دردهایی که در لگن مشاهده می شود ممکن است منشا از کمر و مهره های کمری و یا حتی عفونت لگن داشته باشد. به همین دلیل سعی کردیم درباره ی فرق درد کمر و لگن صحبت کنیم.
معمولا افراد برای احساس درد در ناحیه لگن به پزشک مراجعه می‌کنند؛ ولی برخی اوقات هم پیش می‌آید که خود افراد نسبت به درمان این درد، اقدام کنند. فرد به این نتیجه می‌رسد که لگنش دچار مشکل شده است و به این ترتیب روند درمان آغاز می‌شود.
به‌هرحال باید روی یک نکته تاکید کنیم: همیشه احساس درد در ناحیه لگن چیزی که به نظر می‌آید، نیست. احساس درد در این ناحیه می‌تواند نتیجه درد مفصل ران باشد.
البته احتمال اینکه احساس درد در این ناحیه در نتیجه کمر درد یا مشکلی خفیف در ناحیه اطراف لگن باشد؛ هم وجود دارد.
برای ادامه فعالیت‌های روزانه و داشتن سبک زندگی پر جنب و جوش؛ اولین قدم، تشخیص صحیح است. باید راجع به دلایلی که باعث گیج شدن و درست تشخیص ندادن، می‌شوند؛ صحبت کرد تا از این طریق بتوان به دلایل و روش‌های درمانی صحیح برای درد کمر یا لگن رسید.
یکی از دلایلی که بیمار نمی‌تواند ناحیه دقیق درد را تشخیص دهد این است که با آناتومی کمر و لگن آشنا نیست. ممکن است عجیب به نظر برسد اما حقیقت دارد.
مفصل ران درست پشت ران است و در هر دو طرف بدن قرار دارد؛ در حالی که ستون فقرات فرد از زیر جمجمه شروع شده و تا نوک استخوان دنبالچه ادامه می‌یابد. عصب‌هایی در مهره‌های کمری وجود دارند که می‌توانند بر احساس درد در ناحیه لگن تاثیر بگذارند.
عفونت لگن و کمر درد
درد خفیف در ناحیه پایین کمر، نزدیک دوره قاعدگی می تواند یک امر طبیعی باشد. اگر در طول دوره قاعدگی دچار درد می شوید، یا درد شما در زمان قاعدگی شدید است، باید به پزشک اطلاع دهید.
اگر در اطراف کلیه ها و کبد خود نیز دچار کمردرد شدید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. زیرا شرایط و مشکلات زیادی می تواند باعث درد این نواحی شود.
درد در قسمت تحتانی یا فوقانی شکم نیز می تواند ناشی از بیماری التهابی لگن (PID) باشد. این بیماری در واقع عفونت اندام های تناسلی در زنان است. لگن در قسمت تحتانی شکم قرار دارد و شامل لوله های فالوپ، تخمدان ها، دهانه رحم و رحم می باشد. اگر عفونت به خون یا سایر قسمت های بدن منتقل شود، این بیماری می تواند بسیار خطرناک باشد.
لگن کجاست؟
لگن قسمت پایین تنه است که به آن لگن استخوانی یا کمربند لگنی نیز گفته می شود. مجموعه ای از استخوان های حوضچه ای است که تنه و پاها را به هم متصل می کند، تنه و روده ها را پشتیبانی و متعادل می کند، و حاوی روده ها، مثانه ادرار و اندام های جنسی داخلی است.
لگن از استخوان های مفصل ران تشکیل شده است، که در جلو در همفزی شرمگاهی و از پشت توسط استخوان خاجی به هم متصل شده اند. هر یک از سه استخوان تشکیل شده است. سه استخوان لگن شامل این موارد زیر است:
– ایلیوم قسمت پهن و برافروخته استخوان ران (تاج لگن)
– پوبیس قسمت تحتانی و خلفی استخوان ران
– ایسکیم، این یکی از استخوان هایی است که به تشکیل مفصل ران کمک می کند
درد لگن کجاست؟
اگر در ناحیه زیر شکم و بالای پاها درد دارید، این درد لگن شناخته می شود. در ناحیه لگن چیزهای زیادی در جریان است. این خانه روده، مثانه، تخمدان، رحم (رحم) و موارد دیگر است. به همین دلیل است که وقتی درد لگن دارید، مهم است که تفاوت بین علل شایع را بدانید، یاد بگیرید که چه چیزی طبیعی است و چه چیزی نیست، و چه زمانی باید به دنبال کمک باشید.
