یکی از مشکلات شایع ستون فقرات کمر و گردن تنگی کانال نخاعی می باشد. آیا درمان تنگی کانال نخاعی فقط با جراحی امکانپذیر است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بستگی به علائم شما دارد. در ادامه مطلب به شرح جزییات ماجرا میپردازیم….
فهرست موضوعات
چه روش هایی برای درمان تنگی کانال نخاع وجود دارد؟
انتخاب روش برای درمان تنگی کانال نخاعی ستون فقرات به علت ایجاد علائم، محل بروز مشکل و شدت علائم بستگی دارد. اگر علائم خفیف باشد، ممکن است پزشک توصیه به مراقبت از خودتان کند. اگر جواب نداد و علائم بدتر شد، پزشک فیزیوتراپی، داروهای خوراکی و سرانجام جراحی را توصیه می کند.
درمان تنگی کانال نخاعی بدون جراحی
در صورتیکه علائم شما خفیف باشد، و در صورت تشخیص پزشک، نیازی به انجام جراحی تنگی کانال نخاعی نیست. مراقبت از خود در صورت وجود علائم خفیف، موارد زیر را در بر میگیرد:
1- استفاده از کمپرس گرم
معمولاً گرما برای درد ناشی از آرتروز، انتخاب بهتری است. گرما باعث افزایش جریان خون می شود که این امر خود باعث شل شدن عضلات و تسکین درد مفاصل می گردد. هنگام استفاده از گرما مراقب باشید زیرا گرمای بیش از حد هم میتواند آسیب زننده باشد.
2- از کمپرس سرد استفاده کنید
اگر گرما علائم شما را کاهش نداد، یخ (بسته یخ، بسته ژل منجمد، یا کیسه منجمد نخود یا ذرت) را امتحان کنید. به طور معمول یخ را 20 دقیقه بگذارید و 20 دقیقه آن را بردارید. یخ تورم، حساسیت و التهاب را کاهش می دهد.
3-ورزش کنید
ابتدا با پزشک خود مشورت کنید، اما ورزش برای تسکین درد، تقویت عضلات برای حمایت از ستون فقرات و بهبود انعطاف پذیری و تعادل مفید می باشد.
4- داروهای خوراکی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین یا استامینوفن می توانند به تسکین التهاب و درد ناشی از تنگی کانال نخاع کمر کمک کنند.
حتما با پزشک خود در در مورد مشکلات احتمالی طولانی مدت مصرف این داروها مانند ریفلاکس اسید و زخم معده مشورت کنید. پزشک ممکن است سایر مسکن ها، مانند داروی ضد تشنج گاباپنتین یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین را نیز توصیه کند.
برای تسکین کوتاه مدت درد بهتر است داروهای اوپیوئیدی مانند اکسی کدون یا هیدروکدون تجویز شود. با این حال، این داروها معمولاً با احتیاط تجویز می شوند زیرا اعتیادآور می باشند. شل کننده های عضلانی مانند سیکلوبنزاپرین می توانند دردهای عضلانی و اسپاسم را تسکین دهند.
5- فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست به شما در داشتن یک برنامه ورزشی سالم برای کمر کمک می کند تا قدرت شما را افزایش دهد و تعادل، انعطاف پذیری و ثبات ستون فقرات را بهبود بخشد.
تقویت عضلات کمر و شکم باعث مقاومت بیشتر ستون فقرات می شود. فیزیوتراپیست ها می توانند نحوه راه رفتن را به شکلی به شما آموزش دهند که فشار بر روی نخاع کم شود و باعث کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی کمر شوند.
6- استروئیدهای تزریقی
تزریق کورتیکواستروئیدها در نزدیکی فضای ستون فقرات، محلی که ریشه های عصب قرار می گیرند یا استخوان ها به هم می رسند، می تواند به کاهش التهاب، درد و تحریک کمک کند.
با این حال، فقط تعداد محدودی تزریق انجام می شود (به طور معمول سه یا چهار تزریق در سال) زیرا کورتیکواستروئیدها می توانند به مرور زمان استخوان ها و بافت های مجاور را تضعیف کنند.
