یکی از بیماری های مرتبط با ستون فقرات، فتق دیسک گردن است. در ادامه ی این مقاله در رابطه با درمان فتق دیسک گردن از جمله روش های جراحی و غیر جراحی صحبت شده است. همچنین راه های مناسب برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های دیسک گردن نیز آورده شده است.
فتق دیسک گردنی
بیرون زدگی دیسک گردنی علت اصلی درد در ناحیه گردن و اندام فوقانی می باشد. درد در این ناحیه ممکن است به صورت درد تیز و یا مبهم و بین لبه های شانه باشد، و هم چنین ممکن است به مناطق پایین تر مثل بازو ها، دست ها و انگشتان تیر بکشد. بی حسی و مور مور شدن اندام ها از شکایات اصلی بیماران میباشد. هم چنین بعضی از بیماران ممکن است اسپاسم و گرفتگی عضلات را نیز تجربه کنند. بعضی از موقعیت ها و حرکات خاص ممکن است باعث بدتر شدن درد شود.
در بعضی بیماران فتق دیسک ممکن است موجب فشار بر طناب نخاعی شود. این وضعیت شرایط بدتری را برای بیمار ایجاد میکند و ممکن است بیمار نیاز به درمان تهاجمی تری مثل جراحی داشته باشد. از نشانه های فشار بر طناب نخاعی میتوان بر اختلال در راه رفتن، اختلال در ایجاد حرکت مناسب در دست ها و بازو ها، احساس مور مور در اندام ها و یا احساس شوک در پاها اشاره کرد.
علائم فتق دیسک گردن
فتق دیسک گردن یکی از شایع ترین علل گردن درد است. اگر دیسک روی ریشه عصبی فشار می آورد، علائم فتق دیسک گردن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در شانه یا بازو که ممکن است تا انگشتان شما پایین بیاید
- ضعف در دست یا بازو
اگر بر نخاع شما فشار آورد، می توانید علائم جدی تری داشته باشید، از جمله:
- راه رفتن مبهم یا بی دست و پا
- احساس سوزن سوزن شدن یا احساس شوک مانند در بدن شما به داخل پاها
- مشکلات استفاده از دست ها و بازوها برای مهارت های حرکتی خوب
- از دست دادن تعادل و هماهنگی
مطلب مرتبط: جراحی دیسک گردن و مراقبتهای بعد از آن
چه عواملی خطر ابتلا به فتق دیسک را افزایش می دهد؟
1- سبک زندگی ناسالم مانند استفاده از تنباکو، فقدان فعالیت فیزیکی، و تغذیه نامناسب باعث ضعیف شدن دیسک ها میشود. با افزایش سن تغییرات بیوشیمیایی درون بدن باعث خشک شدن دیسک های بین مهره ای میشود که این مساله خود باعث کاهش قدرت و انعطاف پذیری دیسک ها میشود.
2- قرار دادن بدن به مدت طولانی در موقعیت های بد و استفاده نادرست از ماشین ها و امکانات خاص میتواند باعث افزایش فشار بر دیسک های بین مهره ای شود.
3- علاوه بر این عوامل، عوامل دیگری همچون حرکات نادرست روزانه آسیب های جسمانی، بلند کردن نادرست اجسام سنگین، و یا چرخش ها نادرست ستون فقرات همگی باعث افزایش آسیب دیسک ها میشوند. فتق دیسک ممکن است به مرور زمان و یا به صورت حاد پدید آید.
مراحل مختلف ایجاد فتق دیسک گردنی
1- ضعیف شدن و انحطاط دیسک
تغییرات شیمیایی مختلف در بدن به همراه افزایش سن منجر به ضعیف شدن دیسک بدن ایجاد فتق میشود. در این مرحله که اکثر اوقات به خاطر افزایش سن اتفاق می افتد دیسک های بین مهره ای شروع به خشک شدن و کاهش انعطاف پذیری میکنند و در برابر ضربات تحمل کمتری دارند. در این مرحله هم چنین ممکن است دیسک ها اندکی نازک شوند.
2- بیرون افتادگی دیسک
در این مرحله لبه های دیسک اندکی بیرون زدگی پیدا میکنند و وارد کانال نخاعی میشوند و حتی ممکن است بر بعضی از اعصاب نیز فشار وارد آورند. نام دیگر این مرحله دیسک برآمده میباشد.