درد مداوم لگن، همچنین به عنوان درد مزمن لگن شناخته می شود، دردی است که در اکثر روزها به مدت شش ماه یا بیشتر وجود دارد. طبق نظر دکتر مانورینگ، هم در جامعه پزشکی و هم در جامعه عمومی کمبود آموزش از درد لگن وجود دارد: “بسیاری از باورهای غلط در مورد درد لگن، به ویژه درد پریود وجود دارد”.
بنابراین در اینجا برخی از شرایطی که می توانند باعث درد مداوم لگن شوند، و همچنین نکاتی در مورد چگونگی تشخیص تفاوت بین آنها و زمان نیاز به مراجعه به یک پزشک معتمد وجود دارد.
احساس درد در ناحیه لگن
اگر درد در ناحیه خود مفصل ران احساس شود؛ از نشانه‌ها و علائم رایج آن می‌توان به احساس درد در قسمت کشاله ران سمتی از بدن که آسیب دیده، اشاره کرد.
برخی مواقع ممکن است در قسمت جلوی پا و داخل ران نیز درد احساس شود. حتی این امکان وجود دارد که فرد در زانوی خود نیز احساس درد داشته باشد و بعضی وقت‌ها منجر به سوءتفاهم در تشخیص منشاء درد شود (یعنی فرد احساس کند که زانودرد دارد نه لگن‌درد!).
اگر در ناحیه لگن احساس درد وجود داشته باشد؛ راه رفتن و ادامه فعالیت می‌تواند شدت درد را افزایش دهد. استراحت می‌تواند منجر به رهایی از درد شود اما اگر التهاب مفصل ران بسیار شدید باشد؛ ممکن است در بیشتر زمان‌ها احساس درد از بین نرود.
انجام فعالیت‌هایی جزیی مانند حرکت‌های جزیی در تختخواب می‌تواند باعث بیشتر شدن میزان درد شود. بیماری‌ها و اختلالات دیگری مثل دیسپلازی مفصل ران مادرزادی پیشرفته یا نکروز آواسکولار مفصل ران نیز می‌توانند چنین نشانه‌هایی داشته باشند.
اگر دلیل احساس درد در لگن، التهاب مفصل‌های ران باشد؛ معمولا بازه حرکتی مفصل ران محدود می‌شود. معمولا هنگام تلاش برای برخاستن از روی صندلی یا تختخواب می‌توان این مورد را مشاهده کرد.
روند احساس درد در ناحیه کمر برعکس احساس درد در ناحیه لگن است یعنی وقتی منشاء درد در ناحیه کمر باشد؛ نشستن یا دراز کشیدن باعث بدتر شدن وضعیت و احساس درد می‌شود. البته ممکن است با توجه به منشاء درد ایجادشده در ناحیه کمر شرایط فرق کند.
گاهی ممکن است احساس درد در طرفین لگن در نتیجه التهاب کیسه‌های مفصلی باشد. از دلایل التهاب کیسه‌های مفصلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عضله دورکننده ضعیف
- اختلاف در طول دو پا
- استفاده بیش از حد از مفصل ران و پوسیدگی زودهنگام و جدی این مفصل
ممکن است در مواردی نتوان منشاء درد را تشخیص داد. از نشانه‌های این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: احساس درد در طرفین لگن هنگام پیاده روی های طولانی مدت، خوابیدن به پهلو در تختخواب یا برخاستن از روی صندلی یا حرکت‌هایی مشابه موارد ذکر شده.
احساس درد در ناحیه کمر
احساس درد خفیف در ناحیه کمر معمولا فقط در همان ناحیه احساس می‌شود؛ اما با توجه به اینکه نخاع و اعصاب مرتبط با آن، بخشی از کمر هستند و این ناحیه از بدن نیز پیچیدگی های مخصوص به خود را دارند؛ ممکن است درد به طور مکرر از اعصاب نخاعی ساطع شود یا به سمت کمر حرکت کند.
این حالت، مشابه این است که استخوان آرنجتان به جایی برخورد کند ولی درد در ناحیه ساق دست و پشت آرنج احساس شود.
اگرچه ممکن است برخی افراد قبلا دچار فشردگی عصب شده باشند که در نتیجه آن دردی شبیه درد سیاتیک در پا احساس می‌شود؛ تحریک یا التهاب اعصاب ناحیه پایین کمر نیز می‌تواند باعث احساس درد در قسمت لگن و ران پا شود.