7- پروسه کاهش فشار
این روش به صورت سرپایی انجام می شود که به آن کاهش فشار کمری زیر پوستی با هدایت تصویری (PILD) نیز گفته می شود و به طور خاص تنگی کانال نخاعی کمر ناشی از ضخیم شدن رباط لیگامنتوم فلاووم در پشت ستون فقرات را درمان می کند.
این عمل از طریق یک برش کوچک انجام می شود و نیازی به بیهوشی عمومی و بخیه زدن ندارد. این روش با اشعه ایکس و ماده حاجب که در طول عمل تزریق می شود، هدایت می شود.
جراح با استفاده از ابزارهای خاص بخشی از رباط ضخیم شده را که باعث آزاد شدن فضای داخل کانال نخاع می شود، کم می کند و باعث کاهش فشار بر روی ریشه های عصب می شود.
از مزایای این روش می توان به این موضوع اشاره کرد که استخوان های ستون فقرات دست نخورده باقی مانده و اختلال کمی در مکانیک ستون فقرات ایجاد می شود؛ بنابراین بهبودی سریع رخ می دهد.
فرد معمولاً دو ساعت پس از عمل ترخیص می شود و پس از آن می تواند راه رفتن و یا فیزیوتراپی را شروع کند. در مقایسه با قبل از عمل، فرد می تواند مدت زمان طولانی تری راه برود و بایستد و بی حسی، گزگز و ضعف عضلانی کمتری را تجربه کند.
چه زمانی جراحی تنگی کانال نخاعی الزامی است؟
به دلیل پیچیدگی کانال نخاعی کمر و خاصیت ظریف ستون فقرات، معمولاً زمانی جراحی پیشنهاد می شود که سایر گزینه های درمانی با شکست روبرو شوند.
خوشبختانه بیشتر افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند نیازی به جراحی ندارند. با این حال، اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، در مورد گزینه های جراحی با پزشک خود مشورت کنید:
- علائم قابل تحمل نباشند، کیفیت زندگی شما تحت تاثیر قرار گرفته و نمی توانید فعالیت های روزمره خود را به خوبی انجام دهید یا از آن ها لذت ببرید.
- درد شما ناشی از فشار به نخاع می باشد.
- راه رفتن و حفظ تعادل برایتان دشوار شده باشد.
- کنترل روده یا مثانه را از دست داده اید یا دارای مشکلات عملکرد جنسی شده اید.
انواع جراحی کانال نخاعی
گزینه های جراحی شامل برداشتن قسمت هایی از استخوان، قسمت های استخوانی مفاصل یا دیسک هایی که کانال نخاع و اعصاب نخاعی را تحت تاثیر قرار داده اند.
انواع جراحی برای رفع تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:
1- لامینکتومی (جراحی رفع فشار)
شایع ترین نوع جراحی برای این بیماری، لامینکتومی است که شامل برداشتن لامینا ،بخشی از مهره، می باشد. در طی این جراحی ممکن است رباط ها و خار استخوان نیز برداشته شوند. این روش فضای نخاع و اعصاب را باز می کند و علائم شما را تسکین می دهد.
2- لامینوتومی
این روش، عمل لامینکتومی جزئی می باشد. در این روش، فقط قسمت کوچکی از لامینا که بیشترین فشار را به عصب وارد می کند، برداشته می شود.
3- لامینوپلاستی
در این روش که فقط در ناحیه گردن انجام می شود، بخشی از لامینا برداشته می شود تا فضای کانال نخاع بیشتر شود و پزشک با استفاده از صفحات و پیچ های فلزی یک پل در ناحیه ای که استخوان برداشته شده، ایجاد می کند.
مطلب مرتبط: تنگی کانال نخاعی گردن
4- فورامینوتومی
حفره (فورامن) ناحیه ای در مهره ها است که ریشه های عصبی وارد آن می شوند. این روش شامل برداشتن استخوان یا بافت این ناحیه برای ایجاد فضای بیشتر می باشد.