3- بیرون آمدن دیسک
در این مرحله قسمت مرکزی مهره ها دچار فرورفتگی میشوند و محتوای دیسک وارد این فرورفتگی ها میشود. در این مرحله دیسک بین دو مهره باقی می ماند.
4- جداشدن دیسک
در این مرحله علاوه بر بر آمدگی دیسک به داخل جسم بین مهره ای دیسک دچار بیرون زدگی از ناحیه بین مهره ها نیز میشود.
تشخیص دقیق فتق و بیرون زدگی دیسک
به طرز عجیبی همه فتق های دیسک ها بین مهره ای باعث ایجاد علائم در بیمار نمی شوند. بعضی از بیماران پس از گرفتن یک عکس از ستون فقرات خود به دلایل دیگر متوجه فتق دیسک های بین مهره ای در بدن خود میشوند. اما در اغلب اوقات علائم ایجاد شده به واسطه فتق دیسک باعث میشود که بیمار به پزشک مراجعه کند. تشخیص دقیق و صحیح و در ادامه درمان فتق دیسک گردن ،معمولا به واسطه پرسیدن سابقه پزشکی بیمار، معاینات دقیق جسمی و عصبی و گرفتن عکس های متعدد به دست می آید.
ارتباط دیسک گردن و سرگیجه چیست؟
روش های درمانی بدون جراحی
معمولا همه بیماران نیاز به جراحی گردن ندارند. معمولا بسیاری از بیماران به واسطه درمان دارویی به مدت 4 تا 6 هفته علائم آن ها بهبود میابد. بهتر است در مورد بیماران خوش بین باشیم و بدانیم که کمتر از 5 درصد از بیرون زدگی های دیسک نیاز به جراحی دارند.
- درمان دارویی شامل تجویز داروی های ضد التهاب غیر استروئیدی برای کاهش تورم، کاهش درد و اسپاسم عضلانی و شل شدن عضلات میباشد.
- درمان های غیر دارویی هم شامل فیزیوتراپی میباشد که در این روش با گرم و سرد کردن محل درد، ماساژ و یا ایجاد کشش های طولانی باعث بهبود علائم میشوند.
کمردرد، علل و راههای درمان آن
درمان فتق دیسک گردن
عمدتا تغییر فعالیتها برای جلوگیری از حرکتی که باعث درد می شود و مصرف داروهای ضد درد علائم را در اکثر افراد در عرض چند روز یا چند هفته تسکین می دهد.
درمان فتق دیسک گردن با دارو
داروهای ضد درد بدون نسخه: اگر درد شما خفیف تا متوسط است، پزشک ممکن است برای درمان فتق دیسک گردن، داروهای ضد درد بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم (Aleve) را توصیه میشود.
تزریق کورتیزون: اگر درد شما با داروهای خوراکی بهبود نیافت، پزشک شما ممکن است کورتیکواستروئید را تجویز کند که می تواند در ناحیه اطراف اعصاب نخاعی تزریق شود. تصویربرداری از ستون فقرات می تواند سوزن را هدایت کند.
شل کننده های عضلانی: اگر اسپاسم عضلانی دارید ممکن است این داروها برای شما تجویز شود. آرام بخش و سرگیجه عوارض جانبی شایع هستند.
روش های جراحی درمان فتق دیسک گردن
در صورت ادامه علائم بیمار و یا بدتر شدن علائم با وجود درمان دارویی و یا در صورت فشار دیسک به طناب نخاعی درمان جراحی برای بیمار مورد نیاز است.
هدف از جراحی در این بیماران برداشتن فشار از روی اعصابی است که توسط دیسک مورد فشار قرار گرفته اند. بیشترین عملی که در این بیماران انجام میشود برداشتن تمام و یا قسمتی از دیسک میباشد. عمل جراحی معمولا از سمت جلوی گردن انجام میشود. گاهی اوقات لازم است عمل جراحی را از سمت پشت گردن انجام دهیم و برای این کار نیاز است که قسمتی از مهره گردنی به نام لامینای مهره را برداریم.
