عمل میکروسکوپی دیسک کمر نوعی جراحی است که برای درمان مشکلات دیسک در ناحیه ی کمر انجام می شود. در این جراحی از برش (شکاف) های کوچک تری نسبت به جراحی دیسک کمر (باز) استفاده می شود. تیره ی پشت یا ستون فقرات از زنجیره ای از استخوان ها تشکیل شده است که به آن مهره های ستون فقرات می گویند. طناب نخاعی نیز از ستون فقرات عبور می کند.
در واقع این استخوان ها به محافظت از نخاع در برابر آسیب کمک می کنند. همچنین دیسک ها به عنوان ضربه گیر و پشتیبان، بین هر مهره قرار دارند. عصب های بزرگی به نام ریشه های عصبی، از طناب نخاعی و از طریق سوراخ های کوچکی در استخوان ها به نام فورامن نشأت می گیرند. این ریشه های عصبی سیگنال هایی را به بدن ارسال و از آن دریافت می کنند و سیگنال ها به وسیله ی نخاع به مغز انسان فرستاده می شوند.
فهرست موضوعات
چه عواملی باعث بیرون زدگی دیسک میشوند؟
گاهی اوقات دیواره ی خارجی یکی از این دیسک ها ممکن است با افزایش سن یا آسیب دیدگی، خشک و ضعیف شود. وقتی این اتفاق می افتد، قسمت نرم و داخلی دیسک بیرون می زند که به این حالت فتق یا بیرون زدگی دیسک گفته می شود. بیرون زدن دیسک می تواند بر روی نخاع فشار بیاورد و علائمی مانند درد، سوزن سوزن شدن یا ضعف در قسمت کناری بدن ایجاد کند.
عمل میکروسکوپی دیسک کمر چه تفاوتی با جراخی باز دارد؟
در طی عمل کم تهاجمی دیسککتومی کمر، جراح ارتوپد بخشی از دیسک آسیب دیده را خارج می کند که این کار به کاهش فشار روی نخاع کمک خواهد کرد. جراع می تواند از روش های مختلفی برای انجام این کار استفاده نماید. برای مثال در یکی از این روش ها، جراح لوله ی کوچکی را از طریق پوست کمر، بین مهره های ستون فقرات و فضایی که با دیسک بیرون زده به وجود آمده است وارد می کند.
سپس ابزارهای کوچکی داخل این لوله قرار می دهد تا بتواند بخشی از دیسک را جدا نماید. یا ممکن است از لیزر برای برداشتن بخشی از دیسک استفاده شود. برخلاف جراحی باز دیسک کمر، جراح در این روش فقط یک برش بسیار کوچک روی پوست ایجاد می کند و هیچ استخوان یا عضله ای را بر نمی دارد.
در چه صورت به عمل میکروسکوپی کمر نیاز است؟
در صورتی که فتق دیسک کمر باعث ایجاد علائمی شده باشد، ممکن است بیمار به این جراحی احتیاج پیدا کند. این علائم می تواند شامل ضعف، درد یا سوزن سوزن شدن در ناحیه ی کمر و در یکی از پاهای شخص باشد.
عمل میکروسکوپی کمر را نمی توان برای درمان همه ی موارد کمردرد استفاده کرد و همه ی افراد مبتلا به فتق دیسک نیز نیازی به دیسککتومی کمر ندارند. معمولاً جراحی به افرادی که علی رغم امتحان کردن روش های درمانی مختلف هم چنان درگیر علائم شدیدی هستند توصیه می شود.
روش های درمانی (غیر از جراحی) شامل فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضد التهابی است.
می بایست با پزشک متخصص در مورد خطرات و مزایای جراحی کم تهاجمی در مقایسه با جراحی باز صحبت نمود. جراحی کم تهاجمی (عمل میکروسکوپی کمر) ممکن است درد کمتر و بهبودی سریع تری داشته باشد اما همه ی مراکز جراحی نمی توانند از آن استفاده کنند.
خطرات عمل میکروسکوپی کمر چیست؟
هر جراحی خطراتی مخصوص به خود دارد. خطرات عمل میکروسکوپی کمر، عبارتند از:
- عفونت
- خونریزی بیش از اندازه
- لخته شدن خون
- آسیب دیدن عصب های مجاور
- واکنش به عوامل مربوط به بیهوشی
- تسکین دادن کوتاه مدت (موقت) و نیاز پیدا کردن به جراحی دیگر
چگونه می توان برای جراحی میکروسکوپیک دیسک کمر آماده شد؟
راهنمایی در مورد نحوه ی برنامه ریزی برای عمل میکروسکوپیک کمر، بر عهده ی پزشک است. او باید در مورد قطع کردن مصرف هر دارویی (از جمله رقیق کننده های خون) به بیمار اطلاع دهد. بیمار در شب قبل از عمل، تنها می تواند تا نیمه شب چیزی بخورد یا بنوشد.
پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش های تصویربرداری دیگری از ستون فقرات مانند MRI را نیز بدهد.
در طول جراحی دیسککتومی کمر چه اتفاقی می افتد؟
گزینه های مختلفی برای جراحی وجود دارد. جراح می تواند در توضیح جزئیات جراحی به بیمار کمک کند. این عمل ممکن است حدود 1 ساعت طول بکشد. در ادامه، نمونه ای از آنچه ممکن است فرد انتظار داشته باشد آورده شده است:
- قبل از عمل از بی حسی موضعی برای بیمار استفاده می کنند که در طول جراحی درد و ناراحتی ای حس نکند اما هم چنان بیدار و هوشیار خواهد بود. همچنین ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده کنند و بیمار در طول عمل در خواب فرو برود.
- جراح و دستیاران او به دقت علائم حیاتی بیمار (شامل مواردی مانند ضربان قلب و فشار خون) را در طول عمل بررسی می کنند.
- جراح برشی کوچک در کمر بیمار و در سطح دیسک آسیب دیده ایجاد می کند.
- جراح در طول عمل از نوع خاصی از اشعه ی ایکس برای اطمینان از محل صحیح جراحی، استفاده خواهد کرد.
- جراح ابتدا سیمی را به فضای بین مهره ای وارد می کند و یک لوله ی کمی بزرگ تر را روی این سیم فشار می دهد و جلو می برد. سپس لوله ی دوم را که از اولی هم بزرگ تر است، بر روی لوله ی اول فشار می دهد. حتی ممکن است از لوله ی سومی نیز استفاده کند. این کار به آرامی بافت را به سمت مهره جا به جا می کند و کنار می زند. در نهایت، جراح همه چیز به جز بزرگ ترین لوله را خارج می کند.
- جراح ابزارهای کوچک مخصوصی از جمله دوربین و چراغ را در این لوله قرار می دهد.
- جراح با استفاده از ابزارهای کوچک، قسمت بیرون زده ی دیسک را از بین می برد و هر ترمیم مورد نیاز دیگری را نیز انجام خواهد داد.
- ابزار و لوله برداشته می شوند.
- یک باند کوچک برای بستن زخم بیمار قرار داده می شود.
بعد از جراحی میکروسکوپی کمر چه اتفاقی می افتد؟
این جراحی معمولاً به صورت سر پایی انجام می شود و بیمار نیازی به بستری شدن ندارد. با این حال، بایستی تا چند ساعت بعد از عمل در بیمارستان بماند و شخص دیگری او را به خانه برساند.
پزشک وظیفه دارد که در مورد چگونگی استفاده از کمر به بیمار توضیح دهد. ممکن است نیاز به محدود کردن کارهایی داشته باشد که شامل بلند کردن چیزی یا خم شدن هستند. یا حتی ممکن است پزشک از او بخواهد که برای مدتی از بریس کمر استفاده نماید. اکثر افراد می توانند ظرف یک هفته یا کمابیش، به محل کار خود برگردند. همچنین امکان دارد شخص پس از جراحی برای کمک به تقویت کمر خود به فیزیوتراپی نیاز داشته باشد.
ترشح مایعات از محل جراحی، امری طبیعی است. با این حال، در صورت زیاد بودن این ترشحات بایستی در اسرع وقت به پزشک اطلاع داد. همچنین، در صورت بروز تب یا داشتن درد زیاد در ناحیه ی جراحی نیز باید با پزشک خود تماس گرفت.
گاهی اوقات درد بعد از این عمل بیشتر طول خواهد کشید که می توان برای تسکین آن از داروهای مسکن استفاده کرد. این درد معمولاً به سرعت از بین می رود و بایستی کمتر از درد قبل از عمل باشد. لازم به ذکر است که بیمار حتماً می بایست تمام دستورالعمل های پزشک را رعایت کرده و مراجعه های تکمیلی به پزشک را بعد از عمل فراموش نکند و ادامه دهد.
دکتر حسام عبدالحسین پور، جراح ستون فقرات در تهران