باید به این نکته توجه کنید موارد زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد اختلال در ستون فقرات فرد شوند. به یاد داشته باشید که ابتلا به سیاتیک، تشخیص نیست بلکه نشانه مشکل اساسی دیگری است. همچنین ممکن است در ناحیه لگن یا ران پا نیز درد احساس شود.
این حالت به عصب های درگیر و نهایتا تشخیص قطعی بستگی دارد. احساس درد در ناحیه کمر یا لگن تشخیص نیست؛ بلکه توصیف اختلال ایجادشده است. نشانه‌ها و علائم مرتبط با انجام آزمایش‌های پزشکی، تصویربرداری اشعه ایکس و … قابل تشخیص و تایید است.
در برخی موارد ممکن است احساس درد در ناحیه کمر ناشی از «پارگی دیسک» باشد. معمولا چنین دردی در ناحیه ماهیچه سرینی احساس می‌شود.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که درد ایجاد شده در این ناحیه ناشی از «لگن» است اما معمولا چنین دردی نشان‌دهنده اختلال در مفصل ران و لگن فرد نیست.
در واقع این اختلال در ناحیه پشت لگن ایجاد شده است. در واقع یکی از موارد بسیار مهمی که باید در بررسی‌های آناتومیک مفصل ران در نظر گرفت؛ این است که ممکن است درد ناشی از خود مفصل نباشد.
یکی از اختلالاتی که با تنگ کردن مجرای نخاعی و نواحی مجاور آن، منجر به پوسیدگی ناحیه پایینی کمر می‌شود؛ «تنگی کانال نخاعی» است. این حالت باعث احساس درد مکرر در ناحیه لگن و مفصل ران می‌شود.
برای بررسی درد مفصل ران باید سابقه ابتلا به تنگی کانال نخاع با درد احساس شده مقایسه شود. تنگی مجرای نخاع می‌تواند باعث احساس درد در پا هنگام راه رفتن شود.
همچنین احساس خستگی شدید هنگام برخاستن از روی صندلی از نشانه‌های دیگر این اختلال است. درد ناشی از تنگی مجرای نخاع با نشستن از بین می‌رود و هنگام راه رفتن دوباره حس می‌شود.
نشانه‌های درد ناشی از تنگی کانال نخاع با درد ناشی از دیسک پاره‌شده یا برآمده تفاوت دارد. معمولا درد ناشی از برآمدگی دیسک هنگام نشستن شدیدتر شده و هنگام ایستادن یا راه رفتن رفع می‌شود (برعکس احساس درد ناشی از تنگی مجرای نخاع).
احتمال دارد درد ناشی از برآمدگی دیسک منجر به سیاتیک شود (همانند تنگی مجرای نخاع) و یا در نتیجه تغییرات نابود کننده در دیسک ایجاد شود. معمولا درد سیاتیک تا پشت ران، درون ماهیچه ران و گاهی اوقات خود ساق پا ادامه می‌یابد.
نحوه تشخیص صحیح
بررسی تمام و کمال سابقه پزشکی و آزمایش‌های بیمار، شروع خوبی برای دسته‌بندی کردن نشانه‌ها و علائم اوست. تصویربرداری اشعه ایکس می‌تواند به تایید ایجاد تغییر در استخوان یا غضروف شخص کمک کند اما تجویز این‌گونه تصویربرداری همیشه به احساس درد مرتبط نیست.
ممکن است بیمار درد زیادی حس نکند؛ اما پس از مشاهده تصویر حاصل از اشعه ایکس متوجه شویم که آسیب زیادی در ناحیه مورد نظر وجود دارد یا برعکس.
مسئله مهم انجام تصویربرداری نیست بلکه درمان بیمار است. به علاوه ممکن است با انجام این روش عکس برداری از کمر مشاهده شود که دیسک یا مفصل‌های کوچک موجود در ستون فقرات شخص پوسیده‌اند اما فرد هیچ احساس دردی نداشته باشد.
احتمال دارد برعکس این حالت نیز رخ دهد؛ ممکن است به نظر بیاید که کمر فرد تحلیل رفته است. در چنین شرایطی انجام MRI توصیه می‌شود تا از طریق آن بتوان نتیجه تلاقی عصب‌های مشکوک را تایید کرد.
