بروز مشکلات حافظه در افراد مبتلا به بیماری صرع یا تشنج، امری معمول است. در ادامه به بررسی علت این اتفاق میپردازیم…
فهرست موضوعات
اثرات تشنج بر حافظه
هر نوع حمله ی ناگهانی صرع می تواند به طور بالقوه – چه در طول تشنج و چه پس از آن – بر حافظه ی بیمار تأثیر بگذارد. هر چقدر که تعداد تشنج ها بیشتر باشد، مشکلات مربوط به حافظه نیز ممکن است بیشتر رخ دهد.
بعضی افراد تشنج عمومی را تجربه می کنند که کل مغز را تحت تأثیر قرار می دهد. برخی دیگر تشنج های کانونی دارند (گاهی اوقات تشنج جزئی یا موضعی نیز نامیده می شود) که تنها روی بخشی از مغز اثر می گذارد. برخی افراد نیز هر دو تشنج عمومی و تشنج کانونی را با هم دارند.
اثر تشنج در کسانی که تشنج کانونی دارند، به این بستگی دارد که این اتفاق از کدام قسمت مغز آن ها شروع شده است. مغز دارای دو نیمکره است و هر نیمه دارای چهار قسمت به نام لوب است:
- لوب اکسیپیتال
- جداری، تمپورال و پیشانی
شایع ترین دلیل مشکلات حافظه در افراد مبتلا به صرع، وجود ناهنجاری در لوب های تمپورال (گیجگاهی) یا فرونتال (پیشانی) مغز است.
لوب گیجگاهی چپ برای حافظه ی کلامی مانند یادگیری اسامی و به خاطر سپردن نکات امتحانی، دارای اهمیت است. در صورتی که تشنج بیمار از این ناحیه شروع شود، ممکن است در به خاطر سپردن کلمات مشکل داشته باشد و وسط جمله در بیان گیر کند.
🔔 لوب گیجگاهی راست برای حافظه ی بصری مانند به خاطر سپردن چهره ی یک فرد یا پیدا کردن راه خود در یک مکان، حائز اهمیت است.
🔔 لوب پیشانی برای حافظه ی آینده نگر مهم است. تشنج در این ناحیه می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در به خاطر سپردن انجام کارها در آینده شود.
مشکلات و عوارض بعد از تشنج
شخص ممکن است بلافاصله بعد از تشنج در به خاطر سپردن اطلاعات مشکل داشته باشد. گاهی اوقات به این حالت گیجی پس از حمله گفته می شود و معمولاً پس از بهبودی از بین می رود. مدت زمانی که طول می کشد تا حافظه به حالت عادی برگردد می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
کسی که به صرع لوب گیجگاهی مبتلا است، حتی اگر تشنج او به خوبی کنترل شده باشد نیز ممکن است مشکلاتی در حافظه اش داشته باشد. این بدین دلیل است که لوب گیجگاهی مسئول ایجاد خاطرات است.
آیا داروهای ضد صرع روی حافظه تأثیر می گذارند؟
مشکلات حافظه گاهی ممکن است به دلیل عوارض جانبی داروهای ضد صرع (AEDs) رخ دهند. خواب آلودگی یا مشکلات تمرکز می توانند بر حافظه ی کوتاه مدت اثر گذاشته و یادگیری و ذخیره ی اطلاعات جدید را دشوارتر کنند.
در صورت مصرف دوزهای بالا یا مصرف بیش از یک نوع داروی ضد صرع، ممکن است احتمال بروز مشکلات حافظه را در بیمار بالا ببرد. به ندرت پیش می آید که مشکلات حافظه بعد از تغییرات دارویی به طور کامل از بین بروند. چنانچه نگرانی ای در مورد تأثیر دارو بر روی حافظه ی خود دارید، می توانید با یک پزشک مشورت کنید.
موارد دیگری که می توانند بر حافظه تأثیر بگذارند.
اکثر اوقات، احساس افراد می تواند بر میزان توانایی آن ها در به خاطر سپردن اطلاعات اثر بگذارد. احساس اعتماد به نفس یا شادی می تواند بر نحوه ی عملکرد مغز تأثیر گذاشته و قدرت تمرکز و دریافت اطلاعات را افزایش دهد.
1_ احساس استرس و اضطراب
مغز ممکن است هنگام احساس اضطراب یا استرس، در مرحله ی یادگیری دچار مشکل شود. همچنین، زمانی که فرد در به خاطر آوردن مسائل مشکل داشته باشد، احساس نگرانی می تواند یادآوری اطلاعات درست را برای او دشوارتر کند.
2_ اثر کمبود خواب بر حافظه
خستگی، کمبود خواب یا احساس ناخوشی می تواند بر تمرکز و حافظه تأثیر بگذارد. کم خوابی ممکن است احتمال بروز تشنج را در بعضی افراد بیشتر کند، برای برخی دیگر نیز امکان دارد خود تشنج در طول شب باعث خستگی شان شود. همچنین، نداشتن خواب کافی می تواند در ایجاد مشکلات مربوط به حافظه نقش داشته باشد.
مغز در طول خواب اطلاعات و تجربیات را پردازش می کند. تحقیقات نشان می دهند که خواب باکیفیت می تواند به پایدارتر شدن خاطرات و حفظ حافظه ی بلند مدت کمک کند. اگر مشکل خواب دارید، می توانید با پزشک عمومی یا مشاور خود در مورد ارجاع به یک کلینیک تخصصی خواب مشورت کنید.
3_ سن افراد
ذخیره سازی و یادآوری اطلاعات به طور طبیعی با بالا رفتن سن به کار سخت تری تبدیل می شود. علت این امر ممکن است نحوه ی تغییرات فیزیکی مغز و همچنین تغییر نیاز افراد به حافظه ی خود باشد (در سنین بالاتر به نسبت جوانی، نیاز کمتری به حافظه داریم). در چنین شرایطی مدیریت کردن حوزه های مختلف زندگی مانند کار، خانواده، تحصیل و زندگی اجتماعی می تواند برای فرد پیچیده باشد و احتمال فراموش کردن کارها را افزایش دهد.
شناخت آن جنبه هایی از حافظه که بهتر از بقیه است و به طور کلی عوامل تأثیرگذار روی حافظه تان می تواند برای شما مفید واقع شود.
4_ انجام جراحی
مشکلات حافظه یکی از شایع ترین اثرات جانبی جراحی برای صرع است و بیشتر در جراحی لوب گیجگاهی رخ می دهد. حتی اگر جراحی جلوی وقوع تشنج شما را بگیرد، ممکن است بعداً دچار مشکلات حافظه شوید.
ارزیابی حافظه پس از تشنج
این ارزیابی ها معمولاً توسط متخصصان اعصاب و روان انجام می شود. آن ها می توانند راه هایی برای مدیریت مشکلات حافظه نیز پیشنهاد کنند. اگر فکر می کنید که ارزیابی حافظه برایتان مفید خواهد بود، می توانید از پزشک خود بخواهید که شما را برای ارزیابی حافظه به متخصص مربوط به این کار ارجاع دهد.
دکتر حسام عبدالحسین پور، جراح و متخصص مغز و اعصاب