5- جراحی فضاهای بین خارهای مهره ها
این جراحی حداقل تهاجم برای برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمر مناسب است. خارهای مهره ها در پشت هر مهره امتداد یافته اند و با کنار زدن این خارها باعث می شود مهره ها از هم جدا شوند و فضای بیشتری برای اعصاب ایجاد شود.
این روش با بی حسی موضعی انجام می شود و شامل برداشتن بخشی از لامینا می باشد.
6- همجوشی یا فیوژن ستون فقرات
اگر درد عصبی انتشار یافته ناشی از تنگی نخاع داشته باشید، ستون فقرات شما ثابت نباشد و روش های دیگری به شما کمک نکرده باشند؛ این روش برای شما در نظر گرفته می شود.
جراحی فیوژن نخاعی یا همجوشی ستون فقرات به طور دائمی دو مهره را به هم متصل می کند. معمولاً ابتدا لامینکتومی انجام می شود و در طی این روش استخوان برداشته می شود تا پلی بین دو مهره ایجاد شود که رشد استخوان جدید را تحریک می کند.
مهره ها با پیچ، میله، قلاب یا سیم کنار هم نگه داشته می شوند تا بهبود یافته و با هم رشد کنند. روند بهبودی شش ماه تا یک سال طول می کشد.
خطرات و عوارض جراحی کانال نخاعی
عفونت، خونریزی، لخته شدن خون و واکنش به بیهوشی در همه جراحی ها وجود دارد. خطرات دیگر ناشی از جراحی تنگی کانال نخاعی عبارتند از:
- آسیب عصبی
- پارگی غشایی که عصب یا نخاع را پوشانده است
- عدم بهبودی استخوان پس از جراحی
- شکست صفحات فلزی، پیچ ها و سایر اتصال دهنده ها
- نیاز به جراحی دیگر
- عدم تسکین علائم و یا بازگشت علائم
آمادگی های قبل از جراحی
آماده سازی برای جراحی تنگی کانال نخاعی، به صورت ترک سیگار و ورزش منظم (پس از بررسی با پزشک خود) می باشد تا زمان بهبودی شما سرعت بیشتری داشته باشد.
در مورد قطع مصرف داروهای غیر ضروری، مکمل ها یا داروهای گیاهی که ممکن است با بیهوشی تداخل داشته باشند، از پزشک خود سوال نمایید.
چه اتفاقی پس از جراحی ستون فقرات می افتد؟
اگر شما یک عمل لامینکتومی کرده باشید، ممکن است نیاز به یک یا دو روز بستری در بیمارستان داشته باشید. اگر همجوشی ستون فقرات انجام داده باشید، ممکن است نیاز به سه تا پنج روز بستری در بیمارستان داشته باشید.
برای کاهش درد و تورم به شما داروهای ضد درد و یا NSAID داده می شود. ممکن است به شما یک بند یا بریس بدهند تا برای راحتی بپوشید. باید در سریع ترین زمان شروع به راه رفتن کنید.
پزشک یا فیزیوتراپیست پس از جراحی تنگی کانال نخاعی کمر ،برای اطمینان از سفت نشدن کمر و کاهش تورم، نوعی ورزش سبک را به شما توصیه می کند. فیزیوتراپیست یک برنامه تمرینی اختصاصی برای کشش و تقویت عضلات و حمایت از کمر و تثبیت ستون فقرات به شما می دهد.
حمام دوش آب گرم و استفاده از کمپرس گرم ممکن است به کاهش درد کمک کند. علاوه بر این، استفاده از کمپرس یخ ممکن است درد را قبل و بعد از ورزش کاهش دهد.
بهبودی پس از جراحی تنگی کانال نخاعی
بهبودی کامل پس از جراحی تنگی نخاع همجوشی و بازگشت به فعالیت های طبیعی به طور معمول سه ماه و بیشتر طول می کشد و تا حدی به پیچیدگی جراحی و پیشرفت شما در توانبخشی بستگی دارد.
اگر جراحی لامینکتومی انجام داده باشید، در طی چند روز پس از جراحی، می توانید به کار خود برگردید. اگر جراحی همجوشی ستون فقرات انجام داده باشید ، احتمالاً می توانید چند هفته پس از جراحی به کار خود بازگردید.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص و جراح ستون فقرات در تهران