مطلب مرتبط: تشخیص دیسک کمر
انجام این کار به این دلیل مهم است که در نتیجه تحلیل‌رفتگی کمر، استخوان‌ها تحریک شده و نشانه‌هایی از پیشرفت التهاب در آنها مشاهده خواهد شد. تصویربرداری اشعه ایکس به تنهایی نمی‌تواند تلاقی عصب‌ها را نشان دهد.
همان طور که می‌بینید؛ بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایش‌های جسمانی می‌توانند قبل از شروع روند درمان، به تشخیص صحیح عامل ایجادکننده درد کمک کنند.
علت درد در ناحیه ی گودی کمر و لگن
درد لگن معمولا کمتر از کمردرد شناخته شده است، اما تحقیقات نشان می دهد که حدودا 30 درصد از موارد درد ناحیه تحتانی کمر، مربوط به اختلال عملکرد و درد مفصل ساکروایلیاک (محل اتصال ستون فقرات به لگن خاصره)، سمفیز پوبیس (محل اتصال دو استخوان پوبیس در ناحیه شرمگاهی) و یا چسبیدن بافت ها به لگن خاصره است.
اختلال عملکرد لگن اغلب پس از افتادن بر روی نشیمنگاه یا زانو و یا آسیب ناشی از بلند کردن اجسام رخ می دهد. این عارضه همچنین ممکن است مربوط به بارداری و یا زایمان باشد. درد لگن می تواند علائم مختلفی داشته باشد.
از جمله درد هنگام نشستن و بلند شدن، درد در ناحیه لگن و باسن هنگام راه رفتن یا ایستادن روی یک پا، درد کشاله ران یا حتی تغییر کنترل عملکرد مثانه. در این عارضه، هم مفصل ساکروایلیاک و هم سمفیز پوبیس ممکن است درگیر شوند و می توانند فعالیت عضلات مرکزی بدن را کاهش دهند. به طوری که توانایی شما برای انجام دادن فعالیت های عادی روزمره به طرز چشمگیری کاهش می یابد.
درمان
برای هر دو نوع دردهایی که عنوان شد، داروهای ضد التهاب تجویز می‌شود. مصرف مکرر این داروها می‌تواند میزان دردهای خفیف تا متوسط را درمان کند. همچنین مصرف متناوب داروهای مسکن نیز ممکن است برای فرد تجویز شود.
این نکته را به یاد داشته باشید که هر دو این دردها را می‌توان تا حد زیادی با کاهش وزن و انجام انواع خاصی از تمرین‌ها و ورزش‌ها درمان کرد.
در واقع در صورت متعهد نبودن نسبت به انجام ورزش‌های ضروری برای تثبیت و تقویت ستون فقرات؛ امکان مزمن و حاد شدن کمر درد وجود دارد.
برای درمان برخی از انواع کمردردها، بی‌حسی اپیدورال انجام می‌شود. در روند بی‌حسی اپیدورال درون کانال ناحیه پایینی کمر کواستروئید تزریق می‌شود تا درد و التهاب این ناحیه کاهش یابد. استفاده از عصا در هنگام راه رفتن نیز می‌تواند به کاهش درد در هر دو ناحیه لگن و کمر کمک کند.
انجام عمل جراحی برای جایگزین کردن استخوان لگن در هنگام التهاب این استخوان یا درمان دیسک برآمده، ناهنجاری‌های ستون فقرات یا تنگی مجرای نخاع؛ می‌تواند آخرین راه چاره درمانی باشد. انجام عمل جراحی روی کمر یا استخوان لگن معمولا موفق بوده است.
ارزیابی کامل برای انجام عمل جراحی بسیار ضروری است و همیشه اول اقدامات محافظه‌کارانه دیگر امتحان می‌شوند.
معمولا تشخیص عامل درد ایجاد شده در ناحیه لگن، کار ساده‌ای نیست و برای تشخیص صحیح به ارزیابی‌های تخصصی پی‌درپی نیاز است.
با توجه به این که راه‌های درمانی زیاد و متنوعی وجود دارند؛ پس از تشخیص و تعیین مشکل موردنظر، باید برای طراحی برنامه درمانی مناسب با بیمار مشورت کرد.
هدف از نوشتن این مطلب این بود که راحت‌تر بتوان منشاء درد ایجاد شده در ناحیه کمر یا لگن را تشخیص داد. به خاطر داشته باشید که روش‌های درمانی زیادی وجود دارند. پیش‌نیاز یک درمان موفق، تشخیص صحیح است.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص ستون فقرات و مغز و اعصاب
