردن:
- استراحت و اصلاح فعالیت
- کمپرس سرد و/یا گرما درمانی
- انجام یک ورزش متوسط
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه، مانند NSAID یا استامینوفن (تیلنول)
- فیزیوتراپی
جراحی نیز یک گزینه درمانی برای بیمارانی است که درمان های فوق در تسکین دردشان موثر نبوده اند یا علائم رادیکولوپاتی یا میلوپاتی دارند.
فتق دیسک
فتق دیسک، زمانی اتفاق می‌افتد که ماده نرم و لاستیکی موجود در دیسک ها (هسته پالپوزوس) خارج می‌شود و روی ریشه عصبی فشار می‌آورد یا آن را فشرده می سازد.
پارگی فیبرهای بیرونی و سخت دیسک (پارگی حلقوی) ممکن است منجر به ایجاد فتق شود. پارگی حلقوی، می تواند در اثر فشار مکرر یا ناگهانی و شدید به مفصل ستون فقرات ایجاد گردد.
علائم
افراد مبتلا به فتق دیسک، علائم فشردگی ریشه عصبی (رادیکولوپاتی)، مانند احساس سوزش یا شوک الکتریکی که به سمت پایین بازو حرکت می کند، و بی حسی و/یا ضعف را گزارش می دهند.
تشخیص
فتق دیسک اغلب با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است آزمایش تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را توصیه کند.
درمان
درمان فتق دیسک:
- کند شدن برخی از فعالیت های بدنی (مانند بلند کردن اجسام)
- مصرف یک داروی ضد التهاب مانند NSAID
- قرار دادن یخ روی گردن، چند بار در روز، به مدت 15 تا 20 دقیقه
- فیزیوتراپی
- کشش گردن
معمولاً برای برداشتن فتق دیسک (دیسککتومی گردنی) جراحی انجام می شود.
آسیب شلاقی
آسیب شلاقی، به نوعی آسیب گردن گفته می شود که در حرکت ناگهانی گردن، ابتدا به حالت هایپراکستنشن و سپس خم شدن سریع به سمت جلو ایجاد می گردد. این حالت بیشتر اوقات به دلیل تصادفات رانندگی رخ می دهد (اغلب در افرادی که بر صندلی عقب می نشینند)، اما کمتر ممکن است در اثر صدمات ورزشی یا زمین خوردن به وجود بیاید.
آسیب شلاقی، از نظر فنی یک تشخیص پزشکی نیست، بلکه یک اتفاق است که می‌تواند به هر تشخیصی، معمولاً کشیدگی یا رگ به رگ شدن گردن، منجر شود. گاهی اوقات، آسیب شلاقی به مفاصل یا دیسک‌ها آسیب می‌زند، که به نوبه خود ممکن است ریشه‌های عصب نخاعی یا به ندرت نخاع را تحریک نماید.
علائم
بسته به ماهیت دقیق آسیب، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- گردن درد و سفتی گردن
- سردرد
- شانه یا کمر درد
- بی حسی و سوزن سوزن شدن که به شانه، بازو، دست و/یا انگشتان می کشد
- سرگیجه
- خستگی
- مشکلات خواب
- مشکلات بینایی (مانند تاری دید یا حساسیت به نور)
علائم آسیب شلاقی ممکن است بلافاصله پس از آسیب احساس شود یا تا چند روز به تعویق بیفتد.
تشخیص
تشخیص آسیب شلاقی به یک رویکرد جامع از جمله بررسی سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی، و آزمایش‌های تصویربرداری (مانند تصویربرداری با اشعه ایکس یا تشدید مغناطیسی گردن) نیاز دارد.
آسیب های شلاقی بر اساس علائم و نشانه هایی که ایجاد می کنند، درجه بندی می شوند:
- درجه 1: باعث درد یا سفتی گردن می شود و در معاینه فیزیکی هیچ گونه ناهنجاری مشاهده نمی گردد.
- درجه 2: درد یا سفتی گردن، همراه با علائم غیرطبیعی در معاینه فیزیکی (مانند حساسیت روی گردن یا کاهش دامنه حرکتی).
- درجه 3: درد یا سفتی گردن با علائم آسیب عصبی (مانند ضعف یا کاهش رفلکس)
- درجه 4: درد یا سفتی گردن با شکستگی یا دررفتگی گردن.
آسیب درجه 4 از سایر انواع آسیب شلاقی جدی تر است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
درمان
درمان آسیب شلاقی، به درجه و آسیب گردنی مرتبط با آن بستگی دارد. غالبا از یک رویکرد درمان چند وجهی استفاده می شود.
درمان های رایج آسیب خفیف شلاقی:
- استراحت
- یخ درمانی و پس از آن، گرما درمانی
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه، مانند تیلنول (استامینوفن) یا سایر NSAID ها، مانند موترین (ایبوپروفن)
در موارد شدیدتر یا مقاوم، داروهای ضد دردی مانند شل کننده عضلانی یا اپیوئید تجویز می گردد. اگر التهاب عصبی ناشی از فتق دیسک (که در نتیجه آسیب شلاق رخ داده است) وجود داشته باشد، فیزیوتراپی یا تزریق اپیدورال نیز برای فرد توصیه خواهد شد.
دکتر حسام عبدالحسین پور، متخصص جراحی و مغز و اعصاب