در این روش قبل از جراحی باید عواملی هم چون سن بیمار، مدت زمان ابتلا، سایر مشکلات پزشکی، و یا درد های گردن که به دلایل دیگر نیز مورد توجه قرار بگیرند. بیشترین جراحی ها فتق دیسک مهره های گردنی از جلوی گردن انجام میشود. اما در بعضی از اوقات نیز نیاز است که جراحی از پشت گردن انجام شود.
برداشتن دیسک بین مهره ای گردن از جلو
در این روش پزشک یک سوراخ ( انسزیون ۲ تا ۳ سانتیمتری )کوچک در قدام گردن شما ایجاد میکند. سپس عضلات عروق و اعصاب این ناحیه به کنار زده میشوند تا جراح بتواند به مهره ها دسترسی پیدا کند. قسمتی از دیسک که بر روی عصب فشار وارد می آورد برداشته میشود.
پس از برداشتن آن قسمت از دیسک ممکن است به وسیله پیوند استخوان و یا غضروف پر شود. با گذشت زمان این قطعه استخوان پیوندی به مهره بالایی و پایینی متصل میشود و یک قطعه مهره کامل را میسازد. در طول مدتی که نیاز است این دو مهره به یکدیگر پیوند بخورند ممکن است نیاز باشد از پیچ و پلاک برای ثابت نگه داشتن مهره ها استفاده کنیم.
جایگزینی دیسک مصنوعی
در این روش پس از وارد شدن از جلوی گردن و برداشتن دیسک یک دیسک مصنوعی که عمل دیسک طبیعی را تقلید میکند را بین دو مهره جایگذاری میکنند. این دیسک های مصنوعی معمولا از فلز و پلاستیک ساخته شده اند و مانند مفاصل مصنوعی لگن و زانو هستند. نتایج جایگزینی دیسک مصنوعی مانند عمل قبلی برای بیمار سودمند میباشد و با توجه به شرایط بیمار میتوان هر کدام را برای بیمار انتخاب کرد.
برداشتن دیسک به وسیله جراحی میکرواندوسکوپی
در این روش عمل جراحی به وسیله یک لوله باریک از جلوی گردن انجام میشود و عمل را از این طریق انجام میدهد. در این روش آسیب عروق و عضلات به حداقل ممکن میرسد.
برداشتن دیسک از طریق پشت گردن
در این روش پزشک یک سوراخ ( انسزیون ۲ تا ۳ سانتیمتری ) کوچک 1 تا 2 اینچی در عقب گردن بیمار ایجاد میکند. برای رسیدن به دیسک آسیب دیده عضلات نخاعی کنار زده میشوند تا به مهره آسیب دیده دسترسی پیدا شود. در این روش هم چنین قسمتی از مهره باید برداشته شود. سپس قسمتی از دیسک که به اعصاب فشار می آورد برداشته میشود و به جای آن پیوند استخوان گذاشته میشود.
پیشگیری از ابتلا به بیماری های دیسک کمری و گردنی
در تمام دنیا از هر 10 نفر 8 نفر دچار کمر درد میشوند و عوامل متعددی در ایجاد این کمر درد نقش دارند. عواملی هم چون شرایط محیط کار و عوامل روانی و فیزیکی بستگی دارد. اگر محیط کار شما مناسب نیست بهتر است برای خود فعالیت فیزیکی مناسب روزانه داشته باشید.
بهترین راهکار ها برای جلوگیری از عود فتق دیسک:
- هنگام برداشتن اجسام از عضلات کمر خود استفاده نکنید
- هنگام نشستن، ایستادن و یا خوابیدن در وضعیت مناسبی قرار بگیرید
- داشتن فعالیت مناسب برا قوی تر کردن عضلات ضعیف شکم
- کار کردن در یک محیط ارگونومیک
- کاهش وزن
- داشتن ذهنیت مثبت و وضعیت سالم روانی
- نکشیدن سیگار
آیا میتوان از ابتلا به فتق دیسک کمر پیشگیری کرد؟
افزایش سن غیر قابل پیشگیری است اما با تغییر سبک زندگی میتوان از ابتلا به فتق دیسک جلوگیری کرد. برای این کار لازم است که سیگار نکشید، در موقعیت های سالم بنشینید، از وسایلی که ممکن است به ستون فقرات شما آسیب برساند استفاده نکنید و همراه کاهش وزن فعالیت بدنی روزانه را در برنامه های خود قرار دهید.
دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
